آرمین منتظری دبیر گروه سیاسی

قرار بود کنگره آمریکا یار شاطر اوباما باشداما بار قاطرش شده است. جمهوری‌خواهان موفق شده‌اند کنترل سنا و کنگره آمریکا را در دست بگیرند. هر چند پیش از این نیز پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات پیش‌بینی می‌شد اما کسی تصورش را نمی‌کرد که آنها تا بدین اندازه موفق باشند و بتوانند بیش از نیمی از کرسی‌های کنگره آمریکا را در دست بگیرند. از سوی دیگر، بیرون آمدن ریاست مجلس سنا از دستان دموکرات‌ها ضربه‌ای دیگر به حزب باراک اوباما بود. حالا اوباما باید در دو‌سال باقی‌مانده از دوره ریاست‌جمهوری‌اش با جمهوری‌خواهان تندرو و جنگ‌طلب سر شاخ شود.  یک نکته را البته نباید فراموش کرد. ساختار سیاسی در آمریکا به‌گونه‌ای است که قدرت بلامنازعی را، خصوصا در عرصه سیاست خارجی، به رئیس‌جمهوری آمریکا اعطا می‌کند. درواقع در عرصه سیاست خارجی قدرت رئیس‌جمهوری آمریکا بسیار بیشتر از کنگره است. برخی از تحلیلگران حتی بر این عقیده‌اند که یک کنگره محافظه‌کار در برخی از موارد می‌تواند در حوزه سیاست خارجی کمک حال اوباما باشد. البته نباید از این واقعیت نیز غافل شد که در برخی از موارد نیز همین کنگره محافظه‌کار می‌تواند کار رئیس‌جمهوری را با مشکلاتی مواجه کند.
فرجام مذاکرات هسته‌ای
درخصوص مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5، این‌گونه به نظر می‌رسد که اوباما، که تا پیش از این نیز رئیس‌جمهوری ضعیف تلقی می‌شد، از این پس با مانعی به نام اکثریت جمهوری‌خواه کنگره مواجه است. چنین دریافتی از انتخابات آمریکا که به وضوح می‌توان آن را مشاهده کرد، رویکرد اوباما را برای تغییر موضع درخصوص برنامه هسته‌ای ایران، با چالش مواجه خواهد کرد. اوباما تا بدین‌جای کار به گونه‌ای رفتار کرده است که گویی توافق با ایران و حل بحران هسته‌ای، مهم‌ترین دستاورد و میراث دوران ریاست‌جمهوری‌ او در عرصه سیاست خارجی خواهد بود. از همین‌رو، حتی این احتمال وجود دارد که که جمهوری‌خواهان بخواهند اوباما و دموکرات‌ها را از برخورداری از چنین میراثی محروم کنند. از این منظر، و با توجه به آنچه که ذکر شد، به احتمال بسیار زیاد توافق هسته‌ای میان ایران و گروه  1+5 تا پیش از پایان ضرب‌الاجل تعیین شده، حاصل نخواهد شد اما در عین حال اوباما از مذاکرات دست نخواهد کشید و همچنان به دنبال زمان بیشتر برای پیشبرد مذاکرات خواهد بود. در آن سو می‌توان انتظار داشت که برخی قوانین در کنگره تصویب شود تا شرایطی را بر دولت آمریکا برای رفع تحریم‌ها علیه ایران تحمیل کند که به احتمال زیاد تمامی این قوانین از سوی اوباما وتو خواهند شد. البته نباید از تأثیر منفی تصویب احتمالی چنین قوانینی در کنگره، بر دولت حسن روحانی غافل شد. روحانی درحال حاضر هم از سوی برخی مخالفان توافق هسته‌ای تحت فشار است. بنابراین به راه افتادن کمپین‌هایی از سوی کنگره با هدف سخت‌تر کردن تحریم‌ها علیه ایران، می‌تواند فشار را بر دولت حسن روحانی در داخل بیشتر از گذشته کند.
سیاست آمریکا در قبال روسیه
جمهوری‌خواهان کنگره ممکن است در آینده نزدیک سیاست سخت‌گیرانه‌تری را در قبال روسیه درپیش بگیرند. موج تحریم‌هایی که اخیرا علیه مسکو اعمال شده است، دسترسی شرکت‌های روسی را به بازار پایتخت‌های کشورهای غربی قطع کرده است. برخی از مقامات ارشد روسیه نمی‌توانند به خارج از کشور سفر کنند و دارایی‌هایشان نیز در بانک‌های خارجی بلوکه شده است. همچنین روسیه درخصوص تکنولوژی‌های مورد نیاز در بخش انرژی و نظامی نیز با تحریم‌هایی مواجه شده است. رئیس‌جمهوری آمریکا این اختیار را دارد که گستره این تحریم‌ها را بیشتر و یا این‌که آنها را لغو کند. اما سنا نیز می‌تواند با اختیار خود به این تحریم‌ها کدی الحاق کند و آنها را تبدیل به قانون ‌کند (اتفاقی که درخصوص تحریم‌های ضد ایرانی افتاد). اگر سنا دست به این کار بزند رئیس‌جمهوری آمریکا به راحتی نمی‌تواند تحریم‌ها را لغو کند و به این ترتیب اوباما نخواهد توانست در مذاکرات احتمالی آینده با روسیه انعطافی داشته باشد چراکه سنا دستش را کاملا بسته است. از سوی دیگر، مجلس سنایی که از سوی جمهوری‌خواهان اداره می‌شود که می‌تواند به اختیار خود حمایت‌های آمریکا از اوکراین را بیشتر از گذشته کند. سنا می‌تواند دولت آمریکا را ملزم به فروش سلاح به اوکراین کند. در این خصوص حتی کمک نظامی به کشورهایی نظیر گرجستان و مولداوی که کشورهای فوق‌العاده مهم و حساسی برای روسیه هستند نیز می‌تواند هدف سنا باشد. این کشورها دقیقا مناطقی هستند که باراک اوباما همواره سعی کرده است در رویارویی با روسیه درخصوص آنها از خود انعطاف نشان دهد تا هر زمانی که نیاز بود با روسیه وارد مذاکره شود، از انعطاف اعمال فشار بیشتر و یا برداشتن فشار و یا تهدید کردن، برخوردار باشد و بتواند با این ابزارها بر روسیه فشار وارد کند. البته نباید از یاد برد که در این خصوص هم اوباما می‌تواند اقدامات سنا را وتو کند.
نکته دیگر در این میان این است که اگر سنا بخواهد فشارها را بر مسکو افزایش دهد، مسلما روس‌ها دست به مقابله به مثل در همه حوزه‌ها خواهند زد و این امکان وجود دارد که مسکو بار دیگر برای مقابله به مثل با آمریکا و تحت فشار گذاشتن واشنگتن، از کارت ایران استفاده کند و بخواهد به‌عنوان یکی از اعضای گروه  1+5، در جریان مذاکرات هسته‌ای شرایط را به گونه‌ای پیش ببرد که روند مذاکرات با موانع و پیچیدگی‌هایی خاص مواجه شود. این کاری است که روس‌ها سابقه انجام آن را دارند و اتفاقا این کار را خوب هم بلدند.