ایمان مهدی‌زاده| «از مسئولان هیچی نمی‌خواهیم. فقط می‌خواهیم طبیعت‌مان را رها کنند، بگذارند زندگی کنیم. تا سه دهه پیش اینجا، مرال داشتیم، جیران داشتیم. حواصیل و ماهی داشتیم. رودخانه‌مان این شکلی نبود. حالا هیچ‌کدام از اینها را نداریم. می‌خواهند چه کنند تا این طبیعت برگردد؟ با پول مگر می‌توان آن همه زیبایی را برگرداند؟ ما مردم روستای رجل‌آباد از مسولان تقاضا می‌کنیم اجازه تخریب طبیعت را به بهره‌برداران ندهند تا بقیه مردم روستا همین‌جا بمانند و مهاجرت نکنند.» اینها را علی وحیدی می‌گوید، نماینده شورای روستای رجل‌آباد با دلی پر از بلایی که بر سر رودخانه آجی‌چای آمده. نگران است از آینده‌ای که منجر به مهاجرت بیشتر ساکنان روستا شود، چون روزگار آجی‌چای یا تلخه‌رود همچون نامش تلخ شده. گودال‌های چندمتری در آن پدیدار شده، راهش را گم کرده و به زمین‌های زراعی روستا زده است.  رجل‌آبادی‌ها در جریان تغییرات رودخانه، ابتدا متوجه می‌شوند که تلخه‌رود راه گم کرده و وارد اراضی زراعی روستا شده. پس از بررسی‌های مختلف به این نتیجه می‌رسند که بهره‌برداری بیش از حد کارخانه شن و ماسه از بستر رودخانه عامل اصلی تغییرات بوده است. عمق رودخانه در بخش‌هایی یک تا یک و نیم متر بوده اما برداشت‌های بی‌رویه از آن، عمق رودخانه و حاشیه آن را به بیش از 2 متر و 70 سانتی متر رسانده است. این برداشت باعث شده آب در سراشیبی بیفتد، پوشش گیاهی حاشیه را نابود کند. زمین‌های کشاورزی را زیر آب ببرد و فرسایش خاک ایجاد کند.
می‌فهمند، شن و ماسه‌ای که از رودخانه برداشت کرده‌اند، عمق رودخانه را افزایش داده و عرض آن را هم پهن‌تر کرده است. رودخانه دیگر شبیه رودخانه نیست، در جاهایی شبیه برکه‌ای می‌شود با طول و عرضی بیش از ‌هزار متر. بهره‌برداری‌ها عرض رودخانه را در برخی نقاط از 30 تا 45 متر به 1200 تا 2000 متر رسانده است.  ایمان وردی یکی از ساکنان روستای رجل‌آباد بخش مهربان آذربایجان‌شرقی است. یکی از همان کسانی که نگران این روزهای تلخه‌رود است و امید دارد بتوانند کاری کنند تا تلخه‌رود به روزهای خوش گذشته‌اش بازگردد. می‌گوید: «انسان یا دام می‌افتد داخل این چاله‌ها. این چاله‌ها خطرناک هستند. نزدیک 3 متر کف رودخانه و حواشی آن را کنده‌اند.»
وحیدی، نماینده شورای روستا و اهالی معترض نسبت به این وضعیت، برای شکایت از بهره‌بردار راهی دادگاه می‌شوند. به خاطر تخریب رودخانه از بهره‌بردار شکایت می‌کنند. پاسخی که به آنها داده می‌شود این است، «رودخانه جزو اموال روستای آنها نیست و به اداره آب مربوط می‌شود.» شکایت را به اداره آب می‌برند، از آنها هم می‌شنوند، «اگر مانع بهره‌بردار شوید، می‌تواند از شما شکایت کند و در آن صورت باید جریمه بپردازید. بهره‌بردار مجوز بهره‌برداری دارد و کارش هم قانونی است.» این پاسخ‌ها مردم رجل‌آباد را قانع نمی‌کند، به بخشداری می‌روند. در بخشداری آنها را راهنمایی می‌کنند که برای اعتراض قانونی باید 30 نفر از اهالی روستا جمع شوید که تجمع و اعتراض اهالی عنوان شود.  شکایت و اعتراض به روند تخریب تلخه‌رود ادامه پیدا می‌کند و پای رجل‌آبادی‌ها را به تهران و سازمان محیط‌زیست می‌کشاند. پیگیری‌های، نتیجه می‌دهد، قاضی از منابع طبیعی درخواست نظر دقیق کارشناسی می‌کند. مجوزی که به بهره‌بردار داده شده بود، اجازه برداشت تا عمق 70 سانتی‌متر در یک متر و سطح برداشت در محدوده روستا 50 در 200 متر بوده است. به عبارتی بهره‌بردار مجوز برداشت‌هزار متر مربع را داشته است، درحالی‌که برداشت بهره‌بردار در سطح بیش از 4 تا 5 هکتار بوده است. همچنین بهره‌بردار بستر رودخانه را تا عمق 2 متر و 70 سانتی متر حفر کرده است. پس از ارایه گزارش بهره‌برداری، قاضی دستور توقف بهره‌برداری را صادر می‌کند.
پیگیری‌های اهالی روستا به ثمر نشسته، پس از صدور رأی دادگاه، بار دیگر گروهی از تهران عازم رجل‌آباد می‌شوند. این در حالیست که همچنان در میان مسئولان بخش مهربان که رجل‌آباد یکی از روستاهای آن است، موضوع تخریب پذیرفته نمی‌شود. محسن عیاری، بخشدار مهربان هم تخریب را نمی‌پذیرد. دغدغه زیست محیطی رجل‌آبادی‌ها را باور ندارد و می‌گوید: «اغلب وارد اراضی ملی شده‌اند و مزارعشان را بسط داده‌اند و بخشی که مدعی تخریب هستند جزو اراضی ملی است.» او خود را مدافع حقوق سرمایه‌گذار عنوان می‌کند و می‌گوید: «برای جلوگیری از مهاجرت باید شغل تولید کرد.» این پاسخ‌ها اهالی روستا را دلسرد نمی‌کند.  این بار با درخواست دانیال توحیدی، قایقران ملی‌پوش که اخیرا به‌عنوان محقق مشاهده‌گر مسیر سفیدرود از سرچشمه تا دریای خزر را پارو زده و تصویر تهیه کرده است پروین فرشچی معاون دریایی سازمان محیط‌زیست و داوود میرشکار مدیرکل زیست بوم، راهی رجل‌آباد می‌شوند. فرشچی، ضمن بازدید میدانی از کرانه‌های تلخه‌رود می‌گوید: «بعضی دوستان می‌گویند آب را از دریای خزر به دریاچه ارومیه انتقال دهیم. این تنها یک نظریه است و در واقع می‌خواهیم راه‌های دیگر را بررسی کنیم تا از دریای کاسپین حفاظت کنیم.»  در جریان بازدید از رودخانه‌ای که روزگار تلخی را می‌گذراند، قاسمی، مدیرکل سازمان محیط‌زیست آذربایجان شرقی، تخریب رودخانه را تأیید می‌کند و می‌گوید: «تخریب انجام‌شده و قابل اغماض نیست اما این محدوده جزو مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست. در حوزه سازمان آب قرار دارد.» با تأکید معاونت دریایی سازمان و مدیرکل محیط‌زیست استان مبنی بر تخریب بستر رودخانه، بالاخره محسن عیاری بخشدار مهربان هم به‌طور ضمنی تخریب رودخانه را می‌پذیرد.  با قطعی شدن نظر همگان بر تخریب بستر رودخانه، قرار می‌شود کارگروهی متشکل از محیط زیست، منابع طبیعی، اداره آب و فاضلاب و بخشداری تشکیل شود تا شیوه‌های احیای تلخه‌رود مورد بررسی قرار بگیرد. مقرر می‌شود، بودجه‌ای در ردیف بودجه استانی برای احیای رودخانه گنجانده شود.  با این تصمیم‌ها قرار است، بار دیگر زندگی به تلخه‌رود لبخند بزند. تصمیم‌ها از بازگشت آرامش به رودخانه‌ای حکایت می‌کنند که از کوه‌های سبلان 260 کیلومتر را می‌پیماید تا نزدیکی‌های شهر مهربان آبش شیرین است اما به کوه‌های مارونی که می‌رسد از سنگ‌های آن طعم تلخی می‌گیرد و نامش می‌شود؛ آجی‌چای. کیلومترها راه را پشت سر می‌گذارد و روانه دریاچه ارومیه می‌شود.اکنون قرار است یک بار دیگر روزگار خودش شیرین شود تا به شیرینی شدن روزگار دریاچه هم کمک کند.