شهروند| لایحه بودجه 97 حواشی بسیاری به دنبال داشت. آن‌قدر که این حواشی به فضای مجازی و حتی شوخی‌های مردم رسید. با این حال محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دیروز به تعدادی از این حواشی پاسخ داد و البته برخی را هم بی‌پاسخ گذاشت. مهمترین دغدغه‌ای که لایحه بودجه 97 برای عموم ایجاد کرد، وضع پرداخت یارانه‌ها در ‌سال آینده است. دولت که چیزی حدود 10.5‌هزار‌میلیارد تومان از اعتبار یارانه‌های نقدی کم کرده است، گویا اندیشه حذف گسترده یارانه‌بگیران را در سر دارد. با فرض تغییرنکردن سقف پرداخت 45‌هزار و 500 تومان یارانه نقدی هر فرد، اعتبار در نظر گرفته‌شده برای یارانه نقدی ‌سال 97 تنها کفاف حدود 41‌میلیون نفر را می‌دهد و بیشتر از 30‌میلیون نفر باید از چرخه یارانه‌بگیران حذف شوند. موضوعی که البته نوبخت تلویح آن را تأیید می‌کند و به «شهروند» می‌گوید: دولت از‌ سال آینده در نظر دارد که تنها به نیازمندان یارانه پرداخت کند و حتی سقف پرداختی به آنها را بالاتر ببرد. او ادامه می‌دهد: دو روش برای این موضوع وجود دارد، اول آن‌که به حساب 80‌میلیون نفر سرکشی کنیم و همین دعواهای کنونی پیش می‌آید که نهایتا 3 تا 4‌میلیون حذف شدند. روش دوم این‌که پول را به کسانی که می‌شناسیم و تحت پوشش هستند، بدهیم که برخی سازمان‌های حمایتی و برخی را بیمه‌های تأمین‌اجتماعی یا شاید گروهی از مردم باشند که جزو هیچ‌کدام نیستند که پس از اعلام و بررسی آنها یارانه‌شان پرداخت می‌شود.
تصمیمی برای گرانی بنزین نداریم
شایعه گرانی بنزین شوخی با حداقل سه برابرشدن عوارض خروج از کشور و ابهامات یارانه نقدی ازجمله محورهای لایحه بودجه 97 است که ذهن بسیاری از مردم ایران را درگیر کرد. موضوعاتی که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه و سخنگوی دولت دیروز در نشست خبری‌اش پاسخ داد. او درباره گرانی بنزین توضیح داد: این خبر را هم در فضای مجازی دیده‌ام اما این موضوع که دولت هم‌اکنون برنامه مشخصی برای افزایش حامل‌های انرژی در ‌سال ‌جاری داشته باشد، درست نیست؛ هر چند که دولت مجوز قانونی افزایش سقف درآمد حاصل از اصلاح قیمت‌ حامل‌های انرژی تا سقف 48‌هزار ‌میلیارد تومان را دارد اما بنده اعلام می‌کنم که فعلا برنامه افزایش قیمت حامل‌‌های انرژی در ‌سال‌ جاری قطعی نیست.
گرانی عوارض، مشارکت عمومی
برای توسعه گردشگری!
چند برابر شدن عوارض خروج از کشور که دستمایه طنز و شوخی افراد بسیاری شد، یکی دیگر از موضوعاتی بود که محور پرسش از نوبخت قرار گرفت.
جهش سه برابری عوارض خروج از کشور با موجی از واکنش‌های انتقادی و اعتراضی همراه شده است، با این حال محمدباقر نوبخت آن را «مشارکت عمومی» دانسته و از مردم خواسته همان‌طور که به کشورهای دیگر می‌رویم، به کشور خودمان هم توجه نشان دهیم.
او در توجیه این اقدام، با کنایه به «دارندگی و برازندگی» اشاره کرد و گفت: افرادی که به کشورهای خارجی می‌روند یک مقدار هم به گردشگری کشور خودشان کمک کنند. ما از آنها سپاسگزاریم و این را یک مشارکت عمومی در توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور تلقی می‌کنیم، به همین خاطر هم در بودجه ‌سال ۹۷ برای گردشگری منابع ویژه‌ای در نظر گرفته‌ایم.
او ادامه داد: زمینه توسعه برای گردشگری در داخل کشور فراهم شده است، با این حال همه گلایه دارند چرا به موزه‌ها و آثار باستانی رسیدگی نمی‌شود. سازمان میراث فرهنگی نیز انتظار دارد برای جذب گردشگر فرصتی را ایجاد کنیم، اما همه باید در این مورد مشارکت داشته باشیم، همان‌طور که به کشورهای دیگر می‌رویم، به کشور خودمان هم بپردازیم و زیرساخت‌های گردشگری را فراهم کنیم.نوبخت همچنین گفت: در همه دنیا این‌گونه است؛ رئیس‌جمهوری یکی از همین کشورهای همسایه اعلام کرد که نه‌تنها هتل‌ها، بلکه راه‌ها و جاده‌ها را بخش خصوصی می‌سازد و دولت هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کند. ما هم می‌توانیم چنین مشارکتی داشته باشیم.البته او در پاسخ به این‌که افزایش عوارض تنها مربوط به سفرهای سیاحتی است یا سفرهای زیارتی را هم شامل می‌شود، گفت می‌تواند هر دو نوع این سفرها را شامل شود.
یک بام و دو هوای مالیاتی دولت
دولت با اشاره به کاهش درآمدهای نفتی از افزایش 12‌هزار‌ میلیارد تومانی مالیات در لایحه بودجه 97 گفته است. این موضوع در شرایطی مطرح می‌شود که مدیران کشور در پاسخ به انتقادهایی که درباره افزایش مالیات مطرح می‌شود، به گسترش تور مالیاتی اشاره می‌کنند و می‌گویند دولت تصمیم دارد افزایش درآمدهای مالیاتی خود را با شناسایی فراریان مالیات و افزایش پوشش مالیاتی تأمین کند. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که چندی پیش با توافق مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد و علیرضا آوایی، وزیر دادگستری بنا شد که حداقل میزان گردش حسابی که سازمان امور مالیاتی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد، از 500‌میلیون تومان به 5‌میلیارد تومان برسد و این 10 برابر شدن حداقل گردش حساب درواقع بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی را از دایره نظارت سازمان امور مالیاتی خارج کرد.
نوبخت در واکنش به این موضوع به «شهروند» گفت: میزان مالیات افزوده شده برای ‌سال 97 رقم زیادی نیست و درواقع تنها 6.7‌درصد افزایش مالیات نسبت به ‌سال گذشته رخ داده است که این مسأله نسبت به تورم 9‌درصدی رقم معقولی است.او درباره علت توافق وزرای کابینه دوازدهم برای افزایش 10 برابری حداقل گردش حساب افراد در نظارت‌های مالیاتی گفت از این موضوع خبر ندارد و باید مسأله را خود شخص کرباسیان، وزیر اقتصاد جویا شود.
وجود 40‌هزار‌ میلیارد تومان درآمد معاف از مالیات
نوبخت همچنین با طرح این سوال که آیا می‌توانیم مالیات بیشتری داشته باشیم، ضمن تأیید این موضوع عنوان کرد: نه این‌که فشار بیشتری به مودیان فعلی بیاوریم، اما کسانی هستند که مالیات نمی‌دهند. اکنون 40‌هزار‌ میلیارد تومان از محل کسانی که می‌شناسیم و درآمد دارند، اما طبق قانون معاف هستند، می‌توان درآمد داشت. همچنین لایه پنهان و غیرشفافی وجود دارد که درآمد داشته و فعالیت می‌کنند، اما مالیات نمی‌دهند یا مالیات آنها بایسته نیست، ضمن این‌که با بازبینی نسبت به گروه‌های معاف از مالیات نگاهمان به بخش کدر اقتصاد معطوف شود. او تأکید کرد: چند‌ سال است بودجه خاصی به سازمان مالیاتی داده می‌شود، تا بر اساس شرایط روز و نرم‌افزارهای جدید اقدام کنیم.
نوبخت در مورد درآمدهای گمرکی گفت: این درآمدها امسال 17‌هزار و 300‌میلیارد تومان بوده که در لایحه به 23‌هزار ‌میلیارد تومان افزایش یافت.
آینده‌فروشی اصطلاح غیرکارشناسی است
کاهش بودجه عمرانی و موضوع انتقال بدهی به آیندگان با عرضه اوراق بدهی مسأله مهم دیگری بود که در نشست دیروز نوبخت پرسش‌های بسیاری به دنبال داشت. حالا در شرایطی به گفته نوبخت 73‌هزار پروژه عمرانی نیمه‌تمام روی دست دولت مانده است که بودجه عمرانی‌ سال 97 نه‌تنها قرار نیست افزایش خاصی را تجربه کند که بودجه عمرانی کشور 10‌هزار ‌میلیارد تومان کاهش داشته است. رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که برای ‌سال آینده از روش‌های جدیدی در بودجه برای اختصاص منابع به طرح‌های عمرانی استفاده شده است، مدلی که اکنون در دنیا مرسوم است.نوبخت در اظهارات خود به تهیه بودجه ١٣٩٧ براساس بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد تهیه شده است، به تغییر در اختصاص بودجه‌های عمرانی اشاره داشت و گفت که به منظور استفاده بهینه از منابع محدود برای پرداخت به بودجه‌های عمرانی از روش جدیدی که با عنوان ppp در دنیا مشهور است، استفاده کرده این‌که بر پایه حضور گسترده بخش خصوصی قرار دارد.البته او با طرح انتقادی مبنی بر این‌که دولت در حال انتقال بدهی به آینده و اصطلاح «آینده‌فروشی» گفت: این موضوع مبنای کارشناسی ندارد زیرا اگر با اوراق بدهی پروژه‌های عمرانی را تکمیل نکنیم به جای بدهی پروژه عمرانی نیمه‌تمام را به آینده منتقل می‌کنیم که این موضوع آسیب و هزینه بیشتری دارد.
امیدواریم دلار ارزان شود
درحالی در بودجه‌ سال آینده نرخ تبدیل درآمدهای ارزی برای دلار به ریال ۳۵۰۰ تومان تعیین شده که نوبخت درباره چرایی تعیین این قیمت با توجه به این‌که اکنون دلار در مرکز مبادلات ارزی ۳۵۴۰ و در بازار آزاد تا بیش از ۴۲۰۰ تومان است، توضیح داد.او همچنین درباره ادامه روند فعلی بازار و رکوردشکنی‌های قیمت دلار اظهاراتی داشت.آن‌طور که نوبخت عنوان کرد: نرخ ۳۵۰۰ تومانی در بودجه بر مبنای دلار دولتی بوده و اصلا دولت قیمت‌های بازار را به رسمیت نمی‌شناسد و این صرافان و بازاریان هستند که باید خود را با واقعیت منطبق و قیمت‌ها را براساس آن تنظیم و اعلام کنند.نوبخت گفت که اکنون دلار حدود ۴۲۰۰ تومان است، درحالی‌که در ‌سال گذشته هم در همین مواقع قیمت دلار افزایشی شد و تا 4هزار تومان پیش رفت ولی در ادامه این روند متوقف شد. بر این اساس هم با توجه به اعلامی که از سوی بانک مرکزی وجود دارد  امید است که قیمت دلار در ماه‌های آینده ارزان‌تر شود. او تأکید کرد که برای ما ثبات قیمت ارز و برابری آن و آرامش بازار مورد توجه خواهد بود و آقای روحانی همواره تأکید دارند که نباید اقدامی انجام شود که موجبات کاهش ارزش پول ملی در برابر سایر ارزها را فراهم آورد.نوبخت با اشاره به این‌که افزایش نامعقول قیمت ارز برای ما سودی به همراه ندارد، گفت: شاید در این بین به نفع صادرکنندگان باشد و پول بیشتری به دست آورند، اما ما معتقدیم که می‌توان برای تقویت صادرات از راه‌های دیگری استفاده کرد چرا که افزایش قیمت دلار شاید به نفع صادرکنندگان باشد ولی موجب لطمه زدن به سایر اقشار جامعه و اقتصاد خواهد شد.
او تأکید کرد که یکسان‌سازی نرخ ارز همچنان از سیاست‌های اصلی دولت به‌شمار رفته ولی زمانی اجرایی می‌شود که زمینه‌های لازم و شرایط مناسب برای پایداری آن وجود داشته باشد.
1800‌میلیارد تومان آسیب زلزله کرمانشاه
 به زیرساخت‌های دولت
زیان سنگین زلزله کرمانشاه، موضوع دیگری بود که نوبخت مطرح کرد و گفت: اگر بخواهیم نرخ تورم را در نظر بگیریم، بودجه 97 نه‌تنها افزایش نداشته که 10‌درصد هم کاهش داشته است. این درحالی است که زلزله کرمانشاه 1800‌میلیارد تومان تنها به زیرساخت‌های دولت آسیب‌ زده است و نیازمند بازسازی است. همچنین باید توجه داشته باشیم ریزگردها در استان خوزستان باید رسیدگی و مشکلات آن برطرف شود، بنابراین نیازمند استفاده از این منابع برای تحقق اهداف برنامه ششم توسعه هستیم.به گفته او، اگر تورم 9‌درصدی را در نظر بگیریم، در سقف درآمدی 386‌هزار‌ میلیارد تومان، رشد بودجه 97 نسبت به بودجه‌ سال‌ جاری صفر خواهد بود و اگر سهم صندوق توسعه ملی را کم کنیم، با توجه به تورم 9درصد، بودجه 10‌درصد هم کاهش یافته است. رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان این‌که آیا سیاست اشتغالزایی در سطح 950‌هزار نفر در هر‌ سال و سیاست کاهش فقر مطلق و عدالت اجتماعی جزو اهداف برنامه ششم توسعه نیست؟ گفت: بر همین اساس معتقدیم اگر از این منابع استفاده شود، می‌توانیم به اهداف فقرزدایی و اشتغال دست یابیم. او اضافه کرد: ما در لایحه بودجه ‌سال 97 دو برنامه فقرزدایی و اشتغال فراگیر را در نظر گرفته‌ایم، به همین دلیل باید انتظار داشته باشیم که بودجه 97 ویژگی‌هایی داشته باشد که بودجه ‌سال ‌جاری نداشته است.