شهروند| «بررسی عملکرد شهرداری و چشم‌اندازهای پیش‌رو» عنوان جلسه‌ای بود که دو روز پیش (یکشنبه، ۳۰مهر) در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد و با وجود این‌که قرار بود در کنار بررسی عملکرد تیم مدیریتی پیشین شهرداری تهران از چشم‌اندازها و ضرورت‌های تیم جدید هم سخت گفته شود اما سخنرانان تمرکز خود را بر نقد عملکرد تیم سابق شهرداری گذاشتند. «منسوخ‌شدن ساخت بزرگراه در دنیا» یکی از بحث‌های مشترک «رحمت‌الله حافظی»، عضو پیشین شورای چهارم شهر تهران و «حجت میرزایی»، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران در این نشست بود که معتقد بودند؛ ساخت این بزرگراه‌ها با عوارض پرداختی توسط همه مردم انجام می‌گیرد اما بدون نظرخواهی از همین مردم و در خدمت بخشی از شهروندان ساخته می‌شود. این سخنان درحالی بیان می‌شود که حدود دوهفته پیش، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در نخستین نشست خبری خود یکی از اولویتهای تیم جدید شهرداری را تکمیل دو بزرگراه شهید شوشتری و شهید رستگاری‌مقدم اعلام کرد.
یکی از دو بزرگراهی که به گفته معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران، بالاتر از نزدیک به هزار پروژه نیمه‌کاره و در اولویت اصلی شهرداری تهران قرار گرفته، ساخت بزرگراه شهید شوشتری است که در دو‌سال گذشته و در دوران مدیریت قالیباف روند ساخت آن به دلیل مشکلات محیط‌زیستی متوقف شده بود. اوایل مرداد امسال «علی‌رضا جاوید» معاون وقت فنی و عمرانی شهرداری تهران درباره آخرین وضع این پروژه گفته بود که «به دلیل عبور این بزرگراه از محدوده جنگل سرخه‌حصار، دغدغه‌هایی در رابطه با حفظ درختان جنگل سرخه‌حصار مطرح است و به همین دلیل هم بیش از ۲سال است که موفق به اخذ مجوز‌های سازمان محیط‌زیست برای تکمیل پروژه شهید شوشتری نشده‌ایم.» با این حال و پس از تغییرات مدیریتی در شهرداری تهران، تکمیل این پروژه یکی از اولویتهای اصلی قرار گرفته است که با توجه به انتقادهای این تیم از بزرگراهسازی و همچنین تأکید آنها بر دغدغه‌های زیست‌محیطی، این اولویت‌بندی سوال‌برانگیز می‌شود. درحاشیه این نشست، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران در توضیح این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «انتقاد از بزرگراهسازی، به این معنی نیست که دیگر بزرگراه نسازیم. سخنان من به این معنا نیست که بزرگراه بد است. گفتیم که بزرگراه براساس معیارهایی مثل کاهش آلودگی، مثل برقراری عدالت، مثل میزان انتفاع عمومی باید سنجیده شود. براساس این معیارها، همه پروژه‌ها باید اولویت‌بندی شوند. معنایش این نیست که بزرگراهسازی کار بدی است، بحث این است که از میان ده‌ها و صدها پروژه‌ای که در این برهه شروع شده و درحال اجراست، پروژه‌های برتر انتخاب می‌شوند و بقیه در اولویتهای بعدی قرار می‌گیرند.» اما این دو بزرگراه در اولویتهای اول شهرداری قرار گرفتند؛ سخنان معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران هم این موضوع را تأیید می‌کند، درعین حال که بسیاری از موارد مورد تأکید میرزایی در جلسه دو روز پیش در بین اولویتهای اصلی تیم جدید مدیریت شهرداری تهران قرار نگرفتند، چرا؟ میرزایی در پاسخ به این پرسش هم می‌گوید: «جزییات خاص را من نمی‌دانم و باید از خود آقای دکتر پورسیدآقایی بپرسید. معنای مسئولیت من این نیست که از میان چند هزار پروژه همه را حفظ هستم که بگوییم کدامشان اولویت دارند.»
6سال ساخت‌و‌ساز بی‌حساب‌وکتاب
فردی که در سال اول شورای چهارم شهر تهران در فراکسیون اصولگرایان قرار داشت اما در سال‌های بعد با تغییر مشی و منش، به اصلی‌ترین منتقد اصولگرایان شورا و شهردار سابق تهران تبدیل شد. در این جلسه هم موارد تازه‌ای از تخلفات تیم قالیباف را بیان کرد. «رحمت‌الله حافظی» با تأکید بر تخصصی و غیرسیاسی‌بودن سخنان خود، ابتدا از نبود معیار مناسبی برای سنجش عملکرد مدیران شهرداری در تهران و دیگر کلانشهرهای ایران سخن گفت: «متاسفانه ما شاخص‌هایی برای ارزیابی عملکرد مدیریت شهری نداریم و هیچ دستگاهی هم این کار را انجام نمی‌دهد. برهمین اساس، هر شهرداری در پایان دوره خود مدعی است که بهترین عملکرد را داشته است. شهرداری‌ها گزارشی درخصوص پایبندی به نظام بودجه‌ریزی خود به وزارت کشور ارایه می‌کنند، اما هیچ‌گاه وزارت کشور شهرداری‌ها را از حیث پایبندی به نظام بودجه‌ریزی مورد سنجش قرار نداده است.» اشاره به خودمختاری شهرداری تهران و بی‌توجهی این نهاد در دوره مدیریت قبلی به مصوبه‌های شورا هم بخشی دیگری از سخنان حافظی بود: «آخرین طرح جامع شهر تهران در آذرماه سال 1386 به تصویب رسیده و طرح تفصیلی در سال 1392 یعنی 6سال پس از تصویب طرح جامع ابلاغ شد.» حافظی با مثالی از خودکامگی شهردار در سال‌های گذشته هم سخن گفت: «زمانی پل صدر و تونل نیایش در شورای سوم تصویب شد که شهرداری بتن‌ریزی پایه‌های پل را انجام داده بود. این مثال اوج خودکامگی شهردار ظرف 10سال گذشته بوده است.»
حافظی: ۲هزار‌میلیارد هزینه فرهنگی شهرداری کجا هزینه شده است؟
بررسی آمار و اسناد ارایه‌شده توسط شهرداری تهران در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که سال‌به‌سال میزان بودجه‌های فرهنگی تهران افزایش یافته، هرچند که درباره اثر مشهود این افزایش هزینه اختلاف‌نظرهای فراوانی است. حافظی به این موضوع هم اشاره کرد و گفت: «در دوران مدیریت گذشته، آقایان مدعی بودند که از یک مجموعه خدماتی به یک مجموعه فرهنگی- اجتماعی تبدیل شدند؛ اگر چنین بود، الان باید شاهد این نابرابری اجتماعی و کودکان کار می‌بودیم؟ سالانه ۲هزار‌میلیارد تومان در تهران هزینه فرهنگی می‌شود. چه اتفاقی افتاد! هیچ گزارش کاری نداریم که مثلا کودکان کار در فلان نقطه بودند و الان به فلان نقطه رسیدیم یا بحث آسیب‌های اجتماعی و نابرابری شهروندان. حداقل من که عضو شورای شهر بودم، چنین گزارشی ندیدم.» رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای چهارم شهر تهران، شفافیت عملکرد شهرداری در دیگر موارد را همه مشابه برنامه‌های فرهنگی دانست و درباره بافت‌های فرسوده گفت: «براساس قانون، ۱۰درصد از بافت فرسوده باید بهسازی و بازسازی می‌شد که روی زمین مانده و اتفاقات رخ‌داده کالبدی بوده است، صرفا آجرها و آهن‌ها نوسازی شدند و شاهد بهسازی اجتماعی- فرهنگی نیستیم. آمدند دارایی‌های با ارزش شهر را فروختند و در مقابل بزرگراه ساختند؛ سیاستی که سال‌هاست در دنیا منسوخ شده است.»
شهرداری با بیکاران
حقوق‌بگیر چه خواهد کرد؟
شهردار پیشین تهران در آخرین روزهای مدیریتش بر شهر تهران و زمانی که از رسیدن به پاستور جامانده بود، به مازاد نیرو در نهادی که خود 12 سال سکان هدایت آن را برعهده داشت، برای نخستین‌بار اشاره کرد. او در اظهارنظری عجیب گفته بود که «اگر در حال حاضر تصمیم بگیریم ٧٠ تا ٨٠درصد نیروهای شهرداری را تقلیل کنیم، نه‌تنها هیچ اتفاقی در شهرداری نخواهد افتاد بلکه سرعت و کارایی آن هم بالا خواهد رفت.» این سخنان را قالیباف درحالی بیان کرد که در دوران مدیریتش تعداد کارکنان شهرداری دست‌کم دوبرابر شد و همین موضوع از چالشی بزرگ برای شهردار آینده حکایت داشت که در روزهای بعد به تدریج ابعاد این ماجرا روشن‌تر شد. اگرچه در ابتدا تعداد پرسنل شهرداری حدود ۴۰هزار نفر و پس از آن ۶۰هزار برآورد می‌شد اما امروز مدیران شهری از صدور ماهانه نزدیک به ۱۳۵هزار فیش حقوقی در شهرداری تهران سخن می‌گویند. میرزایی در این همایش به این موضوع هم اشاره کرد و در پاسخ به پرسشی درباره راهکار شهرداری برای این چالش، از تلاش برای تعدیل‌نکردن کارکنان سخن گفت: «امروز مستقیم و غیرمستقیم ۱۳۵هزار نفر از شهرداری حقوق می‌گیرند و این نتیجه غیرشفافیت است. یعنی افرادی بدون استخدام و دلیل مشخص جذب شهرداری شدند و الان بیکار هستند. این بیکاری یک روز و دو روز نیست بلکه گروهی ماه‌ها و حتی در طول سال بیکار هستند و تنها حقوق می‌گیرند. نه این‌که بخواهیم این افراد را مقصر بدانیم ولی الان چنین وضعیتی وجود دارد.» معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران بخشی از این استخدام‌ها را مربوط به آخرین ماه‌های مدیریت قالیباف دانست و گفت: «در ۶ماهه اول سال ۹۶، ۸هزار و ۶۰۰نفر جدید استخدام شدند و ۵هزار نفر هم تبدیل وضع شدند. مقصر استخدام‌شده‌ها نیستند. بنای اخراج کسی را نداریم اما تلاش می‌کنیم که همین نیروها را کارآمد کنیم. مثلا در خطوط جدید مترو نباید هیچ استخدامی صورت بگیرد.» او اما انتظار موفقیت شهرداری در این موضوع را بسیار کم دانست:
در پایان این نشست که با وجود وعده پیشین با غیبت «حسین راغفر» برگزار شد، حافظی از لزوم همکاری همه نهادها برای بهبود شرایط کنونی تهران سخن گفت: «آنچه که شهر ما الان هست؛ چه خوب و چه بد، حاصل عملکرد مدیریت شهری دو دهه گذشته و قوای سه‌گانه است. از قوه‌قضائیه گرفته تا مقننه و مجریه. اگر نقدی به آن وارد است، همه مسئول هستند و اگر قرار است کاری درباره آن انجام شود، تنها با همکاری همه این مسئولان است. نمی‌شود از یک تیم یا یک گروه سیاسی انتظار معجزه داشت. قوه‌قضائیه باید مداخله کند، کسی که باغ را خشک می‌کند و ملک می‌سازد، براساس قانون مجرم است و باید ملکش مصادره شود. بیش از ۲هزار پرونده به قوه‌قضائیه ارجاع داده شد و حتی دریک مورد مصادره ملک نداشتیم بعد انتظار دارند که هوای تهران پاک باشد.»