شهروند|  از آن به‌عنوان یکی از گام‌های مهم در مدیریت امدادونجات یاد می‌شود؛ گام مهمی که می‌تواند منجر به نجات جان بسیاری از آدم‌ها شود. می‌بینید؟! صحبت از «جان آدم‌ها» است. پس ارزش دارد که به این گام مهم بپردازیم. ارزيابي سانحه يكي از نخستين اقداماتي است كه پس از وقوع سانحه و در مرحله پاسخگويي ناگزير از انجام آن هستیم، چراکه همه اطلاعاتي كه براي كنترل، تدبير و برنامه‌ريزي سانحه بدان نياز داريم، در فرآيند ارزيابي فرآهم مي‌آيد. باید گفت که در واقع بدون ارزيابي سانحه اتخاذ تصميمات بر مبناي داده‌هاي ناقص و اطلاعات محدود، پاسخگويي به سانحه را بشدت تحت‌تاثير قرار خواهد داد. عمليات پاسخگويي به بحران بدون ارزيابي، هميشه يك عملكرد و نتيجه ضعيف را به دنبال خواهد داشت.
یک وظیفه دشوار
از فرآيند ارزيابي سانحه تعاريف متعددي ارايه شده است: ارزيابي يك وظيفه دشوار و قاطع مديريتي است كه به‌طور مستقيم در تصميم‌گيري موثر، برنامه‌ريزي و كنترل به منظور انجام اقدامات (پاسخگويي) منسجم كمك مي‌کند. مورد ديگر ارزيابي سانحه را به‌طور كامل‌تر فرآيند بررسي اثرات سانحه، نياز‌هاي فوري، تمهيدات لازم در عمليات اضطراري براي حفظ زندگي بازماندگان و تامين تسهيلات مناسب و ضروري و توسعه تعريف مي‌کند. در هرحال ارزيابي يك جزء حياتي برنامه‌ريزي و اجراي پاسخ است. ارزيابي فراگرد جمع‌آوري، تطبيق و آناليز اطلاعات درخصوص سانحه و پيآمد‌هاي آن است. همچنين ارزيابي اطلاعاتي كه عمليات پاسخگويي طراحي مي‌كند را فراهم مي‌آورد. برخي از كارشناسان ارزيابي را بررسي و تفسير اطلاعات جمع‌آوري‌شده به منظور ارايه مبنايي را براي تصميم‌گيري مي‌دانند. ارزيابي مستلزم جمع‌آوري اطلاعات، آناليز و قضاوت در مورد وضعيت ايجادشده است، از همين‌رو در ارزيابي ميداني يكي از مهمترين اقدامات جمع‌آوري اطلاعات از صحنه حادثه است. از طرف ديگر، ارزيابي سانحه، بررسي يك سانحه واقعي يا محتمل‌الوقوع، براي تخمين خسارات ايجادشده يا خسارات مورد انتظار براي ارايه پيشنهادات و توصيه‌ها براي پيشگيري، آمادگي و پاسخگويي است. در اين فرآيند تعيين ضربات يك سانحه يا يك رويداد روي جامعه و بررسي نيازهاي فوريتي، اقدامات اضطراري براي نجات و تداوم حيات زنده ماندگان و تسريع امكان بازتواني و توسعه به انجام مي‌رسد.
ارزيابي سانحه چه هدفی را دنبال می‌کند؟
دکتر مهراب شریفی‌سده، در مقاله‌ای به اهداف مختلف ارزیابی سانحه می‌پردازد و می‌آورد: ارزيابي سانحه در حيطه امدادونجات برای رسيدن به اهداف زير به انجام مي‌رسد: براي نجات جان آنهايي كه زندگي‌شان به خطر افتاده؛ براي تعيين و مشخص‌كردن نيازهاي حياتي قربانيان؛ براي كمك به تنظيم اولويت‌ها جهت واكنش؛ براي تامين داده‌هاي مورد نياز براي طراحي برنامه؛ براي نجات جان آنهايي كه زندگي‌شان به خطر افتاده؛ براي تعيين و مشخص‌كردن نياز‌هاي قربانيان؛ براي كمك به تنظيم اولويت‌ها جهت واكنش و براي تامين داده‌هاي مورد نياز براي طراحي برنامه.
عدم مهارت ارزیابی سوانح
 موجب از دست‌رفتن منابع
ابوالفضل جوادی روز گذشته در نخستین دوره ارزیابی سوانح در استان گیلان با اشاره به این‌که خلأ دوره آموزشی ارزیابی سوانح در جمعیت هلال‌احمر به‌طور واضح قابل لمس است، اظهار داشت: دوره‌های ارزیابی از‌ سال 93 در جمعیت هلال‌احمر به ‌صورت مستقل آغاز شد. مسئول دبیرخانه ارزیابی کشوری جمعیت هلال‌احمر با تأکید بر این‌که دوره‌های ارزیابی اضطراری در سوانح درحال حاضر به‌ صورت منطقه‌ای برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: دوره‌های مذکور جزو دوره‌های تخصصی پایه تیم‌های عملیاتی جمعیت هلال‌احمر محسوب می‌شود. جوادی با بیان این‌که اهمیت فراگیری دوره ارزیابی سوانح به ‌صورت عملی و علمی بسیار گسترده است، اعلام کرد: عدم‌ مهارت ارزیابی سوانح تیم‌های عملیاتی در سال‌های گذشته موجب از دست‌رفتن منابع و کاهش سطح امدادرسانی در حوادث شده است. وی با بیان این‌که مدیران تصمیم‌گیر پس از دریافت اطلاعات صحیح از سوانح با تصمیم‌گیری صحیح صحنه حادثه را مدیریت می‌کنند، تأکید کرد: هدف از برگزاری این دوره، افزایش مهارت ارزیابی صحیح حادثه به‌ صورت کارگاهی و علمی است.
مسئول دبیرخانه ارزیابی کشوری جمعیت هلال‌احمر همچنین گفت: خلأ دوره آموزشی ارزیابی سوانح در هلال‌احمر کاملا قابل لمس بود. دکتر جوادی گفت: خلأ دوره آموزشی ارزیابی سوانح در هلال‌احمر کاملا قابل لمس بود که پس از بررسی توسط کارشناسان این دوره از ‌سال 93 در هلال‌احمر به صورت مستقل آغاز شد که درحال حاضر به صورت منطقه‌ای و جزو دوره‌های تخصصی پایه تیم‌های عملیاتی محسوب می‌شود. وی با اشاره به اهمیت فراگیری دوره ارزیابی سوانح به صورت عملی و علمی افزود: عدم مهارت ارزیابی سوانح تیم‌های عملیاتی در سال‌های گذشته منجر به از دست‌رفتن منابع و کاهش سطح امدادرسانی در حوادث بود که خوشبختانه با کمک کارشناسان و معاونت آموزش وپژوهش جمعیت هلال‌احمر این دوره به صورت تخصصی و پایه‌ای در نظر گرفته شد. مسئول دبیرخانه ارزیابی جمعیت هلال‌احمر گفت: مدیران تصمیم‌گیر پس از دریافت اطلاعات صحیح از سانحه بهترین تصمیم را گرفته و صحنه را مدیریت می‌کنند که هدف از برگزاری این دوره افزایش مهارت ارزیابی صحیح حادثه به صورت کارگاهی و علمی است.
تیم‌های آموزش‌دیده ارزیاب
 نخستین تیم‌های اعزامی به صحنه حادثه
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان گیلان نیز در این مراسم با اشاره به این‌که ارزیابی سوانح یکی از مهمترین گام‌های مدیریت عملیات امدادونجات است، اظهار داشت: باید به ‌صورت جدی به ارزیابی سوانح در حوادث پرداخته شود. مهدی ولی‌پور با تأکید بر این‌که نخستین دوره منطقه‌ای ارزیابی تیم‌های درمان اضطراری در سوانح در استان گیلان درحال برگزاری است، ابراز داشت: استان گیلان در این دوره میزبان 11 استان کشور است. وی با تأکید بر این‌که استان گیلان با مساحت 14‌هزار کیلومتر مربع و بیش از 2‌میلیون و 600‌هزار جمعیت یکی از 5 استان حادثه‌خیز کشور است، گفت: استان گیلان به ‌دلیل شرایط ویژه آب و هوایی و گردش‌پذیری نیازمند افزایش دانش امدادی است. مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان گیلان با اشاره به این‌که به‌ دلیل تغییرات آب و هوایی حوادث زیادی را در چند‌ سال اخیر در استان گیلان شاهد بودیم، تصریح کرد: استان گیلان نیازمند افزایش توانمندی و ارتقای دانش امدادی عمومی و دستگاه‌های امداد‌رسان است. ولی‌پور تیم‌های آموزش‌دیده ارزیابی را به‌عنوان نخستین تیم‌های اعزامی به صحنه حادثه عنوان کرد و گفت: تیم‌‌های ارزیاب پس از حضور در منطقه براساس استانداردهای ارزیابی تیم‌های عملیاتی را به همراه تجهیزات مورد نیاز به منطقه اعزام می‌کنند. وی تصریح کرد: واژه‌شناسی ارزیابی حوادث، چرخه ارزیابی، مهارت‌های فناوری اطلاعات و مسیریابی، ساختار تیم ارزیابی، مستندسازی اولیه حوادث، استانداردهای رفتار و ملاحظات اخلاقی در ارزیابی از سرفصل‌های این دوره ارزیابی است. ولی‌پور مهارت‌های ناوبری، آماری و جمع‌بندی داده‌های ارزیابی را از دیگر سرفصل‌های این دوره ارزیابی عنوان کرد و گفت: سرفصل‌های مذکور توسط اساتید مجرب کشوری و اعضای دبیرخانه ارزیابان جمعیت هلال‌احمر کشور به ‌مدت 3روز تدریس می‌شود.
معاون بهداشت، درمان و توانبخشی هلال‌احمر گیلان نیز در این مراسم با اشاره به این‌که این دوره به‌ مدت 3روز از اول آبان در گیلان آغاز شده است، گفت: استان‌های مازندران، گلستان، اردبیل، زنجان، آذربایجان‌غربی و شرقی، خراسان‌جنوبی، شمالی، رضوی، سمنان و گیلان در این دوره حضور دارند. نهضت قنبرزاده با اشاره به این‌که در دوره مذکور از هر استان 2نفر عضو تیم ارزیاب حضور دارند، بیان کرد: جمعیت هلال‌احمر استان گیلان تیم 33نفره ارزیابی اضطراری در سوانح دارد. وی با بیان این‌که در هر یک از شعب جمعیت هلال‌احمر استان گیلان 2 ارزیاب عضو تیم درمان اضطراری با یک سرپرست در ستاد حضور دارند، افزود: 2نفر از ارزیابان جمعیت هلال‌احمر استان گیلان در این دوره شرکت می‌کنند.