شیده لالمی
«ما عاشق میشدیم می‌رفتیم لب زاینده‌رود. عروسی‌مان بود با مهمان‌ها می‌رفتیم لب زاینده‌رود. درد و داغ داشتیم، کسی را از دست میدادیم، می‌گفتیم پاشیم بریم لب زاینده‌رود. اینطور بگم که خوشی و ناخوشی این مردم کنار زاینده‌رود بوده، زاینده‌رود هم که نه زنده‌رود...»
«محمد» اینها را با لهجه اصفهانی می‌گوید، اصفهانش را «اصفهون» می‌گوید و دلش می‌خواهد مثل بسیاری از اصفهانی‌ها به جای «زاینده‌رود»، بگوید «زنده‌رود». انگار اصفهانی‌ها با این «زنده‌رود» گفتن دلشان آرام می‌گیرد و فکر می‌کنند که زاینده‌رود نمرده است و زنده می‌شود. در اصفهان، شهری که در هفته‌های اخیر در التهاب اسیدپاشی سوخته، این روزها خیلی‌ها چشم به راه پانزدهم آبانند؛ روزی که قرار است آب را باز کنند.
اصفهانی‌ها شبها می‌آیند روی سی و سه پل و به برهوت زاینده‌رود نگاه می‌کنند. سال‌های خشکسالی زاینده‌رود بر آنها سخت گذشته از بس که زندگی‌شان، خاطره‌هایشان و خوشحالی‌شان به این رودخانه بسته: «اصفهان افسرده شده. روی سی و سه پل بایستید از هر 10 نفری که رد می‌شوند 9 نفر آه می‌کشند. اصلا نمی‌شود از زاینده‌رود رد شویم و خون به جگرمان نشود.» «مهدی» که در چهارباغ ساعت‌فروشی دارد اینها را می‌گوید و آهی هم آخر حرف‌هایش می‌کشد اما پشت سر این آه امید هست: «گفتند 15 آبان آب می‌اندازند، حالا ببینم عمل می‌کنند یا مثل وعده‌های قبلی می‌گویند و یادشان می‌رود.» آنطور که پیداست 15 آبان امسال برای اصفهان روز دیگری است. دیروز «محمد مجابی»، معاون سازمان محیط‌زیست از آزادسازی آب زاینده‌رود در چند روز آینده خبر داد و گفت: «در چند روز آینده شاهد زنده شدن زاینده‌روز خواهیم بود.» به گفته او آزادسازی آب از محل سد زاینده‌رود طی دو مرحله صورت می‌گیرد و جریان آب در زاینده‌رود به حرکت خواهد آمد. او همچنین گفته: «در منطقه زاینده‌رود با کاهش بارندگی و افزایش مصرف مواجه بودیم که این امر باعث کاهش منابع آبی بین 400 تا 600میلیون متر مربع در آن مناطق شده بود.» مردم اصفهان اما این حرف‌ها را باور ندارند آنها می‌گویند عامل خشکی زاینده‌رود خط لوله انتقال آب سد به یزد، کرمان، کاشان و قم و برداشت بی‌رویه سالیانه آب در بالادست رودخانه است.
زاینده‌رود بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران که در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده، در دهه اخیر خشکی‌های طولانی‌مدتی را پشت‌سر گذاشته است. برهوت زاینده‌رود علاوه بر پیامدهای گسترده اقتصادی و زیست‌محیطی، نوعی نارضایتی و حتی افسردگی اجتماعی را در اصفهان ایجاد کرده است. چنان‌که «محمدرضا محبوب»، پژوهشگر و محقق مدیریت بحران شهری معتقد است خشک شدن زاینده‌رود تنها بر صنعت کشاورزی تاثیر نگذاشته و این مسأله یکی از آسیب‌های وارده به پیکره جامعه اصفهان محسوب می‌شود چرا که این رودخانه از دیرباز در حفظ روحیه مردم و سرزندگی آنها بسیار تاثیرگذار بوده است. او دراین‌باره به «مهر» گفته: «شاید در ابتدا این موضوع منطقی به نظر نرسد که تغییر اقلیم می‌تواند در روحیه افراد تاثیرگذار باشد اما با خشک شدن زاینده‌رود شاهد بودیم که این مسأله در روحیه اصفهانی‌ها و به‌ویژه شیوع افسردگی در برخی مناطق بسیار تاثیرگذار بوده است.» همین چند هفته پیش حسن روحانی در مصاحبه تلویزیونی‌اش گفت: «دوست دارم ببینم آب در زاینده‌رود جاری است.» جمله‌ای که وقتی از دهان رئیس‌جمهوری بیرون آمد خیلی از اصفهانی‌ها احساس غرور کردند و شاید هم احساس امید. تا 15 آبان چند روزی بیشتر نمانده، پنج روز تا زنده شدن زاینده‌رود، تا زاینده شدن زنده‌رود که زندگی اصفهان به زنده بودن آن بسته است.