شهروند| دستهچکهای جدید از دیروز به جریان افتادند. دسته‌چک‌هایی که همه متحدالشکل‌اند و نحوه صدور و مکانیزم یکسانی دارند. با راه‌اندازی این سیستم، اطلاعات چک به صورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبارسنجی را فراهم می‌کند. اما در شرایطی برخی نگران دسته چک های قدیمی خود هستند که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی می گوید : جای نگرانی نیست و پیش بینی های لازم در این زمینه انجام شده است و مردم تا اردیبهشت 97 فرصت جایگزینی دسته چک را دارند ضمن آنکه از این تاریخ به بعد چک های قدیمی تنها در شعبه صادر شده قابل پذیرش است.
بر این اساس، دستهچکهای متعارف کنونی از اردیبهشت منقضی خواهند شد. البته بانک مرکزی با در نظر گرفتن کارکرد عرفی دسته‌چک در بازار کسب‌و‌کار گزینه نقدشوندگی را برای چک‌های مدت‌دار حتی با موعدهای بلندمدت فعال نگه داشته است. درواقع از اردیبهشت سال آینده نحوه وصول چک‌هایی که در قالب دستهچکهای کنونی (غیرصیادی) صادرشده، تغییر می‌کند. چک‌های صادرشده در حالت فعلی از اردیبهشت‌ماه به بعد فقط در بانک مرجع صدور دسته‌چک قابل‌وصول و نقدشوندگی است. به نظر می‌رسد پس از پایان دوره گذار ارایه خدمات مالی به این نوع چک در قالب روش‌های دیگر را محدود کرده است تا از اردیبهشت فقط یک نوع چک (صیادی) در نظام بانکی گردش داشته باشد. به گفته مقام‌های بانک مرکزی فاز کنونی، فاز اول سامانه صیاد است و پس از ساماندهی دسته‌چک‌ها در مرحله بعد این روند برای چک‌های رمزدار و چک‌های مبادله‌ای بین بانک‌ها نیز به اجرا در می‌آید.
بازگشت اعتبار به چک
رئیس کل بانک مرکزی در جلسه شورای پول و اعتبار، وجود این سامانه را موجب «بازگشت اعتبار به چک» دانست. اعتباری که به دلایل مختلف از این ابزار گرفته شده بود و عملا کاربرد چک را از یک ابزار پرداخت کوتاه‌مدت تغییر داده بود. در گذشته به دلیل خلأهای موجود در سیستم بانکی و اعتباری کشور و نبود قوانین مشخص و شفاف، این ابزار در یک وجه به‌عنوان ابزار تأمین مالی در کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گرفت و در وجه دیگر نیز به‌عنوان ابزار ضمانت و وثیقه مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود.
این روند باعث شده بود که در برخی موارد افراد نتوانند جریان اعتباری خود را تنظیم و در نتیجه میزان چک‌های برگشتی به مرور رشد کرده است. به همین دلیل است که رئیس کل بانک مرکزی فعال‌شدن سامانه صیاد را یکی از عوامل موثر در بازگشت اعتبار به چک عنوان کرده است.
کاهش احتمال جعل با شماره چک یکتا
یکی دیگر از نکات قابل تأمل چک‌های صیاد، داشتن شماره یکتا است. شماره یکتا یک شماره منحصربه‌فرد برای هر برگ چک است. این شماره به گیرنده چک امکان می‌دهد تا تنها با یک پیامک از میزان اعتبار فرد صادر‌کننده چک مطلع شود. با پیامک شماره یکتا به شماره‌ای که اعلام می‌شود، اطلاعات پایه فرد صادر‌کننده چک برای گیرنده چک ارسال می‌شود. هدف از این کار، کاهش تنش‌های ناشی از صدور چک‌های بلامحل توسط افراد کم‌اعتبار است. همچنین با این سامانه ابعاد چک‌های مختلف دولتی و خصوصی در یک استاندارد مناسب قرار می‌گیرد و در نتیجه امکان جعل این چک کمتر خواهد شد.
قدرت شعب
در صدور دسته‌چک تحدید می‌شود
از ویژگی‌های دیگر دستهچکهای سامانه صیاد می‌توان به حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته‌چک اشاره کرد. در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته‌چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته‌چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته‌چک برایش صادر می‌شود. دسته‌چک صیاد متحدالشکل است و تنها لوگوی بانک‌ها وجه تمایز آنها از یکدیگر است.
خوب است بدانید، درحال حاضر سالانه به‌طور متوسط بیش از ۱۲۰میلیون قطعه چک عادی در مبادلات روزانه مردم ردوبدل می‌شود که ارزش آن بیش از 600هزار میلیارد تومان است. براساس آخرین آمارها، میزان چک‌های برگشتی در تیرماه بالغ بر 5/1میلیون فقره بود که ارزش آن معادل 13هزار میلیارد تومان اعلام شد. این موضوع به این معناست که تقریبا از هر 10 چک مبادله‌شده در سیستم بانکی 2 فقره از آن برگشت خورده است.