امین فرج‌پور - شهروند| امروز را روز ملی سینما نامیده‌اند. روزی که قطعا به این دلیل که سینما را پدیده‌ای جدی‌تر از تعریف ساده‌اندیشانه مظفرالدین‌شاه قاجار «دستگاهی که روی دیوار می‌اندازند و مردم در آن حرکت می‌کنند» جلوه می‌دهد، روز مهمی می‌تواند به شمار آید، اما نکته در این است که این روز مهم و این سینمای حیرت‌انگیز و تأثیرگذار حتی در روزش نیز نمی‌تواند نفسی به آسودگی فرو دهد. سینمای ایران با این‌که در قیاس با چند سال پیش که به حضورش در تقویم نیز رحم نکرده و حذفش کردند و خانه‌اش را نیز بستند، حال و روز به‌مراتب بهتری دارد؛ اما فراموش نکنیم که همچنان ده‌ها و صدها معضل و مشکل ریز و درشت دست و پای سینماگران را بسته؛ و اگرچه در روز سینما رسم بر این است که از خوبی‌ها و محسنات و داشته‌های سینما بگوییم، اما فراموش نباید کرد که اگر این معضلات و مشکلات نبود، چه افق بازتری می‌توانست در انتظار پرکشیدن این پرنده‌ای باشد که حتی پروبال بسته هم توانسته دنیایی را متوجه خودش کند.
امروز روز سینماست. روز هنر- صنعت- تجارت 117ساله‌ای که- نه درست در چنین روزی، بلکه در روزی که امروز را به یادش به یاد داریم، سینما وارد ایران شد- در تمام عمر پرفرازونشیبش نگاهی تک‌بعدی بر کارکردش حاکم بوده؛ و گاه فقط هنر قلمدادشده و گاه تجارتی صرف و گاه صنعتی کوچک و پولساز؛ و هیچ‌گاه درک نشده که این کارکردها در کنار هم هستند که سینما را قدرتمند می‌کنند، نه به تنهایی؛ که در آن صورت تفاوت سینما با هنری چون خوشنویسی یا تجارتی چون سوپرمارکت داری و بقالی چه می‌تواند باشد؟
امروز روز سینماست. سینمای ایران طی 117سال گذشته فرازوفرودهای مختلفی به خود دیده و اوج و حضیض فراوانی را به تجربه نشسته، اما هنوز که هنوز است از همان مشکلاتی رنج می‌برد که در آن آغازین روزهای ورودش با آنها درگیر بود. سینمایی که در حاجی‌آقا آکتور سینما نگاه سنتی را به این عرصه تقبیح می‌کرد و آن را هنری رو به آینده می‌دید، امروز نیز بزرگترین دشمنانش را در همان صف می‌جوید و می‌بیند و هموست که بیشترین آزارها و تهاجم و تخاصم را با سینما به انجام می‌رساند.
امروز روز سینماست. در جامعه سینماگران را از جنس و رنگی دیگر می‌بینند. یکی نه از جنس مردم عادی کوچه و خیابان و نه با مشکلات و معضلات شخصی و کوچک آنها، اما در واقعیت هنوز که هنوز است سینماگر این‌جایی در آرزوی روزی است که همان وضع و حال مردم عادی را داشته باشد؛ که ندارد. سینماگر این‌جایی- فارغ از عده معدودی که کارشان را کرده و بارشان را برده‌اند- هنوز که هنوز است درگیر بیکاری و معیشت است. درگیر امنیت است. امنیت مالی و شغلی. بیمه. بازنشستگی و... چیزهایی که همگان دارند، جز سینماگران. عجیب‌تر این‌که مدیران و سیاست‌سازان هم در مواجهه با این خواسته‌های بحق راحت‌ترین راه‌حل‌های آزموده و فضا را متشنج‌تر می‌کنند. برای ایجاد امنیت شغلی درها را بسته و جلوی ورود نیروهای تازه را می‌گیرند- که این راهش نیست...
امروز روز سینماست. نمی‌توان فراموش کرد که سینمای ایران در دوران پیش از انقلاب نیز دستاوردها و موج‌های تحول خواه عمیقی داشته؛ اما این را هم نباید کتمان کرد که این سینما از سال 1357 به بعد بود که رنگی دیگر به خود گرفت؛ که این همه از راهکار هوشمندانه اما بود که ادامه حیات سینما را در این مرزوبوم بیمه کرد، اما مشکل این است که 39سال بعد از صحبت‌های راهگشای امام هنوز خیلی‌ها آسمانشان همان رنگ سابق را دارد و بر طبل همان ادعاهای سابق می‌کوبند و صدایشان گوش فلک را کر می‌کند؛ چنان که در سال‌جاری هم انتقاداتی که از برخی فیلم‌ها شد و تحریم و توقیف‌هایی که پیش آمد، بر همان مدار همیشگی «بودن یا نبودن» می‌گشت؛ و در روزی که روز سینما خوانده شده، این چیزها غم‌انگیز است.
امروز روز سینماست. اما کدام سینما؟ همین سینمایی که نگاه شخصی و سلیقه‌ای برخی مدیران می‌تواند آن را حتی از تقویم نیز حذف کند؟ همین سینمایی که بازگشایش خانه‌اش که کمترین و دم‌دستی‌ترین حق سینماگران است، بزرگترین دستاورد فرهنگی یک دولت می‌تواند به شمار آید؟ همین سینمایی که فعالیت در آن بدل شده، به امتیازی برای یک طیف خاص؟ همین سینمایی که به بهانه خصوصی‌سازی چنان بلایی سرش آمده که برای فیلم‌ساختن بیشترین و بزرگترین توانایی فیلمساز باید یافتن و راضی‌کردن سرمایه‌گذار باشد؟ همین سینمایی که عده‌ای از تمام رانت‌های ممکن برخوردارند و عده‌ای دیگر برای اکران فیلم جایزه گرفته‌شان در یک گروه سوت و کور هم دستشان به جایی بند نیست؟ امروز روز این سینماست؟
امروز روز سینماست. سینمایی که به‌رغم کسب موفقیت‌های جشنواره‌ای بزرگ همچنان با چالش‌هایی در حد رفع و رجوع نیازهای ابتدایی سر‌وکله می‌زند. سینمایی که هنوز راه درازی دارد تا در زمینه مسائلی چون تعداد سالن‌ها و صندلی‌ها به وضع استاندارد و حتی نزدیک به استاندارد دست یابد. سینمایی که به گفته حجت‌الله ایوبی رئیس سابق سازمان سینمایی اکنون 322 سالن سینمایی فعال دارد و البته در شکل درستش با این میزان دارایی به چهار‌هزار سالن دیگر نیاز دارد. سینمایی که مقایسه 322 سالنش با 2536 سالن کشور همسایه ترکیه به خوبی داشته‌ها و ناداشته‌هایش را نشان می‌دهد.
امروز روز سینماست. سینمایی که سال‌به‌سال از تعداد تماشاگرانش کاسته می‌شود؛ اگرچه جهش بزرگ تعداد مخاطبان در سال سینمایی گذشته تا حدی این کمبود را به فراموشی سپرد. سینمایی که به گفته ایرنا از ابتدای امسال تا 11 شهریورماه، 12میلیون و 300هزار تماشاگر داشته، درحالی که همان سینمای ترکیه در همین مدت به بیش از 57میلیون تماشاگر سرویس داده است.
اما با تمام این اوصاف، با تمام این کمبودها و چالش‌ها، امروز روز سینمایی است که چنان حضور پررنگی در دنیا دارد که به جرأت می‌توان گفت؛ هیچ رویداد سینمایی را نمی‌توان یافت که فیلم و فیلمسازان ایرانی در آن حضور نیافته‌اند. روز سینمایی که سبد افتخارات سینمایی‌اش مملو از جایزه‌های معتبر سینمایی از اسکار تا کن و برلین و ونیز است. روز سینمایی که به گفته محمد اطبایی کارشناس بین‌المللی سینما طی 38سال گذشته 34هزار و 930 حضور در رویدادهای سینمایی داشته و توانسته سه‌هزار و 685 جایزه کسب کند. بله؛ امروز روز سینماست. سینمایی معتبر و محترم با هزاران آسیب و مشکل و معضل و کمبود و چالش. سینمایی که به‌رغم تمام این موارد از دل و جان دوستش داریم. پس روز سینما مبارک باشد برای سینما، سینماگران و سینمادوستان ایرانی...