شهروند | در میان جیغ و فریاد زنان و کودکان و فرار دههاهزار نفر از مردم ایالت راخین در میانمار، سکوت یک نفر اما بیش از همه، گوشها را آزار میدهد. سکوت کسی که نمادی از دموکراسیخواهی بود و علیه دیکتاتوری وحشیانه در میانمار ایستادگی کرد و به واسطه آن، سالها در حصر خانگی قرار گرفت. کسی که به واسطه تلاشهایش برای حقوق بشر، برنده جایزه صلح نوبل شد؛ حالا اما به خاطر سکوتش در مقابل جنایات، اعتبار خود و جایزه صلح نوبل را که دریافت کرده، زیر سوال برده است. خانم «آنگ سان سوچی» مشاور امور خارجه و رهبر دموکراسیخواه میانمار است که درباره خشونتهای وحشیانه اخیر نظامیان علیه ساکنان ایالت راخین سکوت کرده و همین مسأله، انتقاد مدافعان حقوق بشر را برانگیخته است.
ارتش میانمار میگوید که نزدیک به 400تن در این خشونتها کشته شدهاند. ارتش آنها را متهم به شورش کرده و میگوید که اکثر این کشتهشدگان، «تروریست»هایی بودند که اقداماتی علیه جمعیت غیرمسلمان آن منطقه صورت دادهاند. حال آنکه در میان این افراد کشتهشده، تعداد زیادی زن و کودک مشاهده میشود و تئوری ارتش را مبنی بر «شبهنظامی بودن»، «شورشیبودن» یا تروریست بودن» آنها رد میکند.
بهگزارش ان.بی.سی، نیروهای ارتشی دولت به همراه بوداییان افراطی همچنین بسیاری از خانههای اقلیت مسلمان در ایالت راخین در میانمار را سوزاندهاند و بسیاری از این شهروندان از ترس جانشان از طریق رودخانه مرزی «ناف» که میانمار را از بنگلادش جدا میکند، به بنگلادش فرار کردهاند. ارتش ادعا کرده که شورشیان، خود، خانههای خود را سوزاندهاند.
با این حال، مردم روهینگیا و گروههای حقوق بشری، ارتش را مسئول این خشونتها و جنایات میدانند و آنها را متهم به ایجاد کارزاری علیه غیرنظامیان میکنند.
موج جدید خشونتها که از 25 آگوست آغاز شد، موجب شده که تعداد زیادی از مسلمانان از این کشور غالبا بودایی فرار کنند و پناهنده شوند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد روز سهشنبه اعلام کرد که 123هزار نفر از مردم از زمان آغاز خشونتها (25آگوست) به کشور همسایه، بنگلادش گریختهاند. آژانسهای کمکرسانی میگویند که بعضی از این افراد، زخمهای گلوله در بدنشان وجود دارد.
برخی از افراد روهینگیایی که موفق به فرار شدهاند، میگویند که نیروهای ارتش تعدادی از کودکان را سر بریدهاند و یک گروه از مردان را در کلبهای برده و زندهزنده سوزاندهاند. گرچه رسانههای بینالمللی و ناظران مستقل به دلیل وجود محدودیتهایی که دولت ایجاد کرده، نمیتوانند به این محلها بروند و این گزارشها را تأیید کنند.
روز جمعه، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، قتل مردم مسلمان در میانمار را «نسلکشی» نامید، اما کارشناسان بینالمللی این ادعا را رد کردهاند. سال گذشته، یکی از مقامات سازمان ملل به بی.بی.سی. گفته بود که «هدف نهایی دولت، پاکسازی قومی اقلیت مسلمان در میانمار است.»
«ملاله یوسفزی»، دختر پاکستانی و جوانترین فردی که جایزه صلح نوبل را دریافت کرده، روز دوشنبه در توییتر خود نوشت که منتظر آن است که خانم سوچی، «رفتار فجیع و شرمآور» ارتش در قبال مردم روهینگیا را محکوم کند.
درحالی که نماد حقوق بشر در میانمار (خانم سوچی)، پیشتر نیز در مورد اقدمات توهینآمیز نسبت به مسلمانان روهینگیا- که از سوی دولت آنگ سان سوچی حق دریافت تابعیت میانمار و آزادی تجمعات از آنها سلب شده- متهم به «سکوت» شده بود، حالا نیز در محکومیت این فجایع، سخنی بر زبان نرانده است. در این میان اما تصاویر و عکسهایی که توسط کمیته تحقیقات شورای دولتی منتشر شده، به دقت بررسی میشود. این کمیته از سوی دولت میانمار برای بررسی اتهامات مطرح شده از سوی سازمان ملل درباره نقض گسترده حقوق مسلمانان روهینگیا در جریان سرکوبهای اخیر تشکیل شده است.
سوچی به ندرت در فضای عمومی صحبت میکند و این کمیته، تنها منبعی است که میتوان از آن، به نظرگاه خانم سوچی در موضوعات کلیدی پی برد. با این حال، پیشتر این کمیته در پاسخ به گزارش سازمان ملل در مورد نقض حقوق مسلمانان روهینگيا ازجمله تجاوز گروهی به زنان، سربریدن کودکان و شکنجه مردان گزارش داده بود که برخی شواهد مربوط به نقض حقوق مسلمانان روهینگيا دستکاری شده و ساختگی است و نیروهای امنیتی این کشور در این عملیات قانون را نقض نکردهاند.
از سوی دیگر، این کمیته به خاطر برخی از پستهای منتشر شدهاش در فضای مجازی، متهم به تبلیغ نفرت- ازجمله بهخاطر استفاده از اصطلاح «تروریسم افراطی بنگالی»- شده است. این کمیته همچنین در برخی دیگر از گزارشهای خود، تلاش کرده که گروههای کمکرسان بینالمللی را به تروریسم مرتبط سازد. دولت میانمار، بیش از یک هفته است که با ایجاد محدودیتهایی، مانع رسیدن این کمکها به غیرنظامیان متاثر از خشونتها شده است.
«زید راعدحسین» کمیسارياي عالی حقوق بشر سازمان ملل، بیانیههای مذکور این کمیته را «بسیار غیرمسئولانه» توصیف کرده که تنها موجب افزایش «ترس و خشونت» میشوند.
از سوی دیگر، «فیل رابرتسون» معاون دیدبان حقوق بشر آسیا، خانم سوچی را «بخشی از مشکل» خوانده است.
او همچنین خانم سوچی را به انتشار «بیانیههای غیرمسئولانه» و استفاده از همان زبان افراطگرایان ضدروهینگیایی که خود روزی آنها را تقبیح کرده بود، متهم کرده است.
تحلیل عکسهای ماهوارهای توسط دیدبان حقوق بشر نشان میدهد که در میان ایالت راخین از 25 آگوست تاکنون صدها خانه در دستکم 17منطقه ویران شده است. این سازمان در بیانیهای در روز شنبه اعلام کرد، تنها در روستای «چینخارلی» 700خانه سوزانده شده است.
از زمان استقلال میانمار در سال ۱۹۶۱، دولت مرکزی این کشور مسلمانان روهینگیا را بهعنوان شهروندان میانمار به رسمیت نمیشناسد. از این رو آنان از بسیاری امکانات اولیه در زمینه بهداشتی و درمانی محرومند. از سال ۲۰۱۲ تاکنون نیز ساکنان ایالت «راخین» در غرب میانمار بهطور مرتب هدف حملات نیروهای امنیتی و ارتش میانمار قرار دارند. در این ایالت حدود یکمیلیون مسلمان روهینگیايي زندگی میکنند. اما دور جدید خشونتها از ۲۵ آگوست، بسیار شدت گرفته است. نزاعهای خونین در شمال ایالت راخین در میانمار بعد از آن صورت گرفت که عدهای از شبهنظامیان روهینگیایی به نیروهای دولتی حمله کردند و عدهای از نیروهای ارتش را به قتل رساندند. شورشیان مسلح آراکان حملات خود را واکنشی به سرکوب و پیگرد مردم روهینگیا توسط نیروهای امنیتی میانمار اعلام میکنند. نیروهای امنیتی میانمار نیز به تلافی حملات ارتش آزادیبخش آراکان روهینگیا، مردم عادی روهینگیا را هدف حملات خود قرار داده است. حملاتی که تنها در یک هفته اخیر، موجب مرگ بیش از 400 نفر و فرار بیش از 120هزار تن شده است. ارتش میگوید، «عملیات پاکسازی» برای ریشهکنکردن شورشیان را بهراه انداخته است. مسلمانان اما میگویند کارزاری برای از بینبردن اقلیت مسلمان آغاز شده است.