ایران با آغاز سده بیستم میلادی، به روزگاری نو در گذر تاریخ خود وارد شد. آنچه از مقایسه ایران سده نوزدهم با سده بیستم میلادی می‌توان به تماشا نشست، دو تصویر کاملا دگرگون‌شده است. این دگرگونی‌ها که با برافتادن دودمان قاجارها در ایران همزمانی یافت، ایرانیان را از خود بسیار متاثر ساخت و زیست تاریخی مردمان این سرزمین را به مسیری تازه راند. میخاییل سرگیویچ ایوانف، پژوهشگر و تاریخ‌نگار در کتاب «تاریخ نوین ایران» درباره دگرگونی‌های اجتماعی ایران در میانه سده بیستم میلادی با اشاره به «افزایش شهرنشینان و دگرگونی روستاها» و ارایه آمار افزایش حدود 10‌درصدی شهرنشینان ایرانی در میانه سال‌های 1956 تا 1966 میلادی می‌نویسد: «در فوریه‌ سال1973 شماره ساکنین شهرهای ایران به 13‌میلیون‌و200‌هزار رسیده بود... افزایش سریع شهرنشینان ایران به‌طور عمده در نتیجه پروسه‌های اجتماعی و اقتصادی است که در سال‌های اخیر در ایران روی میدهد و ازجمله رشد و توسعه صنایع کشور». این ایران‌شناس سپس به دستاوردها و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی گسترش شهرنشینی در ایران اشاره می‌کند: «افزایش سکنه شهرها در زندگی اجتماعی و گذران اهالی کشور تاثیرات مهمی دارد. این امر به از میان‌رفتن شیوه‌های کهنه و منسوخ زندگی و برقراری شیوه‌های نوگذران مساعدت میکند. شیوه‌های زندگی قرون وسطائی با توسعه شهرها بتدریج از میان می‌رود. پروسه ازبین‌رفتن خصوصیات ملی و تفاوت‌های شیوه زندگی و گذران به‌ویژه میان طبقه کارگر، روشنفکران و شهرنشینان که روبه‌فزونی هستند با آهنگ سریعی جریان دارد. با فزونی شهرنشینان درهم‌آمیزی خلق‌های متفاوت ساکن کشور شدت می‌یابد». به باور وی «حفظ زبان فارسی بمثابه زبان دولتی که همه امور اجتماعی و دولتی و قضائی و آموزشی در مدارس و دانشکده‌ها و انتشار روزنامه‌ها و دیگر مطبوعات به این زبان است به این امر کمک می‌کند». ایوانف روستاها را نیز از این دگرگونی‌ها برکنار نمی‌داند: «در روستاهای کشور با وجود حفظ چهره کهنه آنها خطوط تازه‌ای پدیدار می‌شود. در پاره‌ای روستاها بناهای آجری تازه‌ساز، ساختمان‌های مدارس و درمانگاه‌های «سپاه بهداشت» مغازه‌های تعاونی، چاه‌های آرتیزین و تلمبه‌های آب احداث شده است. بموازات وسائل نقلیه کندرو در روستا می‌توان اتوموبیل، موتورسیکلت و دوچرخه و در کشتزارها تراکتور و دیگر ماشین‌های کشاورزی را مشاهده کرد. نیروی برق به روستاها راه می‌یابد... رادیو نیز بروستاها نفوذ میکند. شماره باسوادان میان روستائیان روبفزونی است. در پاره‌ای از دهات مراکز سپاه، آموزش، بهداشت، ترویج و آبادانی، خانه فرهنگ و تعاون‌های کشاورزی دایر است». این پژوهشگر روس البته یادآور می‌شود، دگرگونی‌های یادشده، همه منطقه‌های ایران را پوشش نمی‌داده است: «این خطوط تازه در زندگی روستائی در آغاز پیدایش است و در ضمن هنوز شامل همه مناطق روستائی نیست».