محمد باقرزاده| «ما را می‌گویید املاک نجومی؟ ما زمین را دادیم به رفتگر»؛ این جمله را حدود دوماه پیش و در آخرین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم، «محمدباقر قالیباف»، شهردار تهران و کاندیدای وقت ریاست‌جمهوری در طوفانی که با اعلام دارایی‌های شخصی‌ و اتهام‌های پیاپی‌اش به دیگران به‌پا کرده بود، بیان کرد. حالا و پس از گذشت بیش از ۱۰ماه از رسانه‌ای‌شدن پرونده‌ موسوم به املاک نجومی و شائبه «تخلف بیش از ۲هزار میلیارد تومانی شهردار تهران» در واگذاری املاکی در شمال پایتخت به تعدادی از مدیران شهرداری و اعضای هم‌سوی شهردار در شورای شهر، دادستان تهران با تأیید تخلف صورت‌گرفته از فسخ واگذاری ۳۷ ملک واگذارشده توسط شهرداری تهران سخن می‌گوید: «تاکنون از 185نفر توسط بازپرس تحقیق شده و 136 ملک توسط هیأت کارشناسی ارزیابی انجام گرفته است، قراردادهای واگذاری 37 ملک فسخ شده و تاکنون پنج‌میلیارد تومان وجوه مابه‌التفاوت املاک واگذاری‌شده مسترد شده ‌است. تحقیقات این پرونده در شرف تکمیل است.» اگرچه پیش از این، سخنگوی قوه‌قضائیه از احضار تعدادی از این مدیران به دادسرا سخن گفته و دادستان کل کشور هم به «تخلف قطعی شهرداری» در این پرونده اشاره کرده بود اما سخنان تازه «عباس جعفری‌دولت‌آبادی» نخستین مهر تأیید قطعی بر چنین اتفاقی در شهرداری تهران و همچنین برخورد دستگاه قضائی با این تخلف است. پیش از این و در روزهای ابتدایی افشای این تخلف، «احمد حکیمی‌پور»، عضو شورای چهارم شهر تهران در گفت‌و‌گو با «شهروند» از «تخلف ۱۵۰‌میلیارد تومانی شهرداری تهران» در واگذاری املاک به برخی تعاونی‌ها و «تخلف دو‌هزارو۲۰۰‌میلیارد تومانی» در فروش املاک به افراد خبر داده بود.
تأکید دوباره حافظی
 بر تغییر کاربری سوله‌های بحران
اما این همه خبرها درباره تخلفات شهرداری نیست؛ جلسه دیروز شورای شهر تهران هم دیروز خبرهای زیادی درباره واگذاری‌های شهرداری داشت. «رحمت‌الله حافظی»، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران دیروز و در نطق پیش از دستور خود بار دیگر به ماجرای تغییر کاربری سوله‌های بحران پرداخت. او در این جلسه با ذکر نام سوله‌های بحرانی که خلاف مصوبه شورا به خارج از سازمان پیشگیری و مدیریت بحران توسط شهرداری واگذار شده است، گفت: «درحال حاضر در منطقه 2 روی سوله مدیریت بحران آسیاب کهک، تابلوی پایگاه مدیریت بحران معاونت فنی و عمران نصب شده اما در عمل در اختیار مرکز ژئوتکنیک قرار گرفته است. یکی دیگر از سوله‌های این منطقه در اختیار دانشگاه علمی- کاربردی شهرداری و سوله دیگر در اختیار برنامه خندوانه است. » او ادامه داد: «در منطقه 22 سوله حضرت ابوالفضل(ع) در اختیار معاونت اجتماعی شهرداری قرار گرفته، سوله بحران منطقه 4 نیز به بخش خصوصی واگذار شده و به شهربازی تبدیل شده است. در سوله بحران منطقه 13 (دو کوهه) تجهیزات و دکور صداوسیما مستقر است، سوله بحران جنب ترمینال جنوب نیز به بخش خصوصی واگذار و به باشگاه بدنسازی تبدیل شده است.» این سخنان رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران درحالی بیان می‌شود که یک روز پیش، شهردار تهران در حاشیه سومین همایش عمران شهری مدعی شده بود که «هیچ سوله بحرانی تغییر کاربری نداده است.»
افشاگری‌ تازه در وقت اضافه
تأیید تخلف شهرداری تهران در واگذاری املاک به افراد و نهادهای خاص از سوی دادستان تهران، تنها خبر ناخوشایند دیروز برای تیم مدیریت شهرداری پایتخت نبود و در سیصدو‌پنجاه‌و نهمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر، باز هم بعضی از اعضا مدعی تخلفات دیگری از سوی شهرداری شدند. «عباس جدیدی»، عضو پرحاشیه این شورا درحالی‌ که پیش از این کمتر لب به انتقاد از شهردار تهران پرداخته بود، در این جلسه از «واگذاری املاک و اراضی شهرداری از‌سال 85 تاکنون، به صورت رایگان یا در قالب حق بهره‌برداری به اشخاص، مساجد و هیأت‌ها» سخن گفت. او با اشاره به ارایه‌نشدن گزارش شهرداری درباره املاک واگذارشده، گفت: «شهرداری تهران درباره واگذاری املاک و اراضی به صورت رایگان و در قالب حق بهره‌برداری،‌ اجاره یا انتقال مالکیت به اشخاص حقیقی و حقیقی، موسسات خیریه و مساجد گزارشی را ارایه دهد. من چندبار درخواست ارایه گزارش کامل شهرداری تهران از واگذاری املاک و اراضی شهرداری از‌ سال 85 تاکنون به صورت رایگان یا در قالب حق بهره‌برداری به اشخاص، مساجد و هیأت‌ها مطرح داشتم اما هنوز این گزارش ارایه نشده است.» معاون نظارت شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به نامه‌ها و درخواست‌های بدون‌ پاسخش از سوی شهرداری تهران، توضیح داد: «یکی از این موارد درخصوص اراضی فضای سبز متعلق به شهرداری تهران تحت عنوان مجموعه فداکاری آریاد است و دیگری درباره قطعه ‌زمینی متعلق به شهرداری منطقه 18 به مساحت 2‌هزارو239 مترمربع و احداث بنای آموزشی اداری و تجاری در آن به‌عنوان حوزه علمیه الهادی است. همین‌طور درخواست شده است؛ قطعه زمینی با کاربری فضای سبز و گلخانه شهرداری تهران به مساحت 1200 مترمربع به نشانی خیایان مقدس اردبیلی، میدان الف، نبش کوچه سوم ارایه شود. مابقی پلاک ثبتی 46/85 متعلق به شهرداری تهران واقع در شمال بزرگراه همت، تقاطع همت و افشاری، به هیأت ائمه اطهار واگذار شده است که درخواست شده در این خصوص پاسخگو باشند.» جدیدی که در این چهار‌سال یکی از حامیان عملکرد شهردار تهران بوده و کتاب او درباره نماز با حمایت شهرداری تهران و در تیراژ بالا منتشر شده، درباره دلایل این انتقادات و نظارت دیرهنگام خود به «شهروند» می‌گوید: «تازه به این جمع‌بندی رسیده‌ام.»
مسأله‌ای به‌ نام خط ۷ مترو
از افتتاح نمایشی تا  ناایمن‌بودن
امنیت خط تازه‌ افتتاح‌شده مترو توسط شهردار تهران از همان نخستین روزهای آغاز به کار، بارها زمینه بحث کارشناسی شده است؛ خط هفتی که در روز تنها سه‌ساعت کار می‌کند و فاصله زمانی قطارهای آن بیش از نیم‌ساعت است اما از همه مهمتر، امنیت آن سوالات زیادی را مطرح کرده است. دیروز و در جلسه شورا بار دیگر این بحث مطرح شد که منجر به درگیری لفظی تعدادی از نمایندگان مردم در شورا هم شد.
«محمد حقانی» با اشاره به کمبودهایی که در این خط وجود دارد، افتتاح آن را نمایشی دانست و گفت: «چرا نام افتتاح‌های ناقص را افتتاح آزمایشی می‌گذارید؛ درحالی ‌که ایمنی مسافران بیش از هر چیز حایز اهمیت است. این خط 27کیلومتر طول نهایی آن است که درحال حاضر 22کیلومتر از آن به افتتاح رسیده است. مقرر است؛ در طول این خط 26 ایستگاه داشته باشیم که درحال حاضر تنها هفت ایستگاه به بهره‌برداری رسیده است.» او ادامه داد: «وضعیت بهره‌برداری فعلی این خط خارج از نرم‌های معمول است که یکی از مشکلات آن نبود سیستم سیگنالینگ است. بنده به‌عنوان نماینده مردم تهران در شورای اسلامی این شهر هنوز مطمئن نیستم که این سیستم در خط هفت مترو مستقر شده است یا خیر.» حقانی در ادامه نطق پیش از دستور خود به کمبود واگن در این خط و دیگر خطوط مترو هم اشاره کرد: «امروز در دنیا مترو را با طول خطوط سنجش نمی‌کنند بلکه تعداد واگن‌هایی که به بهره‌برداری می‌رسد، ملاک سنجش مترو است. این در شرایطی است که 188کیلومتر از خطوط مترو در تهران به بهره‌برداری رسیده اما تنها 1270 واگن داریم که هیچ تناسبی میان این دو وجود ندارد. در حقیقت برای 188کیلومتر باید حداقل دو برابر تعداد واگن‌های فعلی در متروی تهران واگن مشغول فعالیت باشد.» بی‌اطلاعی اعضای شورای شهر، خبرنگاران و مردم از جزییات وضع متروی تهران و همچنین تأکید بر امنیت شهروندان، بخش پایانی نطق حقانی در این جلسه علنی بود: «درحال حاضر نه خبرنگاران شهری، نه مردم و حتی نه بنده به‌عنوان نماینده شورا نمی‌دانم چه مقدار خطوط متروی بهره‌برداری‌شده داریم و هزینه ساخت هر کیلومتر از مترو چه میزان است. آمارها و ارقام‌ها در این زمینه متناقض است. بی‌تردید نباید برای تسریع افتتاح خطوط مترو جان مردم را نادیده بگیریم.»
در ادامه این جلسه دیگر اعضای شورا هم نظرات و انتقادات خود را درباره خط هفت مترو بیان کردند. «اقبال شاکری» رئیس کمیته عمران با بیان این‌که دو سوال وجود دارد که باید مسئولان شهری آن را به‌طور شفاف پاسخ دهند، گفت: «سیستم هواکش و تهویه براساس سرفاصله 50 دقیقه مناسب است؟ و سیستم کنترل و هشدار قابلیت‌های لازم را دارد؟»
سخنان «احمد دنیامالی»، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل اما در حمایت کامل از شهردار تهران و در تأیید امنیت خط تازه افتتاح‌شده بود. او با بیان این‌که خط هفت مترو تنها خطی است که صددرصد به صورت مکانیزه ساخته شده است، گفت: «برخی خواسته یا ناخواسته می‌خواهند کام مردم را تلخ کنند و با ایجاد شائبات یکی از بهترین خطوط مترو را زیر سوال ببرند. تا روز گذشته 61‌هزار نفر توسط خط هفت مترو جابه‌جا شدند، این چه موضوعی است که اگر شهرداری وام بگیرد، می‌گویند که شهر زیر بار قرض رفته؟ اگر برای پیشبرد اهدافش وام نگیرد، می‌گویند بی‌عرضه است و می‌گویند شهر را فروخته، حالا در این میان دولت هم که کمک نمی‌کند.»
در این جلسه «محمد سالاری»، عضو اصلاح‌طلب شورای شهر که برای شورای پنجم هم توانسته رأی مردم تهران را جلب کند، بار دیگر بحث قراردادهای دقیقه نودی شهرداری تهران را مطرح کرد و خواهان توقف کامل این قراردادها شد که واکنش تند دنیامالی را به همراه داشت: «کدام قرارداد؟ چرا شبهه‌ناک صحبت می‌کنید؟ اگر قراردادی هست، بروید بزنید روی دیوار تا همه ببینند. » دنیامالی با بیان این‌که با قالیباف تسویه‌حساب سیاسی کنید نه با شهرداری با 60‌هزار نیرو، گفت: «مستندات را در مورد قراردادهای دقیقه 90 بیاورید.»
اسناد حافظی در تأیید ناایمن‌بودن خط7
اگرچه تعداد زیادی از اعضا درباره امنیت و وضع خط هفت مترو در جلسه دیروز نظرات خود را بیان کردند، اما اسناد رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر درباره ناایمن بودن این خط، تأیید و تکذیب‌های فراوانی را به همراه داشت و منجر به درگیری لفظی تعدادی از اعضای شد.
حافظی در بررسی معایب خط هفت با بیان این‌که برخی می‌گویند که من پزشک هستم و به این موارد آشنا نیستم، توضیح داد: «من پزشک هستم و جان افراد برایم مهم است و این‌گونه نیست که به غیر از آجر، بتن و پول چیز دیگری درک نکنم. خط هفت مترو در 20 خردادماه افتتاح شد. دو روز قبل معاون عملیات ریلی خطاب به مدیرعامل شرکت بهره‌برداری نامه می‌نویسد و می‌گوید: ورود مسافر به این خط با مخاطرات و ریسک زیادی روبه‌رو است، به‌گونه‌ای که منجر به بحران می‌شود.» او با بیان این‌که در روز افتتاح، مدیر مرکز فرمان به مدیرعامل بهره‌برداری مترو نامه می‌زند و می‌گوید شرایط خط هفت برای عملیات مسافرگیری ایمن نیست و تردد قطار باید آزمایشی و مانوری باشد، گفت: «مدیر مرکز در نامه‌اش نوشته در صورت مشکل، امداد غیرممکن خواهد بود و رونوشت نامه به سازمان بازرسی و حراست شهرداری نیز ارسال شده و در این بین نامه‌ای دارم که نشان می‌دهد مهندس کیفیت و ایمنی مترو دو روز قبل از افتتاح اعلام می‌کند با توجه به این‌که تست گرم در 17 خرداد انجام شده الزامات مورد نیاز برای اجرایی شدن جدول زمان‌بندی وجود ندارد و امکان بهره‌برداری ایمن خط محقق نشده است.» حافظی با بیان این‌که در این نامه‌ها چند مورد لازم به ذکر است، گفت: «سیستم سیگنالینگ موقت که از میدان صنعت تا مولوی نصب شده تا این لحظه (بر اساس زمان نامه) تست نشده و این سیستم قادر به مسیرسازی صحیح نیست.» رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر ادامه داد: «همچنین ثابت بودن سوزن‌ها در مسیر که این مسأله سبب می‌شود قطار از ریل خارج شود، مورد توجه قرار گرفته و همچنین نبود سیستم ارتباطی اعم از بی‌سیم و تلفن یکی دیگر از موارد است زیرا تنها از میدان محمدیه تا صنعت آن هم به صورت ناپایدار ارتباط برقرار است و در طول هفت کیلومتر میدان بسیج تا محمدیه هیچ ارتباطی وجود ندارد چرا که هنوز کابل فیبر نوری نصب نشده است.» حافظی با اشاره به نصب‌نکردن تابلوهای ایمنی و هشداردهنده در طول مسیر گفت: «این مسأله سبب می‌شود که به هر دلیلی اگر قطار توقف کند، امکان تعیین مکان‌ ممکن نباشد و همچنین با توجه به طولانی بودن فاصله ایستگاه‌ها در صورت توقف قطار امکان تخلیه مسافران وجود ندارد چرا که مسیرهای خروج اضطراری تعبیه نشده است.»
منتقدترین عضو کنونی شورای شهر در ادامه خواهان تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب درباره این خط مترو شد و در توضیح گفت: «در این مدت که من در مورد ناایمن بودن خط هفت توضیحاتی ارایه کردم یک خبرگزاری منتسب به سپاه این تذکرات من را به تخریب سپاه متصل و عنوان کرد که پشت پرده این انتقادات حمله به سپاه است؟! اما باید اعلام کنم که این مطلب چه ربطی به سپاه دارد؟ خداوند سپاه را از دست دوستان نادان نجات دهد.» واکنش‌ها به سخنان حافظی در این جلسه با حاشیه‌های فراوانی همراه بود و در میانه ارایه این گزارش، تقی‌پور، سخنگوی شورا بدون روشن کردن میکروفن به میان صحبت‌های او آمد و گفت: «اگر می‌خواهید سخنرانی کنید، بروید برای روزنامه‌ها بگویید و خطاب به چمران گفت چرا ساکت نشسته‌اید و اجازه می‌دهید هر چه می‌خواهد بگوید؟» رئیس شورای شهر هم در پاسخ به این پرسش سخنگوی شورا گفت: «بگذارید بخوانند، چرا که گویا دوست دارد بخواند.»
توضیحات معاون قالیباف
 در مورد ابهامات خط 7مترو
در ادامه این جلسه، «مازیار حسینی»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران تلاش کرد پاسخگوی برخی انتقادات مطرح‌شده توسط اعضای شورای شهر باشد. او درباره هزینه ساخت مترو و خط هفت گفت: «هر کیلومتر مترو ما حدود 50‌میلیون دلار هزینه داشته است. به عبارت ساده‌تر 200 تا 250‌میلیارد تومان هزینه ساخت هر ایستگاه مترو است. برخی از اعضای شورای شهر تهران مطرح کردند مترو گران است و چرا در روی زمین اجرا نمی‌شود؛ باید بگویم که مترو در زمان ساخت گران‌قیمت است. اگر دوره بهره‌برداری که می‌تواند 100‌سال در مورد تأسیسات و تجهیزات و 30‌سال در ناوگان باشد را در نظر بگیریم، مشخص می‌شود مترو یک مدل حمل‌ونقل عمومی ارزان است که حتی در طول زمان، بهره‌برداری آن از بهره‌برداری خطوط اتوبوسرانی نیز ارزان‌تر است.» حسینی در ادامه به برخی انتقادات مطرح‌شده توسط حافظی هم پاسخ گفت: «از مدیرعامل مترو خواستم تا این گزارش را بازرسی معاونت بررسی کند. پس از بررسی‌ها مشخص شد که هیچ‌گونه سندی در این رابطه وجود ندارد و از روی نامه شورای شهر این مسأله را پیگیری کردیم. بسیاری از آمارهای ارایه شده هم نسبی و هم مطلق آمارهای درستی نبود. تمامی مکاتبات ما در شهرداری تهران در اتوماسیون اداری قابل رصد و پیگیری است.» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری در پایان افتتاح خط هفت را مانند دیگر پروژه‌ها افتتاح‌شده توسط شهرداری دانست و گفت: «تمامی مواردی که آقای حافظی به آن اشاره کردند مواردی است که شرکت بهره‌برداری خطاب به شرکت مترو مکاتبه کرده و پس از انجام موارد در زمان خود افتتاح شده است. هر خطی که افتتاح می‌شود جزء به جزء آن بررسی می‌شود. خط هفت از سایر پروژه‌های خطوط مترو چیزی کم ندارد.» اعلام جمع‌بندی نهایی کمیسیون نامگذاری شورای شهر برای نامگذاری اتوبان و تونل نیایش به نام آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی توسط رئیس این کمیسیون، انتقاد از برگزاری جلسه روز یکشنبه شورا در باغ کتاب تهران توسط حکیمی‌پور و همچنین تذکراتی درباره آینده این باغ کتاب، از دیگر مباحث مطرح‌شده در جلسه دیروز شورای شهر بود.