حسام مهدوی - گروه اقتصادی شهروند| دریافت کارمزد از کارتخوان‌ها و کاهش چشمگیر قیمت نفت که در چهارسال اخیر بي‌سابقه است، طی هفته‌های اخیر به موضوع داغ محافل اقتصادی بدل شده است. درخصوص کارمزدگیری از دستگاه‌های کارتخوان آنچه مطرح است، احتمالا کاهش خریدهای الکترونیک مردم به علت دریافت کارمزد است که از هم‌اکنون بسیاری از فروشنده‌ها با جمع‌آوری یا محدود کردن استفاده از دستگاه‌های کارتخوان نسبت به این موضوع واکنش نشان داده‌اند. اما با وجودی که اصناف و مردم کارمزدگیری از تراکنش‌های دستگاه‌های پوز را باعث کاهش مبادلات الکترونیکی و بازگشت اسکناس به مبادلات روزانه می‌دانند، نظام بانکی تأکید بسیاری برآن دارد و دریافت کارمزد از هر خدمتی را رویه جاری در تمام دنیا ارزیابی می‌کند. هرچند فعلا اجرای این موضوع منتفی اعلام شده اما تلاش شبکه بانکی در این خصوص به پایان راه نرسیده و درباره چرایی آن بحث‌ها ادامه دارد. از سوی دیگر هم، به واسطه کاهش قیمت نفت که در سه ماه گذشته حدود 20 دلار افت کرده است این نگرانی وجود دارد که بودجه امسال کل کشور با کسری مواجه شود. چراکه در بودجه 93 قیمت هر بشکه نفت 100 دلار پیش‌بینی شده که با قیمت حدود 86 دلار فعلی فاصله زیادی دارد. «شهروند» درباره این دو موضوع مهم که چالش‌های اقتصاد ایران در مسائل روز بوده است، گفت‌وگویی با «ابراهیم نکو» نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس انجام داده است که در ادامه نظرات وی درباره موضوع کارمزد و همچنین تأثیر کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران را می‌خوانید.
دریافت کارمزد از کارتخوان‌ها طی روزهای گذشته واکنش‌های مختلفی را در پی داشته است. نظر شما در این خصوص چیست؟
حق‌الزحمه بابت ارایه خدمات باید درحدی باشد که اعتراض عمومی را درپی نداشته باشد. اگر دریافت کارمزد به منظور حفظ و نگهداری تجهیزات باشد، معقول است. اما اگر دریافت پول درقبال ارایه خدمات در جهت کسب درآمد باشد صلاح نیست. مردم عملکرد سیستم بانکی را به‌عنوان جزیی از نظام اقتصادی کشور ارزیابی کرده و نسبت به ضعف و قوت آن واکنش نشان می‌دهند. درواقع عملکرد سیستم بانکی باید باعث ارتقای دولت شود نه این‌که با اتخاذ سیاست‌های نادرست باعث تنزل عملکرد دولت در نگاه مردم باشد. بنابراین باید عملکرد سیستم بانکی به گونه‌ای باشد که مردم در این خصوص احساس نکنند که بانک‌ها در قبال خدماتی که به مردم ارایه می‌دهند با دریافت پول قصد ایجاد درآمد برای خود دارند.
پس از اعلام دریافت کارمزد از کارتخوان‌ها شاهد اعتراضات مردم نسبت به این موضوع بودیم. این اعتراضات تا چه اندازه در به تعویق افتادن این طرح موثر
 بوده است؟
مسلما این‌گونه اعتراض‌ها در تصمیم‌گیری مسئولان تأثیرگذار بوده است، اما این اعتراض به معنای این نیست که مردم به کلیات دولت معترض هستند. بلکه آنها نسبت به یکسری از اقدامات نسنجیده در برخی از حوزه‌های اقتصادی که باعث زیر سوال رفتن جایگاه و شأن دولت می‌شود، معترض هستند. درواقع این رفتار مردم نشان می‌دهد که خواهان حفظ شأن و جایگاه دولت هستند و این اقدامات را که باعث اخلال در نظام اقتصادی کشور می‌شود،  نمی‌پسندند. می‌توان گفت واکنش مردم نسبت به دریافت کارمزد از دستگاه‌های کارتخوان برای تغییر نگرش دولت و سیستم بانکی نسبت به ارایه این نوع خدمات شکل گرفته است.
آیا این موضوع در جهت افزایش درآمدهای بانک‌ها صورت گرفته است؟
نباید به این موضوع به‌عنوان درآمد نگاه کرد. بانک‌ها به اندازه کافی درآمد دارند و این‌طور نیست که نیاز به ایجاد درآمد جدید از طریق دریافت کارمزد داشته باشند. البته این موضوع در بسیاری از کشورهای جهان نیز درحال انجام است به‌طوری که شرکت‌ها برای ارایه خدمات، پولی از مردم دریافت نمی‌کنند. به‌عنوان نمونه بسیاری از شرکت‌های مخابراتی در کشورهای دیگر خدماتی مانند ارایه گوشی یا سیم‌کارت را به صورت رایگان در اختیار مشترکان خود قرار می‌دهند. این موضوع در بحث ارایه خدمات بانکی الکترونیک نیز باید جا بیفتد و به صورت رایگان انجام شود. چرا که بیشتر این خدمات بدون حضور نیروی انسانی انجام می‌شود و حتی در صورت حضور نیروی انسانی هزینه چندانی برای بانک ندارد و بر همین اساس باید رایگان انجام شود.
در سه ماه گذشته شاهد تحولاتی در بازار جهانی نفت هستیم. این تحولات که به کاهش قابل توجه قیمت نفت منجر شده است چه تأثیری در اقتصاد ایران خواهد داشت؟
متاسفانه در حوزه نفت بداخلاقی‌هایی در سطح بین‌الملل انجام می‌شود که ریشه این بداخلاقی‌ها ازسوی آمریکاست و توسط عربستان نیز دنبال می‌شود. این اقدامات در جهت در تنگنا گذاشتن ایران است و همان‌طور که گفته شد توسط آمریکا و عربستان هدایت می‌شود. یکی از این اقدامات ارایه تخفیف به مشتریان نفتی و افزایش تولید با وجود مازاد عرضه است که در جهت کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی دنبال شده است. اما مجلس و دولت برای خنثی کردن این تلاش‌ها اقدامات لازم را انجام خواهند داد. این یک موقعیت مبارک است که می‌توان از آن در جهت رفع وابستگی به نفت استفاده کرد.
به نظر شما قطع وابستگی به درآمدهای نفتی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر است؟
این اتفاق همان قدر که می‌تواند مثبت باشد در کوتاه‌مدت اثرات ناگواری نیز در پی خواهد داشت. البته کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی درکنترل ما نیست و ما نمی‌توانیم تغییری در آن ایجاد کنیم. این نتیجه شکل‌گیری کمپین بداخلاقی است که با همکاری آمریکا و عربستان شکل گرفته است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در این جریان قرار گرفته‌ایم. بنابراین دولت باید منابع درآمدی دیگری مانند مالیات، کشاورزی، صنعت و... را در نظر داشته باشد تا بتواند از طریق منابع جایگزین، کسری درآمدهای نفتی را جبران کند. اما با توجه به کمبود زمان باید کار کارشناسی برای این مشکل از همین امروز شروع شود. چرا که هر روز گذشت زمان لطمه‌ای جبران‌ناپذیر به اقتصاد کشور
 وارد می‌کند.
به نظر شما در مجموع و با وجود نقدهایی که وارد می‌شود، تیم اقتصادی دولت تا چه اندازه هماهنگ و موفق عمل کرده است؟
تیم اقتصادی دولت خوشبختانه موفق عمل کرده و این موفقیت باعث شده تا این روزها مخالفان خود را یکی پس از دیگری خاک کند. من به شخصه تیم اقتصادی دولت را موفق می‌دانم. در پی گرفتن سیاست‌هایی مانند انضباط مالی و سر ریز کردن بخشی از درآمد‌های بانک‌ها به سمت تولید از دلایلی است که باعث شده  تیم اقتصادی دولت یازدهم و اقدامات انجام‌شده توسط این تیم را مثبت ارزیابی کنم.