طهماسب طلایی| هفته پیش به این نکته رسیدیم که هر فردی، از خانواده خود ابتدایی‌ترین آموزه‌های اقتصادی را می‌آموزد، ولی محیط، تحصیلات و دایره ارتباطات است که آموزه‌های تکمیلی را می‌سازد. از این گفتیم که نقش آموزه‌هایی که در ضمیر ناخودآگاه ما است، سطح اقتصادی و رفاه ما را تعیین می‌کند. هرچند که در این بحث نقش ابتکارات شخصی بی‌بدیل و انکار نشدنی است اما درنهایت ثابت کردیم که شروع بحث، با نحوه زندگی اقشار مختلف مردم مرتبط است. حالا بیایید از مدیریت بهینه اقتصاد خانواده یاد کنیم و بپرسیم نسبت این‌که هر فردی در چه خانواده‌ای رشد و نمو کرده با وضع آینده اقتصادی‌اش چیست؟
در این بخش باید از باورهای ذهنی و به نظر ساده‌ای چون پس‌انداز کردن، ولخرج بودن، اسراف نکردن و گشاده‌دستی در رفتارهای اقتصادی یاد کنیم و برای درک بهتر موضوع، از برخی مناطق ایران بگوییم که مردمانش در حوزه مدیریت معاش مهارت بیشتر دارند و شهره هستند.
به‌نظرتان چرا توصیف یک اصفهانی، شمالی یا یک آذری در حوزه اقتصاد متفاوت است؟ چرا مشاغل خاصی در یک منطقه فراگیرتر است و چرا فرهنگ غالب اقتصادی این مناطق با یکدیگر فرق دارد؟
به این فکر کنید که به چه دلیل برخی مردم ایران مشهورند که بهتر دخل و خرج می‌کنند.
بیایید این موضوع را در گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی دنبال کنیم و بپرسیم چرا برخی استان‌ها نسبت بیکاری‌شان با وجود نبود امکانات زیرساختی کمتر است و سرانه درآمدی مردمانش بالاتر است؟ اندکی فکر کنید...
نکته ساده است؛ این استان‌ها درآمد خانوارهایشان معمولا از هزینه‌هایشان بالاتر است و درعین حال، همه درآمدهای ماهانه‌شان را در 30 روز خرج نمی‌کنند.
در فرهنگ اقتصادی این خانواده‌ها، پس‌انداز رکن اول بهبود اقتصادی است (با هر سطح درآمد). در این بخش مطالعات نشان می‌دهد که میانگین درجه پس‌انداز ایرانی‌ها حدود 40درصد است، حال آن‌که این درجه در استان‌های شمالی کشور، پایین‌تر و در استان‌های شمال غربی بالاتر است.
همانطور که می‌بینید باور اقتصادی به‌صورت مستقیم در زندگی مادی ما نقش پر اثر دارد؛ باورهایی که سختکوشی و کار زیاد را فضیلت می‌داند و در عین‌حال کم‌خرج کردن را آینده‌نگری می‌داند و روز مبادا برایش یک مانیفست اقتصادی است.
اینجاست که می‌توان گفت داشته‌های ذهنی ما (در جغرافیای سکونتی و فرهنگ قومی و خانوادگی)، به چگونگی فرهنگ پس‌انداز کردن ما مرتبط می‌شود. حال اگر امروز ما بدون پس‌انداز سپری می‌شود، باید همین باورهایمان را وارسی کنیم و از خود بپرسیم اعتقاد شخصی ما به پس‌انداز کردن، کار زیاد و نسبت هزینه و درآمد چگونه بوده و چگونه خواهد بود؟
چراکه این نکته تمام ماجرا نیست و بحث تازه، خصوصیات فردی و آموزه‌های علمی ما است که در طول عمر یاد می‌گیریم.
در ادامه این بحث، هفته‌آینده با مقوله خصوصیات فردی و خانواده مرفه آشنا خواهیم شد و از این نکته می‌گوییم که خانواده مرفه را چگونه می‌توان ایجاد کرد و چگونه می‌توانیم باورهایمان را تغییر دهیم.