شهروند| هر ساله با آغاز فصل گرما و تعطیلات مخصوصا در کشور ما بسیاری از مردم برای استراحت راهی سواحل شمالی و جنوبی کشور می‌شوند. این موضوعی است که با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور در هر ‌سال شاهد آن هستیم. اما با وجود این تکرار متاسفانه هر ساله نیز با آسیب‌هایی ازجمله غرق‌شدگی و گرمازدگی مواجه هستیم و بسیاری از مردم با آن‌که می‌توانند از آموزش‌های لازم در این جهت بهره ببرند اما به دلایل مختلف به آن نمی‌پردازند. هلال‌احمر با راه‌اندازی طرح خادم و آموزش خانواده‌ها درخصوص مواقع بحرانی فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده است. اگرچه در درجه نخست توصیه ما به خانواده‌هایی که می‌خواهند تابستان سالم و مفرحی داشته باشند، دیدن آموزش‌های اولیه است اما لازم می‌دانیم که در آغاز تابستان توصیه‌هایی ابتدایی را نیز برای مسافران داشته باشیم چرا که بسیاری از غرق‌شدگان در صورت آگاهی خود یا اطرافیانشان می‌توانستند
 زنده بمانند.
غرق‌شدگی
غرق‌شدگی یکی از علل مرگ‌ومیر بچه‌ها و نوجوانان است. عوامل زمینه‌ساز عبارتند از بیماری صرع، عقب‌ماندگی ذهنی، نداشتن آشنایی کافی با قواعد شناگری، افزایش استفاده از قایق‌های روباز و تندرو، به‌خصوص شنا در مناطق حفاظت‌نشده. هیچ‌گاه فکر نکنید که کسی که زیر آب مانده (حتی برای چند دقیقه) حتما مرده است. بعضی از افراد بعد از حتی نیم‌ساعت که از زیر آب ماندنشان در آب سرد گذشته است، زنده مانده‌اند. این امر به این علت امکان‌پذیر است که در آب سرد روند سوخت و ساز بدن کُند شده و مغز می‌تواند با وجود فقدان اکسیژن برای مدت طولانی‌تری زنده بماند.
اقدامات اولیه
در مواجهه با فرد غرق‌شده باید ابتدا وی را به کمک وسائلی از قبیل حلقه نجات، تکه الوار یا طناب بلند از آب خارج کرد. باید این نکته را در نظر داشت که تنها زمانی فرد می‌تواند مستقیما اقدام به نجات مصدوم کند که دوره آموزشی نجات غریق را گذرانده باشد؛ چرا که امکان غرق شدن یک ناجی فاقد صلاحیت بسیار زیاد است. وقتی که فرد غرق‌شده را از زیر آب بیرون می‌آورید، شروع به تنفس دهان به دهان و در همین حال سعی کنید که فرد غرق‌شده را به سمت ساحل یا خشکی ببرید. باید بلافاصله پس از خروج مصدوم بیهوش از آب، ابتدا دهان وی را از گل‌ولای و شن پاک کرد. نباید وقت را برای خارج کردن آب از ریه‌ها و معده هدر داد. به وضع تنفسی و ضربان قلب دقت شود. در صورتی که مصدوم تنفس و ضربان قلب نداشت به سرعت عملیات احیای قلبی - ریوی CPR را شروع می‌کنیم. مجددا تأکید می‌شود نباید وقت را برای خارج کردن آب از ریه‌ها تلف کرد؛ چرا که با دادن تنفس مصنوعی قوی و مناسب تمام آب از ریه‌ها جذب بدن می‌شود. در اوایل، تنفس مصنوعی قدری مشکل است ولی با جذب آب به بدن، تنفس دادن راحت‌تر می‌شود. اگر طی عملیات احیا فرد مصدوم استفراغ کرد، فورا او را به پهلو، وضع بهبود (ریکاوری) برگردانده تا مواد مستفرغه وارد ریه‌ها نشود. گاه ممکن است طی تنفس مصنوعی مقداری هوا وارد معده شود که خطر استفراغ دارد. در چنین مواردی فرد مصدوم را به شکم خوابانیده و دست‌های خود را به صورت ضربدر به دور شکم حلقه کنید و مختصری بالا بکشید تا هوا و آب از معده‌اش خارج شود. باید توجه داشت این عمل تنها در مواردی که اشکال تنفسی وجود دارد، انجام شود.
در فردی که به داخل آب‌های کم‌عمق شیرجه رفته و با سر به زمین برخورد کرده است، خطر قطع نخاع گردنی و فلج اندام‌ها وجود دارد. در مواجهه با چنین مواردی هنگام جابه‌جایی و عمل احیا، باید بسیار احتیاط و سعی کرد تا کوچکترین حرکتی به سر و گردن وی وارد نشود. همچنین در صورت نیاز به عملیات احیای قلبی - ریوی باید از مانور فشار به فک استفاده کرد تا از آسیب به نخاع و ستون فقرات جلوگیری شود. کلیه افراد غرق‌شده پس از نجات و اقدامات اولیه حتی اگر کاملا هوشیار باشند، باید به سرعت به بیمارستان منتقل شوند؛ چراکه آب جذب شده می‌تواند عوارض خطرناک و کشنده‌ای برای فرد داشته باشد.
آسیب‌های ناشی از گرما
این نوع آسیب‌ها به سه دسته تقسیم می‌شود: بی‌حالی گرمایی، گرمازدگی و گرفتگی عضلات ناشی از گرما. ورزشکاران، کارگرانی که در محیط‌های بسته کار می‌کنند، افرادی که در محیط‌های دشوار کار می‌کنند، افراد دارای بیماری‌های مزمن، افرادی که به ارتفاعات زیاد عادت ندارند، بیماران قلبی-عروقی، کسانی که از داروهای خاص (مثل ادرارآورها ) استفاده می‌کنند، الکلی‌ها، افراد چاق، مصدومان دچار سوختگی، افراد مسن و کودکان مستعد آسیب‌های گرمایی هستند. به خاطر داشته باشید که دمای طبیعی بدن بین 7/36 تا 3/37 درجه سانتیگراد است و دمای 8/37 و بیشتر تب محسوب می‌شود ولی در جریان آسیب‌های گرمایی به این افزایش دما نمی‌توان تب گفت، زیرا تب اکثرا ناشی از بیماری است.
بی‌حالی گرمایی
اغلب به‌علت فعالیت بدنی در آب و هوای گرم و عدم جایگزینی آب و املاح از دست رفته بر اثر تعریق اتفاق می‌افتد. انجام فعالیت شدید بدنی مثل کوهنوردی یا انجام عملیات‌ها و مانورهای نظامی در یک آب و هوای معتدل به همراه عدم دسترسی به آب یا مصرف ناکافی آن نیز می‌تواند منجر به بروز حالت بی‌حالی گرمایی و حتی گرمازدگی شود. به‌علت از دست رفتن مایعات بدن (آب) علایم و نشانه‌های بی‌حالی گرمایی شبیه به حالت شوک خفیف است.
 کمک‌های اولیه بی‌حالی گرمایی: پوشیدن لباس‌های مناسب، نوشیدن آب و مایعات کافی و در نظر گرفتن زمان مناسب برای استراحت.
گرمازدگی
علل ایجاد‌کننده آن شبیه بی‌حالی گرمایی است ولی شدت آسیب به‌حدی است که باعث اختلال در روند کنترل درجه حرارت بدن می‌شود. در واقع در حالت گرمازدگی مهمترین فرآیند کنترل دمای بدن یعنی تعریق دچار اشکال می‌شود و دیگر قادر به کاهش درجه حرارت بدن نیست. به این علت درجه حرارت بدن به سرعت افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند در مدت کوتاهی باعث بروز آسیب‌های شدید در سلول‌های مختلف بدن (ازجمله مغز) و حتی مرگ فرد شود. گرمازدگی ممکن است به علت عدم توجه و درمان به‌موقع بی‌حالی گرمایی یا به صورت حاد و ناگهانی و بدون هیچ‌گونه اخطار قبلی ایجاد شود. بهترین و مهمترین راه برای جلوگیری از این حالت، رعایت موارد زیر است: کنترل فعالیت بدنی در یک آب و هوای گرم و مرطوب، استراحت کافی در فواصل کافی در محیط خنک یا سایه‌دار، مصرف کافی نوشیدنی‌های خنک با ارجحیت آب.
علایم و نشانه‌های گرمازدگی
نشانه‌های گرمازدگی شامل موارد زیر است: اختلال در فرآیند تعریق، تشنج، پوست قرمز، داغ و خشک، تهوع، سردرد و تغییر رفتار، نبض تند، احساس ضعف، تنفس تند و سطحی، گیج و منگ شدن و احساس سرگیجه و کاهش سطح هوشیاری.
 کمک‌های اولیه گرمازدگی
ارزیابی صحنه حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر. کنترل ABC و دیگر کمک‌های اولیه ضروری را برای او انجام دهید. فرد را از محیط گرم دور کنید و او را به یک محل سایه‌دار یا دارای تهویه مناسب ببرید. لباس‌های تنگ و اضافه را خارج کنید. بهترین کار برای انتقال او به یک مکان مناسب، خنک کردن سریع بدن وی با هدف کاهش درجه حرارت مرکزی بدن است. به این منظور پس از خارج کردن لباس‌های مصدوم روی بدن او آب خنک (نه آب یخ) یا آب معمولی بپاشید. از ریختن آب بسیار سرد یا آب یخ روی بدن فرد جدا خودداری کنید. در موارد گرمازدگی، فرد معمولا دچار عدم هوشیاری یا کاهش شدید هوشیاری می‌شود که در این حالت تجویز مایعات ممنوع است، اما در صورت مناسب بودن وضع هوشیاری به آرامی به او مایعات خنک (آب) بدهید. به خنک کردن مصدوم تا رسیدن نیروهای اورژانسی و متخصص یا بهبود حال وی تا دمای 39 درجه سانتیگراد ادامه دهید. در صورت به همراه داشتن کپسول اکسیژن و آشنایی کار با آن به مصدوم اکسیژن تجویز کنید. گرمازدگی یک فوریت پزشکی است و لازم است فرد به بیمارستان منتقل شود.