شهروند| از پانزدهم اردیبهشت‌ماه امسال که طرح تحول نظام سلامت اجرا شد، بیش از 5 ماه می‌گذرد؛ طرحی که در قالب فازهای درمان و بهداشت و ... به تدریج در بیمارستان‌های دولتی و مراکز وابسته به وزارت بهداشت درحال اجراست. در این مدت به استناد گزارش 4ماهه وزارت بهداشت، بیمارستان‌های دولتی شاهد تحولات فراوانی بودند. از کاهش هزینه‌های درمان گرفته تا ارتقای هتلینگ بیمارستان‌های دولتی و کوتاه کردن صف‌های انتظار برای پذیرش بیماران، بیمه شدن آنها از لحظه ورود به بیمارستان و ... اتفاقاتی است که در همین مدت برای این مراکز درمانی رخ داده که به گفته معاون درمان وزارت بهداشت و دبیر ستاد کشوری طرح تحول نظام سلامت، هم بیماران و هم مسئولان دولتی را راضی کرده. محمد حاجی‌آقاجانی، در گفت‌وگو با «شهروند» گزارشی از ابتدای اجرای طرح ارایه می‌دهد.
یکی از جدی‌ترین برنامه‌های طرح تحول نظام سلامت، کاهش زایمان سزارین و فرهنگ‌سازی برای زایمان طبیعی است، حتی زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی رایگان شده. این برنامه طی 4 ماه از زمان اجرای طرح چقدر موفق بود؟ وزارت بهداشت چقدر توانسته به کاهش 10‌درصدی میزان سزارین نزدیک شود؟
موفقیت این طرح را کاهش 5‌درصدی زایمان سزارین در بیمارستان‌های دولتی در همین مدت نشان می‌دهد. در 4 ماه اول اجرای طرح تحول نظام سلامت، بیش از 162‌هزار زایمان طبیعی در 380 بیمارستان وابسته به وزارت بهداشت به صورت رایگان انجام شد که حدود 306‌هزار تومان بابت هر زایمان از محل یارانه‌ها پرداخت شده است. البته در کنار این موضوع، برنامه‌های مختلفی برای ترویج زایمان طبیعی و کاهش میزان سزارین در بیمارستان‌های دولتی برای ارتقای شاخص سلامت مادر و نوزاد تدوین شده که می‌توان به بهينه‌سازي فضاي فيزيكي اتاق‌هاي زايمان برای حفظ حریم خصوصی مادران باردار و افزایش رضایتمندی آنها و ارایه بسته‌های تشویقی به ارایه‌دهندگان خدمات در مراکز دولتی اشاره کرد. امیدواریم با این برنامه‌ها به هدفمان که کاهش 10‌درصدی میزان سزارین است، دست پیدا کنیم.
در کنار ماجرای فرهنگسازی برای زایمان طبیعی، موضوعی که به‌طور جدی از سوی وزارت بهداشت مطرح شد، حضور 24ساعته پزشکان در بیمارستان‌های دولتی است، این برنامه چقدر توانست عملی شود؟
بله، از اول خردادماه پزشکان متخصص در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت، به صورت شبانه‌روزی مستقر بودند که  با گذشت 4 ماه از شروع برنامه 400 بیمارستان تحت پوشش این طرح را اجرا کردند و بیش از 7‌هزار متخصص وزارت بهداشت این طرح را همراهی کردند که به‌طور متوسط هرشب بیش از 770 پزشک متخصص در این بیمارستان‌ها مقیم هستند. این کار انجام شد تا پاسخگویی 24ساعته بیمارستان‌های درمانی و آموزشي، درماني، تعیین تکلیف بیماران توسط متخصص مربوط در بخش اورژانس در حداقل زمان ممکن و...  صورت گیرد.
یعنی حالا بیماران هر زمان که به بیمارستان‌های دولتی مراجعه کنند، پزشک متخصص وجود دارد که به مشکل آنها رسیدگی کند؟
بله، ما بخشنامه‌ای به تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور فرستادیم که براساس آن تمامی بیمارستان‌های 64 تا 96 تخت فعال حتما باید دارای یک پزشک مقیم از یکی از رشته‌های تخصصی داخلی، جراحی عمومی یا طب اورژانس باشند. همچنین تمام بیمارستان‌های درمانی، آموزشي ــ درماني جنرال با بیش از 96 تا 256 تخت فعال، ضروری است دو تا چهار پزشک مقیم در رشته‌های تخصصی موردنیاز داشته باشند. از سوی دیگر به دلیل بار بستری بیمار در بیمارستان‌های درمانی، آموزشي، درماني جنرال با بیش از 256 تخت فعال، ضروری است این مراکز درمانی چهار تا شش پزشک مقیم در رشته‌های تخصصی داشته باشند.
براساس این طرح قرار بود برنامه‌ای حمایتی برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم انجام شود، این برنامه به کجا رسید؟
این برنامه در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور درحال اجراست، این کار هم از طریق پرداخت‌های تشویقی دراین مناطق انجام شد تا هم پزشکان به صورت تمام‌وقت در آن مناطق حضور داشته باشند هم میزان پرداختی از جیب مردم کاهش یابد.
تعداد این پزشکانی که حالا به گفته شما در مناطق محروم ماندگار شده‌اند، چقدر است؟
در چهار ماه اجرای برنامه 3600 پزشک عمومی، متخصص و فوق تخصص در 291 شهر محروم ماندگار شدند که انتظار می‌رود تعداد آنها تا پایان‌ سال به 5000پزشک متخصص برسد.
برنامه پوشش خدمات اورژانس هوایی و زمینی در برنامه طرح تحول نظام سلامت، با توجه به محدودیت‌هایی که وجود دارد، چقدر در این مدت توانست گسترش پیدا کند؟
ببینید مساله‌ای که وجود دارد این است که با توجه به امكانات موجود و پوشش زميني جاده‌هاي اصلي و امكانات مورد نياز پشتيباني اورژانس هوايي و همچنین معیارها و استانداردهای موجود برای پوشش 70‌درصدی حوزه سرزمینی، اورژانس زميني با محدوديت جدي مواجه است، به همین خاطر هم 44 پایگاه اورژانس هوایی در راستای توسعه سامانه اورژانس پزشکی کشور باید احداث شود تا محدودیت اورژانس زمینی به حداقل برسد. ایران جزو کشورهای پرحادثه ترافیکی است، به‌طوری‌که سالانه نزدیک به 20‌هزار نفر در این حوادث جانشان را از دست می‌دهند و بیش از 800‌هزار نفر هم مجروح می‌شوند، به همین خاطر بهترین وسیله امدادی، آمبولانس هوایی است.
هم‌اکنون تعداد پایگاه‌های اورژانس هوایی چقدر است؟
پس از اجراي طرح تحول سلامت، از مردادماه امسال، تعداد اورژانس هوايي به 14 پايگاه در شهرهاي تهران، شاهرود، زاهدان، شيراز، مازندران، قم، مشهد، كرمان، كرمانشاه، اصفهان، اهواز، قزوين و البرز، بوشهر، همدان و تبريز افزايش و متوسط ماموريت روزانه اورژانس هوايي از 58/1 به 57/4 افزايش يافته است. همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد از اول مردادماه تا هفتم شهریورماه، 125 پرواز از سوی اورژانس هوایی انجام شده  و 239 مصدوم هم به بیمارستان منتقل شدند.
نکته مهمی که در اجرای طرح تحول نظام سلامت وجود دارد، نظارت بر آن است. این نظارت‌ها چگونه انجام می‌شود؟
درست است، ببینید از اولین روز اجرای طرح نظارت بر حسن اجرای این برنامه در سطح دانشگاه برعهده رئیس دانشگاه و در سطح ستاد مرکزی به صورت متمرکز برعهده معاونت درمان وزارت بهداشت است. البته در این میان براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده سیاست‌هایی در سطح دانشگاهی و ستادی تبیین شده تا به شکایات مردمی در کوتاه‌ترین زمان پاسخ داده شود.
یعنی بازرسانی هستند که شکایت‌ها را رصد می‌کنند؟
بله، از زمان اجرای این طرح تاکنون 11 تیم بازرسی دبیرخانه اجرایی ستاد کشوری تحول نظام سلامت از 252 بیمارستان دولتی و وابسته به وزارت بهداشت، بازدید کرده‌اند که نتیجه آن ارایه 35 اخطار شفاهی و همچنین 56 اخطار کتبی به متخلفان بوده است. همچنین به 825 مورد شکایت ثبت‌شده توسط سامانه 20001590 رسیدگی شده و پیگیری‌های لازم هم انجام شده است.
پیش از این اعلام کردید که از اول مهرماه مرحله نظارت بر ارزیابی برنامه آغاز شده، گزارشی از این مرحله به‌دست‌تان رسیده؟ چقدر شاهد اجرای درست طرح بودید؟
برای این مرحله حدود 20 تیم ارزیاب از اول مهرماه به استان‌های کشور سفر کرده و وضع هتلینگ را مورد ارزیابی قرار دادند، البته در ابتدای شروع طرح، بازدید مقدماتی از 570 بیمارستان دولتی انجام شد، اما هنوز گزارش‌ها کامل نشده است.
نکته قابل توجه در اجرای طرح که به صورت پیوسته هم از سوی مسئولان وزارت بهداشت مطرح می‌شد، ارتقای هتلینگ بیمارستان‌هاست. حالا مردم چقدر از این برنامه راضی هستند؟
ببینید بازسازی تعمیرات در برخی از بیمارستان‌ها به پایان رسیده و در برخی هنوز درحال انجام است. برای خرید تجهیزات مربوط به هتلینگ هم مناقصه‌ها درحال انجام است. قرار شده تا پایان امسال تمام تجهیزات مربوط به هتلینگ یعنی وسایل رفاهی بیماران خریده شود، برای این کار هم 132‌میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است. با انجام این اقدامات قطعا رضایت‌مندی بیماران هم افزایش پیدا می‌کند.
با اجرای طرح، بیمارستان‌های دولتی تهران با موج جدیدی از مراجعه بیماران از شهرستان‌ها به پایتخت مواجه شده‌اند. مساله‌ای که برای این افراد مطرح می‌شود، اسکان همراهان بیمار است. کسانی که مجبورند در خیابان‌های اطراف بیمارستان‌ها در پارک و چادر مسافرتی و ... شب را صبح کنند، برای این گروه برنامه‌ای دارید؟
بله، همراهان بیماران شهرستانی، مشکل اسکان دارند. در طرح تحول نظام سلامت، به صورت اصولی به نیاز همراهان بیمار توجه شده، برای این کار هم بودجه‌ای در نظر گرفته شده تا کاناپه یا صندلی تخت‌شو برای استراحت همراهان بیمار تهیه و سه وعده غذایی به آنها داده شود، اینها در قالب بسته ارتقای کیفیت هتلینگ بیمارستان‌های دولتی است.
در بحث تعرفه‌ها، خبرهایی می‌رسد که اعلام می‌شود، هزینه بیماران حتی از همان 10‌درصدی که پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت اعمال شد هم کمتر شده است. ماجرا از چه قرار است؟
ببینید، پس از اجرای طرح، هزینه بیماران از 40‌به 8‌درصد رسید و حتی بیماران بستری که بیمه پایه سلامت دارند، تنها 6‌درصد از مبلغ صورتحساب تنظیمی مشمول این برنامه را براساس تعرفه و قیمت مصوب پرداخت می‌کنند، از سوی دیگر روستایيان، عشایر و ساکنان شهرهای زیر 20‌هزار نفر که دفترچه بیمه روستایی دارند و همچنین کسانی که از طريق نظام ارجاع به بيمارستان‌هاي مشمول برنامه مراجعه مي‌كنند، 3‌درصد از هزينه خدمات را پرداخت مي‌کنند.