6ـ فرهنگي و اجتماعي
عملکرد دولت در حوزه فرهنگي، اجتماعی و محيط زيست را مي‌توان بخش سخت عملکرد دولت فعلي دانست. بخشي كه مقاومت در برابر آن بسيار سنگين است. نمونه‌اش موضوع هنر، موسيقي و كنسرت‌هاست كه حتي در برابر اجراي موارد قانوني آن نيز مقاومت مي‌شود. با وجود تمامي كاستي‌ها مي‌توان نشانه‌هاي مثبت در اين حوزه را ديد، هرچند تا رسيدن به نقطه مطلوب راه زيادي در پيش است. در یادداشت‌های پیش به بخشي از اين مسأله در زمينه رسانه‌ها پرداخته شد، ولي شايد يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي فرهنگی دولت جديد در زمينه كتاب و بازگرداندن آرامش به اين حوزه است. نشر و مجوز كتاب كه در دولت پيش به‌صورت عملي قفل شده بود؛ اكنون بسياري از موانع را پشت سر گذاشته و پيش مي‌رود، هرچند همچنان مانع وجود دارد. فيلم و تئاتر نيز موفقيت‌هاي خاص خود را داشته، ولي موسيقي با مخالفت بيشتري مواجه شده است. این مخالفت‌ها موجب تقویت موسیقی غربی و زیرزمینی نیز می‌شود.
در حوزه اجتماعي مي‌توان از ضعف‌هاي ساختاري در آموزش عالي، آموزش ابتدايي و متوسطه و حتي حرفه‌اي ياد كرد. نيازهاي ضروري معلمان و فرهنگيان بيش از آن است كه تأمين آنها در توان دولت باشد، در همه سطوح آموزشي انتظارات بيش از اين بوده و هست. در زمينه بهداشت و درمان، اقدامات چشمگيرتر است. بيمه سلامت توانست حدود 10 ميليون نفر از مردم كه فاقد پوشش بيمه‌اي بودند را تحت پوشش قرار دهد و به تعبير ديگر همه مردم ايران می‌توانند داراي بيمه درمان شوند. دسترسي به دارو كه بر اثر تحريم‌ها بسيار سخت و در مواردي غيرممكن شده بود، در اين دولت روان شد، به‌ويژه داروهاي بيماری‌هاي سخت و خاص در دولت گذشته در دسترس نبود و اكنون به كالايي قابل دسترس تبديل شده است. با وجود اين، مسأله مهم جامعه پزشكي و رابطه آن با بيمار همچنان تنش‌آفرين است و هر روز انتظار مي‌رود اتفاقي ناخوشايند تبديل به موضوعي جديد و چالش‌برانگيز در اين‌باره شود. بي‌گمان اصلاح اين مسأله فراتر از قدرت دولت است ولي در هر صورت دولت مي‌تواند و مي‌بايد به حل آن كمك كند.
موضوع ديگري كه با آن درگير بوده‌ايم، پسرفت اساسي در وضعيت محيط زيست كشور است. هنوز تا رسيدن به شاخص‌هاي مطلوب در اين زمينه راه درازي داريم ولي چند اقدام اساسي در اين مورد از سوي دولت تدبير و اميد انجام شده است كه اهميت دارد. نخست ايجاد حساسيت نسبت به حفظ محيط زيست و آلودگي‌هاي زيست‌محیطي است. اين حساسيت هم در سخنان و اظهارات مسئولان بازتاب داشته است و هم در عملكرد دولت. درواقع اين مهم‌ترين اقدام دولت بوده است كه حفظ محيط زيست را از مقوله‌اي فانتزي و حاشيه‌اي به موضوعي مهم و در متن جامعه آورده است. فعالان محيط زيست به جنب‌وجوش آمده‌اند، علاقه‌مندان به محيط زيست در مصادر امور قرار گرفته‌اند و حتي اخيرا تصويب شد كه تهیه پيوست‌هاي محيط زيستي براي طرح‌هاي عمراني يك ضرورت است.
در ادامه اين راه، در چند حوزه مشخص اقدامات ملموس با نتايج قابل مشاهده انجام شده است. نخستین مورد احياي درياچه اروميه است؛ درياچه‌اي كه در پايان دولت سابق درحال خشك شدن بود، تجمعات اعتراضی فراوان مردم را برانگيخت و احتمال داشت كه تبعات ناشي از خشكي اين درياچه كل منطقه را دربرگيرد و موجب جابه‌جایی و مهاجرت ميليون‌ها نفر شود. اكنون و به‌واسطه اقدامات گوناگون دولت، اين درياچه تا حدود زيادي احيا و سطح آن خيلي بيش از گذشته شده و ارتفاع آب نيز تا حدود يك متر بالا آمده است.
گام ديگر جلوگيري از آلودگي هواي ناشي از مصرف سوخت‌هاي غير استاندارد و تولید پتروشیمی است. كساني كه سال‌هاي 1390 و 1391 را به ياد دارند، مي‌دانند كه در شهرهاي بزرگ و به‌ويژه تهران چه هواي آلوده‌ای وجود داشت، هرچند هنوز هم آلودگي هست، ولي آمار روزهاي آلوده و ميزان آلودگي نشان مي‌دهد كه نسبت به گذشته به نحو چشمگيري كمتر شده و اين به‌دليل سختگيري در توليد سوخت استاندارد و يورو 4 است.
نمونه ديگر مسأله آب است. اگرچه وضعيت آب در كشور و براساس مطالعات موجود بحراني است، ولي سياست‌هاي دولت در درجه نخست توقف روند منفي بود يا حداقل از شدت اين روند كاست. سپس با اصلاح سياست‌ها به‌ويژه در حوزه كشاورزي نتايج به نسبت مطلوبي در زمينه مصرف بهينه آب به دست آمده كه مي‌تواند تا حدي اميدواركننده باشد ولي فراموش نكنيم كه حل مسأله آب حتي اگر شدني هم باشد نه فقط زمانبر است، بلكه به همراهي تمام نيروهاي سياسي و حكومتي نياز دارد.
درباره ساير مسائل اجتماعي مثل آسيب‌ها و جرايم و... چندان سخن جدي نمي‌توان گفت، چرا كه پرداختن به آنها به‌نسبت پيچيده است. نمونه روشن آن اقدامات معاونت امور زنان رياست جمهوري براي كمك به زنان است كه همواره با موانع مهمي مواجه شده است. با وجود اين، پيشرفت‌هاي اين حوزه نيز قابل مشاهده است، هرچند ناكافي است.