حسین جمشیدی روزنامه نگار
داوری که در ایران روی قضاوت‌هایش حساسیت زیادی در چند‌سال اخیر به وجود آمده و حتی با لقب داور جنجالی در برخی از رسانه‌ها از او یاد می‌شود، در چند‌سال اخیر توانسته افتخارات بزرگی برای جامعه داوری کشورمان رقم بزند و حتی برخی کمبودهای فوتبال ایران را در میادین بین‌المللی بپوشاند. آخرین افتخار علیرضا فغانی، شاید به بزرگترین افتخار داوری حرفه‌ای او تبدیل شده؛ قضاوت در فینال المپیک، آن هم بین برزیل و آلمان در خاک برزیل که دارای حساسیت بالایی بود، باعث شد تا فغانی اولین داور آسیایی لقب بگیرد که در چنین سطحی حضور داشته است. عملکرد موفق تیم داوری ایران، آنها را شدیدا مورد توجه رسانه‌ها قرار داده اما به نظر می‌رسد مسئولان همچنان به این قشر توجه زیادی ندارند. داور بین‌المللی کشورمان که معتقد است معاون وزیر ورزش او را نمی‌شناسد، توقع خاصی هم از مسئولان ندارد و از حالا برای حضور در جام‌جهانی 2018 دورخیز کرده است. در ادامه گفت‌وگوی «شهروند» را با علیرضا فغانی بعد از بازگشت از سفر برزیل می‌خوانید:
از سفرتان به برزیل بگویید که بیش از 20 روز به طول انجامید و درنهایت با اتفاقات خوبی همراه شد.
من بی‌تجربه نبودم و قبلا در چنین شرایطی در مسابقات مختلف قرار گرفته بودم اما تجربه المپیک برای من کاملا جدید بود. در یک هفته ابتدایی حضورمان در برزیل در کلاس‌های آموزشی شرکت کردیم و عملکرد خوبی هم داشتیم چون آن چیزهایی که از ما می‌خواستند را پیاده کردیم. در 2 بازی هم در دور گروهی قضاوت کردیم و خدا را شکر سربلند شدیم. این اعتماد برای مسئولان کمیته داوران فیفا به وجود آمد و درنهایت باعث شد تا قضاوت فینال هم به ما سپرده شود.
قبول دارید که شما نسبت به سخندان و منصوری، 2 کمک داوری که همراهی‌تان می‌کنند، بیشتر دیده می‌شوید؟
من بارها گفته‌ام که هر افتخاری که به دست می‌آید، حاصل یک کار تیمی است. مثلا در بازی اولی که در المپیک قضاوت کردیم، منصوری یک تصمیم خوب روی آفساید گرفت و در بالا رفتن نمره تیم ما تاثیرگذار بود. متاسفانه گاهی اوقات در ایران با تعریف و تمجیدها یکسری فشارها روی دوش ما می‌گذارند و آن‌قدر روی یک مسأله مانور می‌دهند که بیشتر باعث استرس می‌شود. مطمئن باشید که اگر یک جای کار ما ایراد داشت، نمی‌توانستیم در فینال حاضر شویم.
با توجه به حساسیت‌های به وجود آمده درباره دیدار آلمان و برزیل حتما کار سختی در فینال داشتید؟
بله، همین‌طور است. قبل از مسابقه فینال با توجه به حساسیتی که وجود داشت، کار برای ما سخت شده بود. با این حال ما کار خودمان را مثل تمام مسابقات انجام دادیم. البته در طول مسابقه از سوی بازیکنان آلمان و برزیل اعتراضاتی صورت گرفت اما در حد نرمال بود و مشکل به وجود نیامد.
در مدت حضورتان در برزیل، مسابقات ورزشکاران ایرانی را هم دنبال می‌کردید؟
ما در یک کمپ جداگانه بودیم و در دهکده بازی‌ها حضور نداشتیم. به خاطر همین ورزشکاران ایرانی را نمی‌دیدیم اما پیگیر نتایج آنها بودیم. مسابقات آنها را تا جایی که می‌شد، دنبال می‌کردیم و از افتخارآفرینی ورزشکاران کشورمان لذت می‌بردیم.
بعد از افتخاری که برای داوری ایران رقم خورد، برخی از پیشکسوتان این عرصه تقاضا کرده‌اند برای شما و در مجموع تیم داوری ایران پاداشی به اندازه طلایی‌های المپیک در نظر گرفته شود.
ما مثل همیشه در انجام وظیفه‌ای که برعهده‌مان گذاشته شده بود، کوتاهی نکردیم. درست است که حضور یک داور در بالاترین سطح هم در جدول مدال‌ها به حساب نمی‌آید اما این اتفاق یک افتخار برای جامعه داوری ایران بود. هدف ما این بود مسئولان متوجه شوند که داوری ایران چقدر پتانسیل بالایی دارد و همین که به‌عنوان اولین داوران آسیایی در فینال المپیک حضور داشتیم، بازتاب گسترده‌ای داشت.
پس شما در فکر گرفتن پاداش نیستید؟
ما دنبال این مسائل نیستیم و اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد، به خود مسئولان بازمی‌گردد. جالب است بدانید که ما در هنگام بازگشت سجادی و‌هاشمی معاونان وزیر ورزش را دیدیم و یک سلام و علیک ساده با ما داشتند. فکر می‌کنم آنها اصلا ما را نشناختند و شاید هم خوابشان می‌آمد که آنطور برخورد کردند.
شاید این یک نقطه ضعف باشد که
آیین نامه‌ای برای تقدیر از داوران وجود ندارد؟
قطعا جای چنین قوانینی در بخش داوری ورزش کشور خالی است. نباید اینطور باشد چون ما هم ورزشکار این کشور هستیم و هیچ آیین‌نامه‌ای برای تشویق ما نوشته نشده است. برای ورزشکاران و مربیان این قوانین وجود دارد که اگر طلا یا نقره بگیرند، فلان قدر سکه به آنها تعلق می‌گیرد اما برای داوران خیر. شاید حداقل توقع ما این بود که سجادی به‌عنوان معاون وزیر برخورد گرمی با ما داشته باشد که او هم آنطور برخورد کرد.
برخی از این‌که هیچ مسئولی برای بدرقه شما به فرودگاه نیامده بود اما در مراسم استقبال شما همه حضور داشتند، انتقاد کرده بودند.
همانطور که گفتم ما به دنبال هیاهو نیستیم. همین که تاج و برخی از دوستان دیگر راه زیادی را در آن ساعت نیمه شب برای استقبال از ما به فرودگاه آمدند هم راضی نبودیم. همین که نگاه به جامعه داوری تغییر کند، برای ما کافی است.
همواره رسانه‌ها و مردم از سختی کار ورزشکاران می‌گویند اما به نظر می‌رسد شما هم بخش اعظمی از‌سال را در کنار خانواده خود نیستید؟
بله، دقیقا همین‌طور است. ما هم مثل ورزشکاران روزانه تمرین می‌کنیم و باید آمادگی خود را در سطح خوبی حفظ کنیم چون ممکن است هر مقطعی از‌سال به تورنمنت‌های مختلف اعزام شویم. انشاالله به روزی برسیم که داوران زیادی در بخش بین‌المللی داشته باشیم.
حالا شاید تنها افتخاری که در کارنامه شما خالی مانده باشد، قضاوت در فینال جام‌جهانی است؟
قطعا هدف بزرگ ما در سال‌های آینده حضور در جام‌جهانی 2018 خواهد بود. امیدوارم که با کمک خداوند این اتفاق بزرگ برایمان رخ دهد اما این‌که از الان بخواهیم حضورمان را در آن مسابقات قطعی بدانیم، اشتباه است چون ممکن است هر اتفاقی بیفتد. باید آمادگی خودمان را حفظ کنیم تا به جام‌جهانی برسیم اما روند قضاوتمان در آن مسابقات است که مشخص می‌کند می‌توانیم در فینال قضاوت کنیم یا خیر. امیدوارم که بتوانیم این افتخار بزرگ را هم به دست آوریم.
برای خیلی‌ها این سوال پیش آمده که چطور شما در مسابقات بین‌المللی قضاوت قابل قبولی دارید اما در ایران دائما از اشتباهات شما صحبت می‌شود؟
انرژی و تمرکزی که ما در مسابقات بین‌المللی می‌گذاریم، قطعا در بازی‌های داخلی نیز به همان اندازه است. اشتباه در داوری پیش می‌آید و یک امر طبیعی است. تفاوت اصلی اینجاست که در ایران این اشتباهات را بزرگ می‌کنند اما در خارج از کشور اینطور نیست. مثلا در بازی اولی که در المپیک بین آلمان و مکزیک قضاوت کردم، چند اشتباه داشتم اما آن‌قدر که در ایران درباره این مسائل صحبت می‌کنند، بزرگ نشد.
فکر می‌کنید بزرگترین دستاورد شما از المپیک 2016 چه بوده است؟
بزرگترین دستاورد ما این بود که به تمام جهانیان پیام دادیم که هیچ چیز غیرممکن نیست و همه چیز را با تلاش می‌توان به دست آورد.
از نظر شما افتخاری که شما در المپیک 2016 به دست آوردید، ارزش چند مدال طلا برای ایران داشت؟
اصلا نمی‌توان کار ما را با ورزشکارانی که برای کسب مدال تلاش می‌کنند، مقایسه کرد. ورزشکاران سختی‌های دیگری را تحمل می‌کنند که ما از آنها بی‌خبر هستیم. فکر می‌کنم همین که در سطح آسیا از ما تقدیر شد و شیخ سلمان پیامی را خطاب به ما صادر کرد، بسیار ارزشمند است.
شنیدیم که به خاطر تحریم‌های بین‌المللی از چند‌سال قبل نتوانستید دستمزدهای خود را دریافت کنید؟
بله از‌سال 2012 بابت مسابقاتی که در بخش بین‌المللی قضاوت کردیم، دستمزدی نگرفتیم. البته اخیرا اینفانتینو رئیس فیفا با مهدی تاج جلسه‌ای داشته و امیدوارم این رایزنی‌ها باعث شود که حقمان به دستمان برسد.
در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید؟
در آخر دوست دارم از تمام کسانی که در این مدت به من لطف کردند، تشکر کنم. باید از رسانه‌ها نیز قدردانی کنم که در این مدت اخبار ما را به خوبی پوشش دادند. همچنین با توجه به این‌که بنده و 2 کمک داور همراه من کارمند شهرداری هستیم، به خاطر همکاری‌های صورت گرفته، جا دارد از آقایان قالیباف، نامداری، عبداللهی و شهرداری منطقه‌ای که در آن فعالیت دارم، تشکر کنم.