ابراهیم عمران
در پی بیتدبیری مسئولان «کارنابلد و تکبُعدی» عربستانسعودی و کشته شدن هزاران نفر از حجاج بیتالله الحرام در «منا»، اظهارنظرهای بسیاری در فضای مجازی و رسانهای کشور صورت گرفت که بسان همیشه در برخی از این تحلیلها و منولوگها، به راه ثواب و صواب نرفتیم و امور بیشماری را با احساس و کمترین منطق، تلفیق کردیم تا از میزان خشم و نفرتمان کاسته شود... در تازهترینِ این اظهارنظرها - که دست بر قضا هر چه گویندهاش شهیرتر باشد، به همان میزان، حرفهایش وسعت و بُرد بیشتری پیدا میکند - یکی از هنرپیشههای طناز، صاحبنام و حرفهای کشور که ایفای نقش در آثار به یاد ماندنی از کارگردانهایی نامدار چون زندهیاد علی حاتمی و داوود میرباقری را در کارنامه خود دارد – و شاید کار کردن با آنان در ارتقای جهانبینیاش نقش بسزا تری داشته تا بازی در فیلمهای آنانی که در آثار چندگانهشان هیچگاه ادبیات مناسبی در گفتار و رفتار به کار نبردند – حرف و واژهای در یک برنامه زنده تلویزیونی به کار برد که به هیچوجه مناسب او و مخاطبانش نبود. شاید جناب ایشان ادلهای داشته باشند مبنی بر اینکه از روی تنفر نسبت به فردی که در مکه به خانوادهاش توهین روا داشته، اصطلاحی را به کار برده و فرد زبان دراز نیز در آنِ واحد جوابی درست و دندانشکن را دریافت کرده است. اما بحث اینجاست که فکت آوردن از آن گفته و ارتباطش با فاجعه جانگداز اخیر، آن چنان به صلاح نبود و این سوال پیش میآید که استفاده از واژهای کوچهبازاری و سخیف در برنامهای شاد و مفرح و زنده، اصولا چه دستاوردی میتواند داشته باشد؟! این حرکت از نگاه بینندگان تلویزیونی که به حتم نمیتواند موجه قلمداد شود و از دیدگاه برنامهسازان و تصمیمگیران صداوسیما نیز به همچنین، چرا که نتیجهاش افزایش حساسیت و لطمه به برنامههای زنده است و داستانهای تکراری سانسور و سوت و قطع صدا که اتفاقا هنرپیشه فوق نیز در پی گفتن لفظ مورد نظر بلافاصله اضافه کرد: «الان شبکه سه «سوت» میزنه و صداشو قطع میکنه...» بحث بر سر میزان تأثیرپذیری مخاطبان از گفتههای افراد نامدار است که چشم و چراغ و آینه مخاطب هستند. ناگفته پیداست همانطور که گفتههای نخبگان جامعه میتواند بر تکتک مخاطبان تأثیر مثبت بگذارد، در یک چشم بر هم زدن نیز توان آن دارد که نگاه مخاطب را از بیخ و بن دگرگون کند... کمدین دوستداشتنی سالهای دور و نزدیک که زمانی «مدرسهاش دیر میشد» و با گفتن این دیالوگ، «نسلی» را به خنده میانداخت، حالا با گفتن این خاطره نیز شاید خنده بر لب مخاطبانش بنشاند، اما خندهای تلخ و متاسفانه ماندگار که گفتهاند: شاه اگر جرعه رندان نه به حرمت نوشد/ التفاتش به می صاف مروق نکنیم