شهروند| پس از کشمکش‌های مرداد و شهریور 94 میان بانک مرکزی و صرافان، روز گذشته روز آرامی در این حوزه بود. ساماندهی بازار ارز هدفی بود که بانک مرکزی برای تحققش مقابل قانون‌شکنی‌های برخی صرافان ایستاد و آنها را موظف به رعایت ضوابطی کرد. اما در این میان برخی صرافان قوانین را برنتافتند و در مقام مخالفت برآمدند. حتی برخی هم تهدیدهای غیرمستقیم کردند و اندک زمانی بعد، رویه نوسانی بازار دوباره آغاز شد.
این رویه در اوج تقاضای ارزی اواخر تابستان و سفر حجاج رخ داد و حالا با فروکش کردن تب خرید ارز، بانک مرکزی با صرافان و فعالان بازار ارز که عمدتا با چهارراه استانبول تهران شناخته می‌شوند، جلسه داشته است. جلسه‌ای مهم که به نظر می‌رسد به نزدیکی میان بانک مرکزی و صرافان منجر شده و صلح ارزی را در خیابان میرداماد و در محل ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به ثبت رسانده است. به نظر می‌رسد همه چیز با قاطعیت بانک مرکزی در اجرای قانون به پایان خود نزدیک است و قرار است با همراهی میان بانک مرکزی و کانون صرافان، آرامش و ثبات در بازار نهادینه شود.
حتی در قالب این جلسه مشخص شده که صرافان آماده همراهی با بانک مرکزی هستند و می‌خواهند که بانک مرکزی بورس ارز را با همراهی آنان راه‌اندازی کند.
قاطعیت در اجرای قانون
همه حرف و حدیث‌های صرافی‌ها به آن‌جا رسید که افزایش سرمایه صرافی‌ها به یک‌باره از کف یک‌میلیارد تومان به کف 4‌میلیارد تومان بسیار سنگین است و به‌طورحتم بسیاری از صرافی‌های موجود در بازار ناگزیر حذف می‌شوند. البته این راه نیز پیش پای صرافی‌ها وجود داشت که برای افزایش سرمایه در هم ادغام شوند. اما بیشتر صرافی‌ها معتقد بودند که با این کار صرافی‌های متوسط و کوچک حذف شده و فقط صرافی‌های بزرگ که بیشتر به بانک‌ها متصل هستند یا شرکت‌های تضامنی به جای صرافی‌های واقعی رشد کرده و در صحنه باقی می‌مانند.
اما بانک مرکزی به‌عنوان متولی و سیاستگذار بازار پولی این امر را لازم می‌دانست که صرافی‌ها برای ادامه فعالیت و تمدید مجوز خود باید افزایش سرمایه بدهند. بانک مرکزی معتقد بود که با توجه به افزایش قیمت دلار و تورم و نیاز به سرمایه در گردش و افزایش تضمین در خرید و فروش ارز لازم است که صرافان سرمایه خود را افزایش دهند تا ریسک این بازار به حداقل برسد و کاسبان خرده‌پا و همچنین افرادی که فعالیت‌های غیرقانونی در حوزه بازار پولی انجام می‌دهند، از این بازار حذف شوند. به همین دلیل هم این بار بانک مرکزی برای اجرای قانون بیش از هر بار دیگری قاطعیت به خرج داد.
حالا هم براساس آمار بانک مرکزی‌ سال گذشته (1393) حدود 241 صرافی مجاز به فعالیت و در لیست نهایی 12 مهر 94 این تعداد به 436 صرافی (نوع اول و دوم) در تمام کشور رسیده است. البته یکی دیگر از دلایلی که بانک مرکزی به این یکدست شدن بازار اصرار داشت آن بود که باید فضا برای تک‌نرخی شدن ارز فراهم شود. همچنان که در یک تا 2 ‌سال اخیر فاصله بین ارز بازار آزاد و ارز اتاق مبادلات کمتر و کمتر شده است.
آرامش برای شروع بورس ارز
با توجه به این‌که دولت باید برای ‌سال آینده مقدمات گشایش بورس ارز را فراهم کند، نیاز به تک‌نرخی شدن و ثبات نرخ ارز در بازار دارد. هرچه تلاطم‌های ارزی در بازار بیشتر باشد و کاسبان خرده‌پا در این بازار فعالیت کنند، هم خطرات در این بازار افزایش پیدا می‌کند و هم بی‌ثباتی بیشتر خواهد شد. هرچند که در این بین هنوز هم صرافان به خیلی از عملکردهای بانک مرکزی خرده می‌گیرند، اما به نظر می‌رسد که کم‌هزینه‌ترین راه برای بازار و سیاستگذار پولی، اجرای قاطع قانون باشد.
به‌خصوص این‌که تنش‌ها و لطمه‌های پولی در بخش بانک‌ها و موسسه‌های غیرمجاز همچنان وجود دارد و باعث شده تا بانک مرکزی در اتخاذ تصمیم‌هایی مانند کاهش نرخ سود یا ادغام موسسه‌های غیرمجاز با مشکل مواجه باشد، اما همچنان برای ساماندهی بازار پولی و ارزی کشور قاطعانه به دنبال اجرای قانون است.
همین کشمکش‌ها و تفاوت نظرها میان بانک مرکزی و تمام اتفاق‌هایی که تا همین چندی پیش ادامه داشت، باعث شد تا بانک مرکزی برای شفافیت موضوع و جایگاه و توقع‌های بانک مرکزی از صرافان، آنها را به بانک مرکزی دعوت کند. این رفتار بانک مرکزی هم حاکی از عزم بانک مرکزی برای ایجاد بورس ارز و تک‌نرخی شدن آن بود و هم نشان می‌داد صرافان موجود با این اقدام‌ها همسو و هماهنگ هستند، هرچند که ممکن است گفت‌وگوها بین میرداماد تا چهارراه استانبول به این زودی‌ها پایان نپذیرد.
هدف بانک مرکزی ایجاد آرامش در بازار
ولی‌اله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان این‌که بانک مرکزی علاقه‌مند است با همکاری کانون صرافان در بازار ارز، ثبات و آرامش ایجاد کند، تصریح کرد: باید با تمام توان درصدد ایجاد آرامش در این بازار باشیم تا امکان سوء‌استفاده سوداگران از بازار ارز سلب شود.
او در ملاقات با اعضای کانون صرافان ایرانیان در بانک مرکزی اظهار داشت: متاسفانه در گذشته از ظرفیت‌های صرافان در آرامش‌بخشی به اقتصاد کشور آن‌گونه که باید و شاید استفاده نشده است.
از آن‌جایی که یکی از لوازم این نقش‌آفرینی برگزاری انتخابات شفاف برای تعیین اعضای هیأت‌رئیسه این نهاد بود، بخش نظارت بانک مرکزی در این دوره از انتخابات نظارت‌های لازم را انجام داد تا این فرآیند درنهایت سلامت و صحت برگزار شود و با انتخاب افراد واجد شرایط، سیاست خودکنترلی که یکی از شیوه‌های معمول در این‌گونه نهادهای حرفه‌ای است، امکان اجرا پیدا کند.
رئیس شورای پول و اعتبار با بیان این‌که بانک مرکزی علاقه‌مند است با همکاری کانون صرافان در بازار ارز، ثبات و آرامش ایجاد کند، تصریح کرد: باید با تمام توان درصدد ایجاد آرامش در این بازار باشیم تا امکان سوء‌استفاده سوداگران از بازار ارز سلب شود. در چنین فضایی به‌طور قطع زمینه پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد و بازار برای فعالان اقتصادی فراهم خواهدشد.
وی ادامه داد: نرخ اعلام شده در وب‌سایت
www.sanarate.ir که براساس میانگین معاملات در بازار صرافی‌های مجاز به دست می‌آید، نشان‌دهنده متوسط نرخ واقعی معاملات انجام شده ارز است. رئیس‌کل بانک مرکزی با تاکید بر ضرورت انطباق عملکرد صرافی‌ها با مجموعه مقررات و دستورالعمل‌های ابلاغی بانک‌ مرکزی گفت: کانون صرافان ایرانیان باید به سلامت و صحت معاملات ارز کمک کند و با ارایه مشورت‌های کارشناسی به بانک‌ مرکزی، زمینه فعالیت با ثبات و آرام را برای فعالان این بازار فراهم آورد. امیدوارم فعالیت کانون صرافان و اظهارنظرهای اعضا و رئیس کانون در جهت آرامش‌بخشی به بازار باشد.
صرافان بازوی اجرایی سیاست‌ها
حمید تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی نیز در این نشست گفت: کانون صرافان باید حضور فعال‌تر و نقش جدی‌تری در آرامش‌بخشی به بازار داشته باشد و لازم است صرافی‌های مجاز از طریق این کانون خواست‌های خود را مطرح کنند. وی گفت: خوشبختانه بیشتر صرافان به ضوابط قانونی پایبند و خواهان فعالیت در چارچوب و ضوابط ابلاغی بانک مرکزی هستند. در دستورالعمل اخیر، شرایط برای فعالیت صرافی‌های مجاز تسهیل شده است و به مرور نواقص احتمالی برطرف خواهد شد.
سعید مجتهدی، رئیس شورایعالی نظارت کانون صرافان نیز در این نشست با تاکید بر عزم جدی اعضای جدید در همکاری هرچه بیشتر با بانک مرکزی در خدمت‌رسانی به مردم با اجرای دقیق ضوابط ابلاغی گفت: ما خود را بازوی اجرایی سیاست‌های بانک مرکزی می‌دانیم و نهایت تلاش کانون صرافان ایرانیان در این زمینه نیز اجرایی کردن ضوابط قانونی است. وی همچنین خواستار فراهم شدن زمینه همکاری صرافی‌های مجاز در تشکیل بورس ارز شد. عبدالامیر بیت لفطه، دبیرکل کانون صرافان نیز گفت: امیدواریم بانک مرکزی امکان استفاده از نظرات کانون را در بازنگری دستورالعمل ابلاغی آبان‌ماه ‌سال 93 فراهم کند. نظارت بر عملکرد صرافی‌ها در بازار از جانب کانون صرافان با حمایت بانک مرکزی می‌تواند در انضباط‌بخشی به بازار نقش موثری داشته باشد. اگر نظارت توسط کانون به صورت فنی و حرفه‌ای در چارچوب نظارت عالی بانک مرکزی اجرا شود، به ایجاد آرامش در بازار کمک شایانی خواهد کرد.