روزنامه شهروند کد خبر: 91593 تاریخ خبر: ۱۳۹۵ پنج شنبه ۲۱ بهمن اولویت توسعه ریلی فراموش نشده است قطار یا هواپیما؟ رقیه جاور کارشناس حمل و نقل پاسخ به اين سوال، به سادگي آنچه به نظر می رسد، نيست! بارها و بارها اولويت اصلي وزارت راه وشهرسازي توسعه ريلي اعلام شده و من به عنوان كارشناس حمل ونقل ريلي معتقد هستم دولت تدبير و اميد درتوسعه سامانه هاي حمل ونقلي، توسعه صنعت و شبكه ريلي را در اولويت قرار داده است، اما احتمالا آنچه به نظر شما می رسد، خلاف اين است ! به همين علت است كه پاسخ به اين سوال، توضيحات بيشتري را می طلبد. اغلب مسئولان همواره براين موضوع تأكيد کرده اند كه اولويت وزارت راه وشهرسازي، توسعه ريلي است. ازطرح هايي كه در دست اجرا قرار دارند، می توان به راه آهن قزوين- رشت و راه آهن غرب كشور اشاره کرد كه ازطرح هاي بزرگ و مهم ريلي به شمار می آيند كه دسترسي مردم ايران به اين سيستم حمل ونقل ايمن را بهبود می بخشند. همچنين بيش از 3400كيلومتر خط ريلي در دست مطالعه است كه اين نيز نشان دهنده توجه دولت به توسعه ريلي است. يكي از دستاوردهاي مهم درحوزه ريلي، توسعه قطارهاي حومه اي است. گسترش شهرنشيني در ايران با روند فزاينده ای روبه روست. ايجاد شهرهاي جديد در اطراف اين كلانشهرها و به تبع آن، افزايش سفرهاي روزانه ميان شهرهاي حومه ای و كلانشهرها، مشكلات عديده ای را ايجاد کرده است. مشكل ترافيك ميان كلانشهرها و شهرهاي اقماري به گونه ای است كه تمامي متخصصان حمل ونقل تأکید دارند كه توسعه بزرگراه ها اين مشكل را حل نخواهد كرد. تنها راه حل اين مشكل، قطار حومه ای است. وزارت راه وشهرسازي و شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران با توسعه قطارهاي حومه ای و ارایه خدمات روزانه به مسافراني كه با هدف اشتغال، تحصيل و... ميان كلانشهرها و شهرهاي اقماري تردد می کنند، گام بسيار مثبتي برداشته است. البته قطارهاي حومه اي، فعلا جاي كار بسياري دارد كه تلاش ها دراين زمينه در سال هاي اخير هرگز متوقف نشده است و حاصل آن، راه اندازي خطوط قطار حومه ای تهران- پرند، تهران- قم، تهران- كرج، هشتگرد، تهران- پيشوا، تهران- قزوين، تبريز- جلفا، تبريز- تربيت معلم، انديمشك- اهواز، مشهد- سرخس و ساير خطوط حومه ای است. موانعي نيز بر سر راه توسعه ريلي كشور وجود دارند. نوسازي ناوگان ريلي از اهميت بالايي برخوردار بوده، اما تقاضاي موجود جهت نوسازي ناوگان ريلي، بيش از ظرفيت توليدكنندگان داخلي است و واردات ناوگان ريلي، امري ناگزير است، اما وجود قانون ممانعت از واردات کلاهای خارجی كه توليد داخل دارند، مانعي بر سر راه نوسازي ناوگان ريلي به شمار می آيد. همین مسأله، سبب شده واردکردن واگن به ایران به یکی ازمشکلات جدی این صنعت تبديل شود. بنابراين نوسازي ناوگان ريلي، همراهي مسئولان مربوطه جهت تسهيل امر واردات واگن را می طلبد و لازم است از سنگ اندازي ها بر سر راه واردات ناوگان جديد ريلي جلوگيري شود. هنگامی که می خواهید توسعه ریلی را با توسعه ناوگان هوایی مقایسه کنید، باید موانع هريك را نيز لحاظ كنيد. در دوران پسابرجام می توان گفت، موانع توسعه ناوگان هوايي نزديك به صفر است. شاهد مثال هم قراردادهای تازه دولت با غول های هواپیمایی همچون ایرباس و بویینگ هستند. می بینید که بعد از رفع تحریم های هوایی علیه ایران، در یک دوره 2ساله، به راحتی نخستین ایرباس در مهرآباد تهران فرود آمد. درمجموع می توان گفت، وزارت راه وشهرسازی تلاش های قابل توجهی برای توسعه ریلی داشته و برنامه های مناسبی هم درنظر گرفته، اما موانعی که بر سر این راه وجود دارد، امر توسعه ریلی را بسیار سخت تر از توسعه هوایی کرده است. همان طور كه اشاره شد، از نمونه این تلاش ها می توان به توسعه قطارهاي حومه اي كه در 2 سال اخير با حمايت دولت فعلي انجام شده و خطوط در دست احداث و در دست مطالعه اشاره کرد. مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي به عنوان بازوي تحقيقاتي وزارت راه وشهرسازي به شمار می رود. انتظار می رود عموم تحقيقاتي كه درحوزه هاي مختلف حمل ونقل اعم از هوايي، دريايي، ريلي و جاده ای صورت می گيرد، با محوريت اين مركز تحقيقاتي تعريف و انجام شود. اين درحالي است که شركت راه آهن جمهوري اسلامي ايران دراين زمينه موفق تر عمل کرده است. مركز تحقيقات شركت راه آهن جمهوري اسلامي ايران، سال هاست كه به تعريف طرح هاي مورد نياز اين شركت براساس اعلام نياز واحدها و معاونت هاي مختلف شركت مذكور می پردازد. همچنين معاونت هاي مختلف اين شركت نيز به تعريف نيازمندي ها و برگزاري مناقصات جهت واگذاري طرح ها به مهندسين مشاور اقدام می کنند. با توجه به مشكلات موجود كه ازحوزه اين بحث خارج است، به نظر می رسد تبيين نقش هريك از اين دومركز تحقيقاتي ضروري بوده و می بايست سازوكار مشخصي براي تعامل سازنده اين دومركز تحقيقات مشخص شود.