روزنامه شهروند کد خبر: 70313 تاریخ خبر: ۱۳۹۵ سه شنبه ۵ مرداد گفت‌وگو با احسان عمرانی دردسرهای گلادیاتورهای مجازی رضا مهریزی| در کشور ما برخی از ایده‌ای خلاق می‌گیرد و برخی نه! برخی همت و پشتکار دارند و برخی پول و برخی فقط ایده! این‌که چگونه می‌شود از صفر تا صد یک پروژه اجتماعی یا اقتصادی یا فرهنگی را شکل‌دهی کرد و بررسی نمونه‌های موفق در این زمینه را بشود چاشنی آن کرد، موضوعی بود که با آغاز پرونده بررسی میزگردهای جهانی تد به ذهن‌مان خطور کرد. امروز با ورود به دوره‌های جدید شبکه‌های اجتماعی و کارکردهای عظیم رسانه‌های اشتراکی، بسیاری از رسانه‌های مکتوب و حتی صداوسیما هم کارکرد خودشان را از دست داده‌اند. دیگر دوره مصلحت‌اندیشی متولیان رسانه‌ای برای مخاطبان تمام شده. دوره گزینش اطلاعات و اخبار و اشتراک‌گذاری آنها توسط خود مخاطب آغاز شده و برای همین هم شاید بررسی نمونه‌های وطنی این شبکه‌های اجتماعی، نحوه شکل گیری و تعامل آنان بتواند، افق جدیدی را در مقابل ذهن‌های خلاق و حتی صاحبان رسانه‌های سنتی که عادت به مدرن‌شدن ندارند، بگشاید. آنچه در پی می‌آید حاصل گفت‌وگوی ما با احسان عمرانی (معاون بازاریابی مجموعه صبا ایده) است که توانسته‌ یوتیوب ایرانی راه‌اندازی کند و... - بحث ما در مورد ایده پردازی است و اینکه و چرا چنین فضایی در کشور ما کمتر به آن پرداخته شده و افراد و شرکت هایی که به آن می پردازند، بسیار محدود هستند. به عنوان مثال ما در خارج از کشور تد را داریم ولی این جا شکل نمی گیرد، نه آدم هایی را داریم که به آن بپردازند، نه مجموعه هایی که چنین دغدغه هایی داشته باشند. مثلا آپارات، چگونه چنین تفکری برای انجام یک کار جمعی شکل گرفته؟ آیا این تفکر یک تفکر ایرانی است؟ یا اقتباس شده است؟ آیا این نوع کار را می توانیم در حوزه های اجتماعی نهادینه کنیم؟ سال 89 آپارات شروع به کار کرد. تیم ما و حتی اعضای هیات مدیره گروه جوانی هستند. سال 89 همزمان بود با فیلترشدن سایت یوتیوب در ایران و وضع زیرساخت های اینترنتی هم مناسب نبود. تصور این که مردم از طریق اینترنت بتوانند فایل ویدیو ببینند که فایل سنگینی است و احتیاج به یک حداقل سرعت اینترنت را دارد، دور از ذهن بود. خوشبختانه الان از این لحاظ وضع خیلی بهتر شده است. در دو سه سال اخیر این بهبود شدت گرفته و وضع اینترنت خیلی بهتر شده است. این را به عنوان یک متخصص عرض می کنم و کاری به مسائل سیاسی ندارم. زمانی که ما تصمیم گرفتیم یک پلتفرم اینترنتی را ایجاد کنیم، خیلی از دوستانی که در این زمینه فعالیت داشتند و حوزه آی تی کشور را می شناختند، می گفتند سراغ کار اقتصادی ای نروید که نمی گیرد. تا این حد غیرقابل تصور بود. اما ما یک تیم تحقیق بررسی داریم که قبل از راه اندازی هر پروژه ای یا توسعه دادن پروژه های کنونی وضع بازار را به دقت بررسی می کند. آن زمان بررسی های ما نشان می داد که بازار جهانی به سمت برنامه های چند رسانه ای و به خصوص ویدیو گرایش دارد. از طرف دیگر بررسی های ما نشان می داد که وضع اینترنت و زیرساخت های آن رو به بهبودی است و اینترنت وضعیتش در آینده بهتر خواهد شد. در دنیا یوتیوب وجود داشت، اما در ایران همان طور که گفتم در دسترس مردم نبود، به همین دلیل تصمیم به راه اندازی آپارات گرفتیم. در همان ابتدا ما رویکردهای مشخصی داشتیم و می خواستیم یک پلتفرم بومی <<یوجی سی>> (UGC) مخفف user generated content ویدیویی داشته باشیم، یعنی مردم خودشان محتوا را ایجاد کنند، محتوایی که یا خودشان تهیه کرده اند یا در جایی دیگر تولید شده و به اشتراک می گذارند. هدف ما علاوه بر این که نیاز جامعه برطرف شود این بود که پلتفرم ویدیویی ایجاد کنیم که سالم باشد، یعنی پلتفرمی که منطبق بر ارزش های جامعه ما باشد و یک خانواده ایرانی بدون دغدغه و نگرانی بتواند به راحتی به فرزندانش اجازه استفاده از آن را بدهد. همان طور که مشخص است ایده اولیه شبیه به ایده یوتیوب بود، اما به اعتقاد ما استفاده از ایده هایی که در دنیا وجود دارد، منعی ندارد و ضعف محسوب نمی شود. وقتی چرخ اختراع شده؛ دیگر لازم نیست که بنشینیم و انرژی صرف کنیم و از اول اختراعش کنیم. می توان همان چرخ را بهینه کرد، توسعه داد و یک سری مزایا نیز به آن افزود تا روان تر کار کند. ایده اولیه ما همان بود اما چشم اندازهایی که در ابتدا مشخص کردیم و تا به امروز نیز به آن پایبند بوده ایم، متفاوت بود. سعی ما این بوده که محتوای غنی بومی به مردم ارایه دهیم. من به جرأت می توانم بگویم که اگر امروز منع دسترسی به یوتیوب برداشته شود، باز هم مردم گزینه داخلی را کنار نمی گذارند و همچنان از آن استفاده خواهند کرد. چون یک دریای غنی از محتوای بومی روی آپارات وجود دارد که شما جای دیگری به آن دسترسی ندارید. محتواهای اختصاصی که تولید و پخش می شود. درحال حاضر ما 30 برنامه ساز فعال داریم که برنامه تولید می کنند و در طول هفته پخش می شود. این برنامه ها حوزه های مختلفی را هم دربرمی گیرد؛ حوزه موسیقی، سینما، مذهبی، اجتماعی، بانوان، ورزشی و... بعضی از محتواها را هم ما خودمان برای نخستین بار در ایران و جهان پایه ریزی کرده ایم. مثلا دو سال است که کمپینی تحت عنوان <<اعجوبه های ایرانی>> راه انداخته ایم. در این کمپین مجموعه ای از فعالیت ها دیده می شود که تبلیغات بسیاری هم برایش انجام دادیم. هدف ما از این کمپین شکوفایی استعداد افرادی بود که اکثرا توانایی مالی بالایی نداشتند و بیشتر در شهرستان ها ساکن بودند و دوست داشتند دیده شوند. در این دو سال هشت هزار ویدیو از تمام نقاط کشور حتی روستاهای دوردست به دست مان رسید. درنهایت هم عمده برندگان مان از شهرستان ها بودند، چون شور و علاقه بیشتری داشتند. این افراد هم از طرف هیأت داوران انتخاب می شدند، هم از طریق آرای مردمی. طی این دو سال که ما این کمپین را راه اندازی کرده ایم برای شرکت کنندگان اتفاقات بسیار خوبی رقم خورد. مثلا یکی از داوران ما از کارگردانان به نام کشور بود و 10 نفر از این افراد را برای سریال شان انتخاب کردند. یا در یکی از برنامه های تلویزیونی این افراد دعوت شدند و به عنوان استعدادهای ایرانی از آنها نام برده شد. خلاصه این که ما سعی کرده ایم پلتفرم مان را برای مخاطب ایرانی و در چارچوب قوانین کشور طراحی کنیم و خدارو شکر با لطف خدا به جایگاه خوبی هم دست پیدا کرده ایم و در میان مردم جایگاه مان تثبیت شده است. - یعنی الان می شود با رسانه ای مثل تلویزیون شما را مقایسه کرد یا وضع تان از رسانه ملی هم بهتر است؟ آپارات در روز 7 میلیون نمایش موفق ویدیو دارد، به این معنا که یک ویدیو توسط مخاطب اجرا و بعد از دیده شدن مقدار مشخصی از آن، جزو نمایش های موفق در نظر گرفته می شود، این آمار با میزان بازدید صفحه متفاوت است. ممکن است مخاطبی صفحه ای را باز کند اما ویدیویی تماشا نکند، در این صورت جزو آمار بازدید به حساب نمی آید. حدود10 درصد از کل ترافیک اینترنت کشور متعلق به آپارات است و درحال حاضر بزرگترین بازیگر عرصه پهنای باند داخل کشور هستیم. اپلیکیشن این سرویس هم بیش از 5.5 میلیون بار نصب شده است. آمار بارگذاری ما نیز حدود 7 هزار ویدیو در روز است. - در حوزه زیرساخت ها فعالیتی داشته اید، در حوزه های دیگر چه؟ رضایتمندی مخاطب تان برایتان مهم است یا خیر؟ بله. به عنوان مثال به همت شرکت زیرساخت و در راستای تسهیل ارتباطات اینترنتی و پایین آوردن هزینه اینترنت ما قدم هایی برداشته ایم. در این جا جا دارد از دولت به خاطر این همکاری تشکر کنم. این تشکر جدا از مسائل سیاسی است. من به عنوان یک متخصص صحبت می کنم. این اقدام دولت در راستای تخصص من است، به همین دلیل به آن اشاره می کنم و از دولت تقدیر می کنم. دولت مراکز تبادل ترافیک هایی در کشور تحت عنوان <<آی ایکس پی>> راه اندازی کرده است و به همین واسطه به زودی هزینه های اینترنت روی آپارات کاهش پیدا خواهد کرد. این کار روی پیشرفت مجموعه ما و سطح رضایتمندی مخاطبان بسیار تاثیرگذار خواهد بود. درحال حاضر مخاطبان ما می توانند با سرعت بالاتر ویدیوها را تماشا کنند. مجموعه این اقدامات و البته لطف خداوند باعث شده درحال حاضر آپارات به عنوان موفق ترین سرویس ایرانی شناخته شود. - کمی به عقب تر برگردیم، ما در دنیا شرکت ها و آدم هایی را می بینیم که از صفر شروع کرده اند، یعنی ایده ای داشته اند اما سرمایه لازم را نداشته اند و به مرور شرایط مناسب ایجاد شده و موفق شده اند. آپارات هم جزو همین ایده ها بود؟ بله. البته باید کمی عقب تر از آپارات هم برویم. آپارات زیرمجموعه برند بزرگتری به نام صبا ایده است. در صبا ایده، ایده هایی مثل کلوب، میهن بلاگ، لنزور و... اجرایی شده است. ایده آپارات زمانی مطرح شد که شرکت ما کلوب و میهن بلاگ را داشت، به همین دلیل ما ترافیک مشخصی داشتیم. در آن زمان کلوب محبوبیت زیادی داشت که درحال حاضر این محبوبیت را ندارد. خوب است قبل از وارد شدن به شکل گیری آپارات به دلیل این کاهش محبوبیت هم اشاره کنم. دلیل اصلی افت کلوب؛ فشارهای بسیاری بود که به این سرویس وارد شد. کلوب به نوعی یک شبکه اجتماعی ایرانی است. مخاطبان ما می آمدند و مطالبی را می نوشتند، این خاصیت یک شبکه اجتماعی است و چون ما ذیل قوانین جمهوری اسلامی فعالیت می کنیم، زمانی که گزارشی در مورد محتوای غیرقانونی دریافت می کردیم، آن مطالب را حذف می کردیم، شبیه کاری که در آپارات هم صورت می گیرد. اما بعضی از سختگیرهای آن زمان بیش ازحد و خارج از عرف بود، نکته قابل توجه این است که گاهی توانایی جلوگیری از یک سرویس خارجی وجود ندارد و به طور کامل حذف نمی شود اما به یک سرویس بومی فشار بیش ازحد وارد می شود، به خاطر همین سختگیری ها، اعتماد مردم به کلوب کاهش پیدا کرد. زمانی که مردم می دیدند مطالب شان حذف می شود و به خوبی منتشر نمی شود، ترجیح دادند کمتر وارد این سرویس بشوند. به هرحال در آن زمان ما براساس محبوبیت این دو سرویس کلوب و میهن بلاگ و پشتوانه ترافیکی که داشتند، تصمیم گرفتیم آپارات را راه اندازی کنیم. باید به این نکته هم اشاره کنم که ما آن زمان پشتوانه مالی خوبی هم نداشتیم. بعدها هم در سرویس های بعدی مان نیز از پشتوانه ترافیکی استفاده کردیم، مثل سرویس فیلیمو که براساس به روزترین تکنولوژی های دنیا راه اندازی شده و سرویس پخش فیلم و سریال است. ما همیشه در شرکت از ارزش افزوده سرویس های گذشته مان که خلق کرده اند، استفاده می کنیم و سرویس بعدیمان را رشد می دهیم. - دورنمای شما چیست؟ الان آپارات در حوزه رسانه رقیب چه چیزی است؟ و در آینده می خواهید به چه جایگاهی دست پیدا کنید؟ ویدیو در سطح دنیا به دلیل چندرسانه ای بودنش بهترین روش برای انتقال پیام است و تمام دنیا به سمت رسانه های تصویری- ویدویی گرایش پیدا می کنند. در فضای کشور ما رقیبی نداریم. چشم انداز ما هم براساس رقابت تعیین نشده است، حتی با سرویس های خارجی. چشم انداز ما این است که بتوانیم بزرگترین پایگاه سرگرمی و اطلاع رسانی کشور باشیم و در درجه بعد در منطقه نیز فعالیت کنیم، در کشورهای همسایه و... اتفاقی اگر بیفتد می تواند باعث نشر فرهنگ ما نیز بشود، چون محتواهای ما کاملا توسط کاربران ایرانی به اشتراک گذاشته می شوند. ما دوست داریم مردم بتوانند بدون دغدغه و آزادانه در چارچوب قوانین کشور، محتواهای مورد نظرشان را به اشتراک بگذارند. - سوالی که پیش می آید این است که دولت در مواجهه با ایده های جدید مانند آپارات چطور برخورد می کند؟ دولتی که مثلا تجربه کلوب را داشته و محدودیت برایش ایجاد کرده است. از یک طرف نمی توان سرویس های محبوب را به راحتی از دسترس خارج کرد. اگر روز اول چنین قصدی و نیتی وجود داشت امکانش بود، اما حالا با این میزان محبوبیت ساده نیست. از طرف دیگر ما همین حالا هم در رابطه با آپارات کم دردسر نداریم. من دوست دارم به این مشکلات اشاره کنم به این دلیل که اگر کسی ایده ای در سر دارد، باید بداند که برای موفقیت باید بجنگد. حرف های من صرفا آکادمیک و دانشگاهی نیست، مواردی است که روزانه با آن مواجه هستیم. ما الان گلادیاتورهایی هستیم که شمشیر کشیده و سال هاست مشغول مبارزه ایم، این حرف ها از وسط میدان مبارزه است. در کشور ما اگر شما ایده ای دارید که به موفقیتش امیدوارید باید از همان ابتدا وسط میدان بروید و جلوی مشکلات بایستید. مشکلاتی که هم بیرونی است، هم ممکن است به کار خودتان و ایده تان مربوط باشد. اگر به امید این که شرایط ایده آل به وجود بیاید بنشینید و بعد شروع به کار کنید، عملا نمی توانید کار اقتصادیتان را راه اندازی کنید. در کشور ما حتی نمی توان از قبل برای مواجهه با این مشکلات، برنامه ریزی دقیق کرد یا به امید لابی و شبکه ارتباطی نشست، باید شمشیر کشید، وسط میدان رفت و در حین مبارزه راه حل پیدا کرد. مثلا ما فیلترینگ روی محتواها نداریم، به همین دلیل از طرفی با مشکلاتی روبه رو هستیم و از طرفی به دلیل این رویکرد مردم به ما اعتماد دارند. به اعتقاد من زمانی که مردم می فهمند سرویسی در چارچوب قوانین فعالیت می کند، خودشان رعایت می کنند. البته همیشه در هر سرویسی مشکلاتی وجود دارد و افرادی هستند که مشکل ساز می شوند. شیوه ای که ما برای شناسایی محتواهای غیرقانونی و حذف آن داریم، شیوه گزارش های مردمی است. اصلا ما امکان بررسی این حجم از محتواهایی را که روزانه به اشتراک گذاشته می شود، نداریم. ما یک تیم صد نفری هستیم. شاید خیلی ها باور نکنند این تعداد نیرو بتوانند سرویس هایی با این حجم از اطلاعات و بازدید را مدیریت کنند. در حقیقت این مخاطبان ما هستند که محتواهای غیرقانونی را به ما گزارش می دهند و اقدام به حذف آنها می کنیم. در ماه حدود 27 میلیون کاربر یکتای ایرانی از آپارات بازدید می کنند. چرا این افراد محتواهای غیرمجاز را گزارش می دهند؟ دلیلش ساده است، زمانی که مردم فضایی دارند که در آن احساس آزادی می کنند به هیچ عنوان حاضر نیستند آن را از دست بدهند، به همین دلیل خودشان جلوی تعداد اندکی را که مشکل ساز هستند، می گیرند. اما همین شیوه باعث ایجاد دردسر برای ما هم شده است. البته هیچ وقت هم حاضر نیستیم شیوه مان را تغییر دهیم. ما در کشور تا دل تان بخواهد نهادهای متولی در هر حوزه ای داریم. ما با این نهادها چالش داریم و مثلا می خواهند محتوایی حذف شود. ما در مقابل مخاطبان مان مسئولیم و برمبنای گزارش نهادهای غیرمسئول اقدام به حذف محتوا نمی کنیم. تنها نهادی که مرجع قانونی به حساب می آید، کمیته مصادیق است. به همین دلیل و برخورد سلیقه ای نهادهای نامرتبط، خیلی اوقات چالش ایجاد می شود و مجبوریم بارها برایشان توضیح دهیم و توجیح حشان کنیم. نکته این جاست که این چالش ها به دلیل زیرپا گذاشتن قوانین ایجاد نمی شو،د بلکه به دلیل تاویل های متعددی است که هر کسی از قانون دارد. از طرف دیگر همین چالش ها باعث شده سرویس ما به سرویسی زنده و شجاع تبدیل شود. ما به راحتی زیر بار حذف محتواهایی که مردم به اشتراک گذاشته اند، نمی رویم. - اگر روزی مثل تجربه گذشته تان با فشارهای بیش از حد مواجه شوید، چه می کنید؟ آیا براساس تجربه قبلی راهکاری برای از بین بردن فشارها دارید؟ خیر. ما راهکاری برای این کار نداریم و تنها امیدوارم که چنین اتفاقی نیفتد. البته به نظر من روند حکومتی و تصمیم گیری بسیار مثبت است. در سه سال گذشته جامعه نسبت به گذشته بازتر شده است. دولت ها هم نمی توانند جلوی بعضی مسائل بایستند، مسائلی که خواست مردم است. مثلا دولت چگونه می تواند مردم را مجبور کند از نرم افزارهای پیام رسان استفاده نکنند؟ مردم دسترسی دارند و به راحتی استفاده می کنند. آپارات هم چه به لحاظ جایگاه مردمی، چه به لحاظ تیم مدیریتی شرایط بسیار خوبی دارد. تیم ما از نخبگان کشور هستند، اینها می توانستند مثل خیلی های دیگر از کشور بروند، اما مانده اند و سرویس موفقی را راه اندازی کرده اند. سوال اصلی این جاست که چرا باید چنین مشکلاتی برایشان پیش بیاید؟ - سوال مهمی که وجود دارد این است که مجموعه آپارات چگونه مدیریت می شود؟ سیستم مدیریتی شما به چه شکلی است که خلاقیت در آن از بین نرفته است؟ از نظر من در هر مجموعه ای فارغ از نوع فعالیت آنها، عامل بسیار مهمی وجود دارد، این که وقتی پرسنل سرکار می آیند با عشق بیایند. دوست داشته باشند که سرکار بیایند. مجموعه ما همیشه طوری برنامه ریزی و محیط کارش را طراحی کرده که چنین شرایطی محقق شود. من به جرأت می توانم بگویم تمام همکاران من با عشق کار می کنند. دلیل اصلی موفقیت ما و از بین نرفتن خلاقیت همین عامل است. ما آدم ها را محدود نمی کنیم که پشت میز بنشینند. ما از آنها خروجی مطلوب می خواهیم. زمانی که این فضای دوستانه و حس خوب کارکردن وجود دارد و آدم ها به دلیل علاقه به هم و به هدف مشترک شان کنار هم جمع می شوند، عملا روز به روز شرایط بهتر می شود. در محیط کار ما گاهی ایده های خلاقه ای مطرح می شود که توان اجرایی ما اجازه نمی دهد به آنها بپردازیم، والا ایده های بسیار ارزشمندی هستند. - اشاره کردید به این که کمپین های مختلفی طراحی و اجرا می کنید، اگر سازمانی مثل هلال احمر بخواهد کمپینی برایش طراحی کنید و در سرویس تان که بازدید زیادی دارد به نمایش بگذارید، کمپینی که مثلا فعالیت های داوطلبانه و مشارکت اجتماعی را ترویج کند، این سازمان چه کار باید بکند؟ برای طراحی کمپین های مسئولیت های اجتماعی ما با سازمان های مربوطه جلسه هایی می گذاریم و ایده ها و طرح ها از جانب دوطرف مطرح می شود. بعد از این جلسات به ایده نهایی می رسیم و برنامه ریزی و اجرا انجام می شود. - جدا از سرویس های خودتان ، کسانی که در جامعه تازه می خواهند ایده ای را اجرایی کنند، حتما نیاز به سرمایه دارند و ممکن است سرمایه اولیه هم نداشته باشند، آیا نهاد یا شرکت های خصوصی ای وجود دارند که سرمایه گذاری کنند؟ بله. سرمایه گذار در کشور داریم. البته خود ما به دلیل این که سرمایه گذار نداشتیم به سختی توانستیم رشد کنیم، اما از این شرایط راضی هستیم. به نظر من افرادی که ایده کسب و کار نوین دارند، شتابزده به دنبال جذب سرمایه گذار نباشند. انتخاب سرمایه گذار خیلی اهمیت دارد. سرمایه گذاران تنها به فکر منفعت هستند و ممکن است ایده را از مسیرش منحرف کنند. به همین دلیل می گویم شتابزده به دنبال سرمایه گذار نباشند و تا جایی که می توانند خودشان ایده شان را توسعه دهند.