روزنامه شهروند کد خبر: 40769 تاریخ خبر: ۱۳۹۴ شنبه ۳۱ مرداد بین جوانان تنها ازدواج است که هم مشروعیت دارد و هم مقبولیت دکتر محمد مهدی لبیبی جامعه شناس واژه هم خانگی کلمه ای است که جدیدا به گوش ما می رسد اما پیوند یا زندگی جدیدی نیست بلکه سالیان سال است که در کشورهای غربی این نوع زندگی جا افتاده است. در کشورهای غربی هم خانگی درواقع راهکاری بود برای جلوگیری از معضل ازدواج نکردن جوانان، تا از مشکلات بیشتر در این زمینه جلوگیری شود. صاحبنظران بر این عقیده بودند که حضور دختران و پسران مجرد در جامعه خودش ناخودآگاه باعث بروز بعضی ناهنجاری ها یا بزهکاری اجتماعی می شود و آسیب هایی را به همراه خواهد داشت. پس نتیجه بر این شد تا هم خانگی راه حلی باشد برای کاهش معضلات و مشکلات اجتماعی. و به این منظور هم بالینی را مطرح کردند، به این معنا که یک پسر و دختر بدون این که هیچ ازدواج رسمی با یکدیگر داشته باشند فقط به خواست طرفین یعنی رضایت دوطرف با یکدیگر زندگی کنند. از دولت ها هم خواستند تا این نوع از ازدواج را برای جوانان به صورت رسمی بپذیرند و ثبت کنند. ازسویی دیگر شکل گیری این روابط علاوه بر معضل ازدواج جوانان که به آن اشاره شد، تحت تأثیر موضوع طلاق هم قرار داشته است. افزایش آمار طلاق عاملی بود بر انتخاب این سبک زندگی جدید (هم خانگی) تا شاهد افزایش بیش از پیش طلاق در آن جوامع نباشند. پیشگام این نظریه هم در غرب فمینیست ها بودند که به همراه چندین نظریه پرداز تصمیم گرفتند تا این تئوری را درنظر بگیرند و مشکلات طلاق را تاحدودی ترمیم کنند و به ازدواج های پایدار بپردازند. واژه ازدواج معنی خاص خود را دارد. چه در زبان انگلیسی و چه در فارسی. ازدواج یعنی تعهد داشتن طرفین، در ازدواج دو ویژگی بسیار مهم وجود دارد که یکی از آنها مشروعیت است به این معنی که شرع این پیوند را صحیح می داند و دیگری هم مقبولیت اجتماعی آن است، به معنای پذیرش کامل اجتماعی. پس نمی توان هم خانگی را با لغاتی مانند ازدواج سفید مترادف یا هم معنی دانست چراکه در ایران این نوع روابط نه مقبولیت دارد و نه مشروعیت. درخصوص مقبولیت این روابط، بعضی از کشورها ممکن است که رضایت اجتماعی درخصوص زندگی مشترک بدون تعهد را در جامعه پذیرفته باشند که البته تعداد آنان چندان زیاد نیست. کشورهای اروپایی مانند دولت های اسکاندیناوی عموما با مقبولیت این موضوع کنار آمده اند اما آنها نیز با بخش شرعی این نوع از ازدواج ها مشکل دارند. در اکثر پیوندها یا ازدواج ها، تعهد به زندگی از نظر زوجین از مهم ترین اولویت ها به شمار می رود و اصلا تعریف ازدواج نیز بر همین موازین است که شکل می گیرد، اما در زندگی هم بالینی این مسائل وجود ندارد و اصلا تعهدی بابت هیچ موضوعی شکل نمی گیرد. پس ازدواج سفید از لحاظ معنایی بی اعتبار است زیرا اصلا ازدواجی نیست که بخواهیم اسم آن را با صفتی خاص همراهی دهیم. درواقع ویژگی به وجود آمدن زندگی هم بالینی در نفی ازدواج است و به این منظور شکل گرفته است که ازدواج و تعهدی در کار نباشد. زندگی هم بالینی تعهد، فداکاری، پایبندی، پایداری را به هیچ وجه نمی پذیرد و فقط بر پایه خواسته دو طرف شکل می گیرد. ما با هم هستیم تا زمانی که از زندگی با یکدیگر لذت ببریم. اصل زندگی هم بالینی به معنای لذت بردن یا رضایت کامل است. یعنی هرکدام از طرفین هر لحظه ای که حس کند و بخواهد، می تواند این ارتباط را قطع کند. این جدایی نیاز به اجازه یا طی کردن مراحل خاص ندارد بلکه هرکدام از طرفین قصد جدایی کند ناخودآگاه طرف مقابل بی چون و چرا باید بپذیرد. درواقع یک آزادی مطلق درآمدن است و یک آزادی مطلق در رفتن. نظر دیوید کوپر هم درباره هم بالینی این است که این میان طلاقی نداریم زیرا اصلا ازدواجی صورت نمی گیرد که قرار باشد به طلاق منجر شود. دیوید کوپر می گوید، عامل طلاق ازدواج است به همین دلیل که طلاق نداریم، دادگاه خانواده نیز نداریم، پس مشاجره نداریم، مهریه نداریم و بده بستان مالی هم وجود ندارد. در این ارتباط سهولت های زیادی هم وجود دارد زیرا وقتی که ازدواج نیست نیازی هم به مقدمات پیچیده نیست. هر زمانی که اراده کنند می توانند این زندگی را به حرکت در بیاورند نه نیاز است به مادرشان بگویند و نه پدر و نه مراسمی برگزار شود و اصلا نیاز نیست که اعلام شود. موضوعات مطرح شده در بالا را جزو محاسنات این نوع ازدواج ها می دانند، امری که در کشورهای اروپایی هم مورد استقبال قرار گرفت و سردمدار این نوع زندگی هم کشورهای اسکاندیناوی هستند، سوئد، نروژ و فلاند که بعد از نزدیک به 10 سال از شروع این نوع از زندگی ها و روابط متوجه شده اند که مشکلی حل نشده که هیچ بلکه معضلات جامعه نیز اضافه شده است. بالای 98 درصد از پیوندهای هم بالینی به ازدواج ختم نمی شود قرار و پیش فرض از زندگی هم بالینی بر این اساس بود که افراد مدتی در کنار هم زندگی کنند تا با اخلاق و روحیات هم آشنا شوند و بعد به تفاهم برسند تا به صورت رسمی با هم ازدواج کنند. پس این تفکر در جامعه غرب نتیجه مطلوبی را با خود به همراه نیاورد. برای مثال فرزندانی که از این ازدواج ها بیرون می آمدند به صورت واقعی نه پدر داشتند و نه مادر. بر کسی پوشیده نیست که اگر در کشوری بنیان خانواده به هم بریزد ساختارهای یک اجتماع نیز از بین می رود و بزرگترین ضربه را به یک جامعه می زند. امروز یک جنبشی در اروپا به راه افتاده که اسمش را گذاشته اند نیو رایت که به معنی راست گرایان جدید است و سعی می کنند تا مجددا فرهنگ ازدواج را احیا کنند، به خانواده ها آموزش ها و پیشنهادات مهمی را ارایه می دهند. وام ازدواج را بالا برده اند و به افراد تسهیلات می دهند. خانواده ها را برای داشتن فرزند تشویق می کنند و درواقع راه درست را همان راه سنتی که از قدیم الایام بوده می دانند. اما در جامعه ایران زندگی هم بالینی به ندرت اتفاق می افتد، زیرا نه مشروعیت دارد و نه مقبولیت. شرع ما در تقابل صد درصد با این موضوع است به این معنی که این روابط از نظر شرعی حرام است و این زندگی مشروعیت ندارد. بخش دوم مقبولیت است که آیا جامعه ایران این نوع زندگی را می پذیرد؟ خانواده ایرانی با این پذیرش کنار نمی آید. حتی اگر خانواده های ما مذهبی هم نباشند با این فرهنگ موجود در بین ما جور در نمی آید. بنابراین نه مقبولیت دارد و نه مشروعیت اما این که این پدیده در کجا اتفاق می افتد باز جای سوال و تحقیقات عدیده دارد. طبق پژوهش هایی که در این چند وقت اخیر اتفاق افتاده مشاهده شده است که این نوع زندگی یعنی پیوند هم بالینی بیشتر بین دانشجویانی اتفاق می افتد که از شهرستان های دور برای تحصیل به شهرهای بزرگ نقل مکان می کنند و دلیل آن هم مدت زیادی است که از خانواده های خود دور می مانند. درواقع بین دختر خانم ها یا آقاپسرها که چند سالی را در خوابگاه زندگی می کنند و هیچ نظارتی بر رفتار آنها نیست. این افراد تنها زندگی می کنند و به خاطر خروج از انزوا و تنهایی شروع به پیداکردن دوست می کنند و گاهی نیز به این نوع زندگی یا همان هم بالینی روی می آورند. در جامعه ایران این موضوع شدید و وسیع نیست البته دوستی پسر و دختران را داریم اما این نوع زندگی به مراتب کمتر است. اما خطری که وجود دارد این است که امکان دارد این پدیده در آینده رشد پیدا کند و آینده جوانان و جامعه ما را دچار مشکل کند. باید کانون این بحران را پیدا کرد! مرکز این بحران را پیدا کرد و دلیلش را جویا شد. دلیل این نوع از پیوندها یا زندگی ها مشترک در کشور چیست؟ آیا تنهایی بیش از حد دختران و پسران ما در جامعه است؟ یا مشکلات ازدواج است؟ عدم همراهی خانواده ها با فرزندانشان است؟ مساله اشتغال و بیکاری در جوانان بیداد می کند و گاهی حتی افرادی که مایل نیستند به این نوع زندگی روی بیاورند مجبور می شوند تا این رفتار را از خود بروز دهند. نگرانی زمانی می تواند به وجود بیاید که ما تمهیدات موردنیاز را درباره این معضل به کار نبریم و احتمال دارد در آینده این پدیده دچار رشد شود و جامعه را با مشکلات عدیده ای روبه رو کند.