روزنامه شهروند کد خبر: 111517 تاریخ خبر: ۱۳۹۶ يکشنبه ۱۲ شهريور معاون رفاه وزیر کار از تصویب صدور کارت هویت برای کودکان زنان ایرانی با همسر افغان در کمیسیون لوایح دولت خبر می‌دهد خبرهای خوش برای کودکان ناخوش شیران‌ خراسانی، نماینده مردم مشهد در مجلس: باید هویت فرزندان زنان ایرانی را به رسمیت بشناسیم اشرفی، رئیس هیأت‌مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده: شروع سرشماری پیش از تصویب قانون نگران‌کننده است محمد باقرزاده| فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با اتباع خارجی، خود صاحب فرزند شده اند و نسل دوم بی شناسنامه ها در ایران شکل گرفته اما همچنان تکلیف هویت این جمعیت نزدیک به یک میلیونی نامشخص است. در این باره و درحالی که طرح <<اصلاح موادی از قانون مدنی تابعیت>> در مجلس شورای اسلامی و در پنج کمیسیون درحال بحث و بررسی است، دولت دوازدهم هم می خواهد لایحه ای در این باره تصویب کند که در کمیسیون لوایح تصویب شده و منتظر تأیید نهایی در جلسه هیأت دولت است؛ این خبر را دیروز معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد تا امیدها برای تصویب قانونی در این زمینه شدت بگیرد. حالا نمایندگان پیگیر طرح اصلاح قانون تابعیت که معتقد به حل ریشه ای این موضوع هستند، اقدام دولت برای تصویب لایحه را مثبت می بینند، چراکه وجود لایحه و طرح می تواند منجر به قانونی جامع و دارای ضمانت اجرایی شود، هرچند که لایحه احتمالی دولت با نگرانی هایی هم همراه است. نگرانی درباره لایحه ای <<برای کودکان دارای مادر ایرانی و پدر افغانستانی>> اطلاعات درباره جزییات لایحه ای که در کمیسیون لوایح دولت تصویب شده به سخنان دیروز معاون وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در مراسم <<آیین نکوداشت شهیندخت مولاوردی>> محدود می شود. <<احمد میدری>> در این جلسه از تصویب صدور کارت هویت برای کودکان زنان ایرانی دارای همسر افغانستانی در کمیسیون لوایح دولت خبر داد و گفت: <<هفته گذشته مسأله صدور کارت هویت، شناسنامه و همچنین کارت سلامت برای کودکان زنان ایرانی دارای همسر افغانستانی در کمیسیون لوایح دولت به تصویب رسید و امیدواریم این لایحه به زودی در هیأت وزیران هم مصوب شود.>> او از آغاز سرشماری زنان ایرانی دارای همسر افغانستانی از استان قم و از هفته گذشته هم سخن گفت و درباره ادامه این سرشماری افزود: <<از هفته جاری این سرشماری در کل کشور انجام خواهد شد. علاوه براین، این زنان می توانند کد ملی خود را به سامانه ۲۰۰۰۱۹۵ پیامک کنند.>> اگرچه تلاش های <<شهروند>> برای اطلاع از جزییات این لایحه بی نتیجه ماند اما همین مواد مطرح شده در کنار استقبال نمایندگان و فعالان این حوزه، با نگرانی هایی هم همراه است؛ در این لایحه تنها به کودکان زنان ایرانی که با مردان افغانستانی ازدواج کرده اند، اشاره شده و تمام اتباع خارجی را شامل نمی شود، درحالی که درصد زیادی از این اتباع غیرافغانستانی هستند. علاوه براین، شروع سرشماری درحالی که هنوز لایحه در مراحل ابتدایی است با نگرانی هایی همراه است. <<فاطمه اشرفی>>، رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی) که سال ها وضع این افراد را بررسی کرده، در کنار استقبال از بحث و بررسی این لایحه به این نگرانی ها هم اشاره می کند. او در گفت و گو با <<شهروند>> توضیح می دهد: <<بحث سرشماری افراد حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی، سال گذشته طی ابلاغیه ای که از طرف وزارت کشور به اداره کل اتباع خارجی ارسال شده بود. در این ابلاغیه درخواست شده بود که زنان ایرانی که به ازدواج اتباع افغانستانی درآمدند فارغ از قانونی بودن یا نبودن ازدواج و این که همسرانشان دارای تابعیت هستند یا نه، شرایط خود را ثبت کنند. قرار بر این بود که زنان مراجعه و وضع خود را ثبت کنند که امروز هم مدیرکل اتباع استان قم هم این موضوع را مطرح کرده است.>> اشرفی درباره این سرشماری هم می گوید: <<یک احساس نگرانی وجود دارد؛ در شرایطی که هنوز به لحاظ قانونی بسترهای لازم برای ثبت اتفاق نیفتاده، طرح این موضوع می تواند ایجاد نگرانی هایی در آینده باشد و اگر ما نتوانیم پاسخ های لازم را به گروه های درگیر با این موضوع بدهیم بسیاری از آنها حاضر به ثبت اطلاعات خود نخواهند شد. نگران این هستم که ما درباره این موضوع دچار زودهنگامی شده باشیم.>> او معتقد است که فضای کلی برای حل این بحران تا حدی آماده است و زمان آن فرارسیده که این مسأله به راه حل جامع برسد: <<فضای عمومی نسبت به طرح این مسأله خیلی خوب است؛ هم داخل مجلس و هم دولت نسبت به این موضوع نگاه مثبت دارند و نگاه مثبت از این جهت است که این بحران پیچیده و تبدیل به یک معضل اجتماعی کشور شده است. این موضوع مثل یک استخوان در گلو شده که کسی تا حالا اراده نکرده آن را حل کند و همین اندازه که الان مطرح شده امیدواریم که با پشتیبانی مجلس به سرانجام مطلوب برسد.>> طرح مجلس برای اصلاح قانون تابعیت چه وضعیتی دارد؟ درباره تعداد افراد بی شناسنامه و فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی آمار رسمی وجود ندارد و اگر آماری هم باشد، تاکنون منتشر نشده است اما گمانه زنی ها حکایت از دست کم یک میلیون نفر سخن می گوید. <<رضا شیران خراسانی>>، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این عدد، از پیگیری جدی طرح <<اصلاح موادی از قانون مدنی؛ تابعیت>> سخن می گوید و معتقد است که یک بار برای همیشه باید این مشکل به صورت ریشه ای اصلاح شود. او که یکی از مطرح کنندگان این طرح است، در گفت و گو با <<شهروند>> توضیح می دهد: <<طرح همچنان در مجلس درحال بررسی است و با توجه به اهمیت آن، در پنج کمیسیون درجریان است. یک فوریت این طرح را نمایندگان در صحن علنی تصویب کردند و الان کمیسیون های اجتماعی، امنیت ملی و سیاست خارجی، حقوقی و قضائی، برنامه و بودجه و شوراها درحال بررسی آن هستند.>> خراسان رضوی یکی از استان هایی است که تعداد افراد بی شناسنامه در آن زیاد است و نماینده مشهد تلاش می کند گوشه ای از مشکلات موکلانش را به سرانجام برساند. او درباره بحث لزوم تغییر قوانین موجود می گوید: <<در بحث تابعیت دو اصل مهم در دنیا وجود دارد؛ یکی خون و دیگری خاک. اصل خاک می گوید، هرکسی در سرزمینی متولد شود، تابعیت ذاتی دارد و این حق آن فرد است. اصل خون به هم به رابطه خونی می پردازد که در بعضی کشورها مختص پدر است و بعضی هم مادروپدر. در طرح ما قرار است مادر هم اضافه شود و به جد دنبال این موضوع هستیم. دلایل متعددی داریم و در ادبیات و فرهنگ کهن ما <<سرزمین مادری>> جایگاه ویژه ای دارد. علاوه براین، در تاریخ ما نسب از مادر مورد قبول و تأیید بوده و در آموزه های دینی هم می گوییم سادات، فرزندان حضرت زهرا هستند و نسب را از مادر تعریف می کنیم. ما معتقدیم که این بچه ها به ذات ایرانی هستند و طبق قانون اساسی کسی نباید این حق را از افراد بگیرد. اگر مجلس این طرح را تصویب کند، مشکلات این افراد حل می شود.>> شیران خراسانی به قوانین تصویب شده در سال های گذشته توسط دولت ها و همچنین لایحه کنونی دولت هم اشاره می کند و معتقد است که این قوانین تاکنون نتوانستند مشکلات افراد بی شناسنامه را سامان دهند: <<این موارد که دولت مطرح می کند، مُسکن است و کار را ریشه ای حل نمی کنند. ما باید هویت این افراد را به رسمیت بشناسیم. این که اجازه تحصیل داده شود یا مثلا کار آنها به رسمیت شناخته شود، مُسکنی مقطعی است اما موضوع باید اساسی حل شود.>> نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این که افراد بی شناسنامه و فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی به نسل دوم رسیده اند و مشکلات آنها مضاعف شده، جمعیت آنها را دست کم یک میلیون برآورد می کند. پیش از این، برخی خبرگزاری ها از توقف طرح اصلاح قانون تابعیت برای صدور لایحه دولت سخن گفتند که شیران خراسانی این موضوع را رد می کند: <<یک ماده واحده در این باره و در سال ۸۵ تصویب شد که در سال ۹۰ اصلاح این ماده واحده بررسی شد، مدام بین شورای نگهبان و مجلس در رفت وآمد بود. با آغاز به کار مجلس دهم، تعدادی از نمایندگان خواستار بررسی موضوع شدند که این اصلاحیه به کمیسیون قضائی رفته و درنهایت اعضا به این جمع بندی رسیدند. با این توضیح که لایحه دولت در این زمینه می آید، آن را متوقف کنند. این اصلاحیه جدا از طرح اصلاح مودی از قانون مدنی، تابعیت است و این طرح بسیاری از موادی مدنی را دربرمی گیرد که یکی از موارد آن افراد بی شناسنامه است.>> نگاه مثبت نمایندگان برای اصلاح قانون تابعیت حدود یک ماه پیش و پس از درگذشت <<مریم میرزاخانی>>، ریاضیدان ایرانی و برنده جایزه فیلدز، بحثی درباره وصیت او مطرح شد که به مجلس شورای اسلامی هم رسید. میرزاخانی می خواست برای دخترش تابعیت ایرانی بگیرد، اما چون همسر او آمریکایی بود و براساس قوانین موجود ایران امکان انتقال تابعیت از زنان وجود نداشت، بار دیگر بعضی از نمایندگان از لزوم اصلاح این قوانین دست کم برای نخبگان سخن گفتند که با واکنش منفی برخی کارشناسان و فعلان اجتماعی روبه رو شد. منتقدان معتقد بودند که این قانون باید برای همه اصلاح شود و حالا طرح اصلاح موادی از قانون مدنی می خواهد این مشکل را برای همه زنان و به صورت ریشه ای حل کند. کمیسیون اصلی بررسی این طرح، حقوقی و قضائی است و همزمان در چهار کمیسیون دیگر هم درحال بررسی است که یکی از آنها امنیت ملی و سیاست خارجی است. <<ابوالفضل حسن بیگی>>، نایب رئیس این کمیسیون در گفت و گو با <<شهروند>> از نگاه مثبت نمایندگان نسبت به این طرح سخن می گوید: <<کمیسیون امنیت ملی، بررسی کننده فرعی است. مذاکرات درباره این طرح انجام شده ولی تاکنون تصمیمی گرفته نشده است. در مجموع نظر نمایندگان این است که این کودکان و جوانان باید از این بلاتکلیفی خارج شوند. ۱۱ کشور با ما همسایه هستند که در برخی از آنها جنگ وجود دارد و مردهای این کشورها به ایران آمدند و این جا با زنان ایرانی ازدواج کردند. ما باید فرزندان این افراد را از سردرگمی خارج کنیم.>> حسن بیگی معتقد است که لایحه مورد بررسی دولت، می تواند به تصویب سریع تر قانونی در این زمینه کمک کند؛ چراکه وقتی دولت لایحه ای تصویب می کند، ایرادات مالی شورای نگهبان به آن قانون کاهش خواهد یافت. او درباره هم پوشانی طرح مورد بررسی در مجلس و همچنین لایحه هم می گوید: <<این دو هم پوشانی پیدا می کند. البته اگر دولت لایحه بدهد، بحث مالی آن هم حل می شود و درنهایت این لایحه می تواند کمک کند که سریع تر به یک قانون برسیم. اگر لایحه به زودی به مجلس بیاید، کمک می کند که طرح و لایحه ترکیب شوند و روند تصویب آن در مجلس و شورای نگهبان زودتر انجام شود.>> حداقل ۳۰۰ هزار بی شناسنامه در استان سیستان و بلوچستان سیستان وبلوچستان، خراسان رضوی، کردستان و خوزستان استان هایی هستند که بیشترین افراد بی شناسنامه را در خود جای داد ه اند و اهمیت این موضوع برای مسئولان این استان ها بیشتر است. <<محمدنعیم امینی فرد>> نماینده مردم ایرانشهر در مجلس و رئیس مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان تصویب این لایحه و همچنین به سرانجام رسیدن طرح مجلس را اقدامی مثبت برای استان خود می داند. او درباره تعداد افراد بی شناسنامه در این استان به <<شهروند>> می گوید: <<در استان ما حداقل ۳۰۰ هزار بي شناسنامه وجود دارد و در همین استان حدود ۱۴۰تا۱۵۰ هزار بازمانده از تحصیل داریم. البته الان در کشور بازمانده از تحصیل به دلیل نبود شناسنامه نداریم؛ چون حدود دو سال است که افراد با ارایه یک معرفی نامه می توانند تحصیل کنند.>> به رغم این که امکان تحصیل برای افراد بی شناسنامه فراهم شده اما همچنان آمار این افراد در سیستان و بلوچستان زیاد است که یکی از دلایل می تواند محرومیت خانواده این افراد از حقوق های اجتماعی شان باشد. امینی فرد در این باره می گوید: <<اگر چه امکان تحصیل تا حدی فراهم شده اما مشکلات دیگر ناشی از نبود هویت همچنان پابرجا است. این افراد از هیچ اقدام حمایتی برخوردار نیستند، یارانه دریافت نمی کنند، عبور و مرور برای آنها مشکل است، دفترچه پزشکی ندارند و... در حالی که بیش از ۸۰-۹۰ درصد این افراد ریشه ایرانی دارند که به دلایل مختلف اعتقادی و... نسل اندر نسل نتوانستند شناسنامه دریافت کنند و تعدادی هم حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان هستند که تعدادشان کم است.>> یک میلیون بی شناسنامه در ایران، از دریافت یارانه که تنها منبع درآمد بسیاری از خانواده ها در مناطق کم برخوردار است، محروم اند و شاید نگرانی از پرداخت یارانه یکی از دلایل مقاومت بعضی از مسئولان برای اعطای تابعیت به این افراد باشد. رئیس مجمع نمایندگان سیستان وبلوچستان به عنوان یک راه حل می گوید: <<می شود خدمات مرحله به مرحله اضافه شود. این افراد الان از حقوق حقه خود محروم هستند. به نظر می آید پرداخت یارانه به این افراد یکی از نگرانی های مقامات دولتی است که دست کم می توان در نخستین گام خدمات حمایتی عمومی منهای دریافت یارانه این افراد را مدنظر قرار داد چون بسیاری از حقوق ابتدایی این افراد در حال حاضر رعایت نمی شود.>>