شورای شهر تنها یک رکن از ارکانی است که برای بهبود شهر بدان نیاز است و در کنار آن هر شهر به بخش‌های گوناگونی نیازمند است که اصلی‌ترین آن شهرداری و شخص شهردار است. اگر کمی در وظایف شوراها دقت کرده باشید در بیشتر شهرها، شهردار توسط شورا انتخاب می‌شود تا نظارت بیشتری روی کار او وجود داشته باشد. پس می‌توان این وظیفه را مهم‌ترین کاری دانست که هر شورا برعهده دارد. در ادامه نگاهی به چند شهر بزرگ دنیا و نحوه انتخاب شهردار در آنها خواهیم داشت.
آمریکا دارای سابقه‌ای طولانی در انتخاب شهردار است. همان‌طور که اشاره کردیم در این کشور نوع شهردار شورا آزمایش خود را به‌عنوان یکی از انواع حکومت‌های شهری موفق پس داده است. در این نظام هم اعضای شورا و هم شهردار به‌صورت مستقیم با آرای عمومی انتخاب می‌شوند که البته این سیستم در برخی از شهرها وجود دارد.
انگلستان برعکس آمریکاست و چندان تجربه‌ای در انتخاب شهردار به‌صورت مستقیم ندارد. این کشور به‌دلیل پراکندگی سیستم اداره شهری از سال 2000 تصمیم گرفت شهردار را به‌صورت مستقیم انتخاب کند. «کن لیوینکستون» نخستین شهرداری بود که در این کشور به‌صورت مستقیم توسط آرای مردمی انتخاب شد. چین به‌عنوان یک کشور کمونیستی همه‌چیز در آن به‌صورت کاملا محدود اداره می‌شود. شورای شهر در قسمت و بخش‌های مختلف وجود دارد، اما سیستم شهرداری کاملا جدا از آن هدایت می‌شود. شهرداری پکن یکی از شهرداری‌هایی است که مستقیما با رهبری دولت مرکزی اداره می‌شود و شهردار آن مستقیما به دولت مرکزی گزارش می‌دهد. شهردار و معاونان او نیز توسط کنگره خلق شهرداری انتخاب می‌شوند.
مالزی کشوری است که سیستم کاملا متفاوتی را برای انتخاب شهردار دارد. این سیستم کاملا غیر‌مستقیم است و انتخاب شهردار با رأی مستقیم مردم نیست. شهردار کوالالامپور، پایتخت مالزی توسط وزیر کشور برای یک دوره سه‌ساله انتخاب می‌شود. برزیل در سال‌های دور قانون‌های خاصی برای انتخاب شهردار داشت و در برخی از مناطق اصلا اجازه نمی‌داد که مردم تصمیم‌گیری کنند، اما قانون تغییر کرد و از سال 1988 همه شهرداران به‌طور مستقیم برای یک دوره چهار‌ساله توسط مردم انتخاب می‌شوند. روسیه به‌عنوان یکی از بزرگترین کشورهای دنیا، قانون خاصی در هنگام انتخابات دارد. آنها در گذشته روند بسیار پیچیده‌ای را طی می‌کردند تا به یک شهردار اصلی برسند. (مانند تعیین وزیر) ابتدا رئیس‌جمهوری، شهردار را انتخاب می‌کرد و مجلس به آن رأی صلاحیت می‌داد، اما امروزه شورای شهر بخشی از انتخابات مجلس شده است. در قانون جدید هر فردی که قصد دارد شهردار شود، باید امضای 110عضو شورای شهر را به‌دست آورد و سپس امکان شرکت در انتخابات برای کسب رأی مردم را کسب می‌کند. کشورهای اروپایی که سابقه‌ای دیرینه در تمرکززدایی و مدیریت مستقل شهری دارند، طیف‌های مختلفی از شوراها همچون شوراهای شهری تحت کنترل شهردار تا شوراهای کاملا مستقل را تجربه می‌کنند.
مدیریت شهری یکی از مسائل نوین علوم سیاسی و مدیریت در چارچوب مفاهیمی نظیر تمرکززدایی و حکومت‌های محلی است. در این راستا، بحث تمرکززدایی و محلی‌گرایی در طول تاریخ معاصر همواره به نوعی مطرح بوده است. بنابراین با توجه به نزدیک‌بودن انتخابات شوراها در کشورمان می‌کوشیم نگاهی به مدل‌های رایج اداره امور شهری در کشورهای اروپایی داشته باشیم تا شناخت بهتر و بیشتری از تجارب آنها در این زمینه پیدا کنیم. در سراسر قاره سبز چهار مدل مدیریت محلی قابل شناسایی است که عبارتند از:
مدل شهردار قوی
این الگو درواقع بیانگر جایگاهی مشابه ریاست‌جمهوری برای شهردار در سطح یک شهر بوده و در آن شهردار بازیگری سیاسی است که دارای وظایف اجرایی نیز است. در این مدل شهردار کنترل اکثریت سیاسی شورا را در اختیار داشته و تقسیم قدرت و وظایف روشنی بین شورا و شاخه اجرایی از طریق واردکردن خصوصیات جایگاه ریاست‌جمهوری در شکل یک حکومت محلی (انتخاب مستقیم شهردار) ایجاد شده است. این مدل در کشورهای جنوبی یا شرقی اروپا همچون اسپانیا، فرانسه، یونان، ایتالیا، پرتغال، قبرس و مجارستان قابل مشاهده است.
مدل رهبری جمعی
مرجع تصمیم‌گیری در این مدل یک بدنه تخصصی و به‌عبارت دیگر کمیته‌ای اجرایی است. این کمیته که مسئول اکثریت وظایف اجرایی است، از اعضای شورای شهر با وظایف حکومتی تشکیل و توسط شهردار سرپرستی می‌شود. تأکید این مدل بیش از آن‌که بر تخصص‌گرایی یا رهبری سیاسی باشد، بر مدیریت جمعی است. این شیوه حکومت محلی در کشورهای بلژیک، هلند، لوکزامبورگ و جمهوری‌چک دیده می‌شود.
مدل رهبری توسط کمیسیون
در این مدل یک بدنه اجرایی تخصصی وجود دارد که وظایف مدیریت استراتژیکی و هماهنگی‌ها را انجام می‌دهد. امور اجرایی در این شیوه به‌وسیله کمیته‌های دایمی که توسط شورا ایجاد می‌شود، انجام می‌گیرد. در عین‌حال شورا محدوده اختیارات این کمیته‌ها را تعیین می‌کند. تصمیمات شورا به وسیله این کمیته‌ها آماده اجرا می‌شود. این شیوه در کشورهای سوئد، دانمارک و لتونی اجرا می‌شود.
مدل شورا - مدیر شهر
در این مدل از حکمرانی شهری همه وظایف اجرایی در اختیار یک مدیر متخصص است که توسط اعضای شورای شهر انتخاب می‌شود. شورای شهر دارای اختیارات کلی در ارتباط با سیاست‌های عمومی است، با این وجود نمی‌تواند در وظایف اداری و اجرایی که در دست مدیر شهر است، دخالت کند. ریاست شورای شهر در این شیوه به عهده شهردار است. این شیوه در کشورهای ایرلند و فنلاند مورد استفاده است.