آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی
اگر شغل دلال‌ها و واسطه‌گران را در هر عرصه و صنفی که فعالیت می‌کنند به صورت کلی نگاه کنیم نمی‌توانیم نقشی منفی را برای‌شان متصور شویم. درواقع نهادهای واسطه‌گر درست مانند بانک‌ها عمل می‌کنند، یعنی متقاضی را با تولید‌کننده یا عرضه‌کننده ارتباط می‌دهند. در بانک‌ها این ارتباط بین مشتری و وجوه است که می‌شود پس‌انداز و در بازارهای معاملاتی می‌شود خریدار و فروشنده. بنابراین باید گفت واسطه‌گران به دلیل شناسایی خریدار و ارتباط‌دادن او با فروشنده باعث می‌شوند هزینه‌هایی که باید یک فرد صرف پیداکردن کالای مورد نیاز‌ش کند، کم شود. درواقع وجود سازوکار صحیح در شغل‌های دلالی و واسطه‌گری اتفاق خوبی است که باعث سهولت کار خریدار و فروشنده می‌شود. وجود این کانال هرگز نمی‌تواند نقش منفی داشته باشد و اگر همه روند این نوع معامله براساس صداقت و درستی انجام شود می‌توان گفت وجود دلالان برای بازار و بهبود اقتصاد لازم و ضروری است. اما از آنجایی که این شغل تنها به‌عنوان کسب درآمد وارد بازارهای معاملاتی می‌شود وضع کاملا فرق می‌کند. در این شرایط به دلیل این‌که هدف از این کار تنها کسب درآمد است، در این بین ممکن است اطلاعات ناقص در اختیار خریدار و فروشنده قرار گیرد و اگر یک‌طرف معامله با فرد دلال تبانی کند، نقش منفی دلال شکل خواهد گرفت. با این تعاریف باید گفت شغل دلالی و واسطه‌گری بسیار حساس است و به همان اندازه که می‌توانند با شفافیت‌شان به معاملات سرعت ببخشند و هزینه‌های جانبی را برای خریدار و فروشنده کم کنند به همان اندازه هم می‌توانند فرصتی برای سودجویی فراهم کنند.
در حال حاضر در کشور ما نمونه‌های دلالان غیرقانونی و غیرمجاز زیاد هستند. کسانی که بدون داشتن پروانه کسب و به‌صورت زیرزمینی در عرصه‌های مختلف اقتصادی نقش واسطه‌گر و جوش‌دادن معامله را ایفا می‌کنند. از همان اتفاق‌هایی که هرازگاهی سروصدایش با افشاگری در دنیای فوتبال، سینما و حتی مشاغلی مثل کشاورزی و غیره بر سر خط خبرها می‌نشیند. با همه اینها باید گفت وقتی واسطه‌گر و دلالی اطلاعات ناقص در اختیار یک طرف معامله قرار دهد باعث به‌وجود آمدن فساد یا افزایش هزینه‌های مالی خواهد شد اما اگر روی بنگاه‌های دلالی و دلالان کف بازار نظارت دقیق شود و درواقع این شغل به‌صورت کلی سازماندهی شود می‌توان ادعا کرد که وجود دلال و واسطه‌گر برای بیشتر فعالیت‌های اقتصادی لازم و مفید است.