شهروند| ساخت‌وساز در فضاي سبز و تبديل بوستان‌هاي شهر تهران به مراكز تجاري- اداري موضوع تازه‌اي نيست و شهر تهران همواره در دولت‌هاي دهم و يازدهم و حتي پيش از آن در معرض اين‌گونه آسيب بوده است. حالا هم همان ماجرا كمي نگران‌كننده‌تر ازسوي رئيس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران مطرح شده است. حقاني درنطق پيش از دستور روز گذشته خود در صحن شورا از تبديل پهنه‌هاي فضاي سبز تهران (S) در زمین‌های ذخیره شهر به تجاری آن هم با اطلاع كميسيون ماده 5 ابراز نگراني كرد؛ «با ادامه این فرآیند تا 10سال دیگر از عرصه‌های عمومی تهران جز معابر و چند پارک چیز دیگری باقی نمی‌ماند.»
بيش از دو‌سال از لغو مصوبه دولت يازدهم براي واگذاري و فروش بخشي از پارك پرديسان مي‌گذرد؛ شهرداري كه در آن زمان به‌عنوان يكي از مشتري‌هاي اين پارك مطرح بود، مي‌خواست مسئوليت ساخت‌وساز در اين پارك را برعهده گيرد و اين اتفاق همزمان بود با رسانه‌اي شدن ماجراي فروش غيرقانوني بوستان مادر به يك بانك. آن زمان مي‌گفتند، پولي كه در ازاي اين پارك گرفته شده، صرف ساخت پل صدر شده است. اين رويه درحالي در شهر تهران تحت عنوان تخريب بوستان عظيمي درخيابان شريعتي، تبديل بوستاني در الهيه به بازار ميوه و تره‌بار و باز هم تغيير كاربري باغ گياهي درميدان تجريش و ده‌‌ها مورد ديگر ادامه يافت كه سازمان بازرسي كل كشور هم در‌سال 93 گزارشي درباره عملكرد شهرداري تهران از «تغيير كاربري و تبديل باغ‌ها و فضاي سبز» پايتخت به شورا ارسال كرد. چندي قبل هم ماجراي تخريب پارك ارمغان جردن براي ساخت يك برج جديد ازسوي احمد حكيمي‌پور مطرح شد و حالا هم خطر بيخ گوش شهرك غرب است. محمد حقاني درتازه‌ترين سخنان خود از اين رويه ابراز نگراني كرده است؛ «ساخت‌وسازهای بی‌رویه و تغییر کاربری در تهران و به‌ویژه شهرک قدس ادامه دارد، چگونه ممکن است که کمیسیون ماده 5 از درک این خطرات ناتوان و بی‌اطلاع باشد.»
او با بیان این‌که مشاورانی که طرح تفصیلی طرح تهران را به منظور ساماندهی و شرایط زندگی درکلانشهر تهران تعریف کرده‌اند، ساختار پهنه‌بندی را به‌عنوان اصل محوری هدایت و نظارت بر ساخت‌وسازها به منظور جلوگیری از تداخل غیرضروری کاربری‌ها و ارتقای کیفیت محیط شهری قرار داده‌اند، افزود: «درعمل شاهد هستیم که ساختارهای اقتصادی قبل از رونمایی طرح تفصیلی و پهنه‌ها، شناسایی و به تملک درآورده شده‌اند، پس از آن با توجه به سودآوری کاربری تجاری، بخش عمده این اراضی به تدریج و بدون توجه به تأمین خدمات، زیر سیطره ساخت‌وساز تجاری آن هم خارج از نیاز و اولویت قرار گرفته است و سهم سرانه‌های تجاری در شهر تهران به خوبی این موضوع را روشن می‌کند و دراین میان سکوت و همراهی کمیسیون ماده 5 نیز جای سوال دارد.»
اگرچه رويه فروش زمين‌هاي پايتخت از گذشته وجود داشته است اما در سال‌هاي 92 با بهانه مشكلات مالي شهرداري اين روند تندتري پيدا كرده است. رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران در اين‌باره گفت: «شهرداری‌های مناطق نیز لاجرم به منظور تأمین منابع مالی، به هر تقاضا درخصوص تجاری‌سازی بدون رعایت به نیازمندی‌های منطقه و محله و حتی بدون توجه به دسترسی و بار ترافیکی موافقت کرده و حتی در بسیاری از پروژه‌های مال‌سازی مشارکت دارند. همچنین در سراسر شهر پهنه‌های وسیع که گاهی در پهنه اراضی ذخیره توسعه و نوسازی قرار دارند، به ساخت‌وساز و آن هم کاربری تجاری و گاهی اداری تخصیص داده می‌شوند که نمونه عینی آن، هایپرمال کوروش و شهرک اکباتان است که در سال 83 درکنار بزرگراه ستاری ایجاد شد.»
او با بیان این‌که شورای شهر به‌عنوان ناظر به سیستم مدیریت شهری باید به این مسائل دقت کافی داشته باشد، افزود: «ضوابط ساخت‌وساز در شهرک غرب طبق بند یک صورت‌جلسه 35، به تصویب کمیسیون ماده 5 رسیده و در طرح تفصیلی شهر جدید تهران که در اردیبهشت‌ماه سال 95 تصویب شده، پهنه‌بندی پیش‌بینی شده برای شهرک غرب با عنوان بافت ارزشمند مسکونی معاصر بوده است. شهرک غرب تنها منطقه تهران است که با طراحی شهری مناسب ضمن رعایت استانداردهای شهرسازی شهرک گرفته و جزو معدود عرصه‌هایی است که هنوز در فازهای شش‌گانه آن می‌توان انسجام، وحدت و سرانه کافی فضای سبز را دید.»
حقانی با بیان این‌که الگوی اصلی شهرک قدس در 3 دسته برج‌های مسکونی، تراکم‌های متوسط و ویلاهای دو طبقه تعبیه شده است، گفت: «براساس طرح یکپارچه در هر فاز این شهرک، زمین‌هایی با پهنه‌بندی‌های مختلف درنظر گرفته شده است.»
او با بیان این‌که شهرک غرب به نحوی طراحی شده که سرانه فضای سبز بر مسکونی غالب است و فضای لازم و کافی تجاری نیز در آن درنظر گرفته شده، گفت: «مهندسان مشاوری که وظیفه تهیه طرح تفصیلی شهرک را برعهده داشتند، تأکید کردند که جانمایی تجاری و خدماتی براساس سرانه در شهرک انجام شده اما درعمل شاهد هستیم نه‌تنها زمین‌های کوچک و بزرگ به‌ویژه در اطراف میدان اصلی شهرک به تجاری تبدیل شده بلکه مشاهده می‌شود مکررا کاربری‌های خدماتی به تجاری تغییر می‌کند که به‌عنوان مثال می‌توان گفت، ساختمانی که نزدیک میدان به‌عنوان پارکینگ درنظر گرفته شده بود، به کاربری تجاری تغییر یافته و حال جای سوال است که نقص قوانین و ضوابط شهرک غرب با چه اجازه‌ای انجام گرفته است. نتیجه آشکار این مصوبه‌های ویرانگر آن شده که نه‌تنها خط آسمان و سیمای شهری به‌طور کل به هم ریخته، بلکه به دلیل عدم رفع نیازهای مردم، کاربری‌های اداری و خدماتی به داخل بافت مسکونی نفوذ پیدا کرده است.»
حقانی با اشاره به نمونه‌های دیگری از انحرافات درمحدوده شهرک غرب به مجتمع اداری آریو در خیابان فلامک شمالی که در پهنه R قرار دارد، اشاره کرد و گفت: «چگونه است که در این پهنه تجاری‌سازی صورت گرفته است. همچنين برج‌های عرش که در پهنه F قرار دارند. گودبرداری این پروژه چنان وسیع و عمیق بود که دچار ریزش زمین شد. در پهنه ارزشمند مسکونی و در محوری که ویلاهای دو طبقه قرار گرفتند، واقع در فاز 5 و جنب بیمارستان لاله یک خانه به مجموعه ورزشی و ماساژ اختصاص یافته و متأسفانه چند پلاک آن‌طرف‌تر تابلوی چند برند تجاری نصب شده که صراحتا مغایر با همجواری بافت فرسوده است و نیاز به مصوبه کمیسیون ماده 5 دارد. همچنين ساختمانی اداری- تجاری با عنوانی خاص درجایی که قبلا فضای سبز عمومی بوده، درحال رشد است و این درحالی است که صددرصد زمین به زیربنا اختصاص داده و قصد دارند ساختمان تجاری و اداری خود را در 15 طبقه بسازند و جای سوال است که چگونه کمیسیون ماده 5 به این ساختمان اجازه ساخت 15 طبقه آن هم در صددرصد زمین را داده است؟»
رئيس كميسيون سلامت شورا با بیان این‌که مجتمع تجاری- مسکونی ایرانیان در دو طبقه تجاری و 5 طبقه مسکونی ساخته شده و هم‌اکنون به دنبال تغییر کاربری طبقات مسکونی به اداری هستند، گفت: «شکایت و اعتراضات مردم محلی دراین خصوص به جایی نرسیده و درحال حاضر دراین مجتمع اکثر واحدهای تجاری به کافی‌شاپ اختصاص داده شده که علاوه بر ایجاد ترافیک، آسایش مردم را نیز مختل کرده است.»
او درنهايت هشدار مهمي را اعلام كرد. حقاني با بیان این‌که چطور ممکن است عده‌ای متخصص در شورای شهر و کمیسیون ماده 5 دور هم بنشینند و از درک خطرات اختصاص صرف پهنه S در زمین‌های ذخیره شهر به تجاری ناتوان یا بی‌اطلاع باشند، گفت: «هیچ فرآیند و شرایط آینده‌ای جز نابودی برای تهران ندارد و لازم است بدون هیچ تعارفی هشدار دهم با ادامه این فرآیند تا 10سال دیگر از عرصه‌های عمومی تهران جز معابر و چند پارک چیز دیگری باقی نمی‌ماند.»
از مشكلات شهران تا تدوین برنامه عملیاتی پدافند غیرعامل در مترو
جلسه روز گذشته شورا چند موضوع تذكر و همچنين مصوبه هم داشت. مرتضي طلايي، نایب‌رئیس شورا موضوع مشکلات حل نشده حادثه‌دیدگان شهران را مطرح كرد: «لازم است پیش از رسیدگی دستگاه قضائی مشکلات این افراد را حل کنیم.» سالاري، رئیس کمیسیون معماری شورا هم درباره واگذاری املاک شهرداري سخن گفت: «درخواست می‌شود جلسه مشترکی با شهردار، معاونین شهردار و سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران داشته باشیم و به صورت فنی و کارشناسی این موضوع مورد بررسی قرار گیرد.» چمران هم درپاسخ گفت: «ای کاش قبل از جوسازی‌های رسانه‌ای درخواست این جلسه و بررسی انجام می‌‌شد.»
اعضاي شورا بررسی سالیانه ساختمان‌های پرخطر تهران را به تصويب رساندند كه به موجب آن ساختمان‌های پرخطر شهر تهران سالیانه و میان خطر هر 3سال یک‌بار توسط کارشناسان آتش‌نشانی و نظام مهندسی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همچنين تدوین برنامه عملیاتی پدافند غیرعامل در مترو تهران نيز در واكنش به نشست‌ها و فروريزش‌هاي زمين در تهران به تصويب اعضاي شورا رسيد و لایحه اصلاحیه ماده چهارم اساسنامه شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر نيز مورد بررسی قرار گرفت.