29 سال پیش، برابر با بیست و پنجم دسامبر 1991 میلادی، میخائیل گورباچف، طی یک نطق رادیویی پایان کار و انحلال اتحاد جماهیر شوروی را به اطلاع مردم جهان رساند. شوروی پس از پایان جنگ جهانی دوم، بزرگترین رقیب ایالات متحده آمریکا در عرصه بین‌الملل بود. این فروپاشی به تشکیل ۱۵ کشور جدید انجامید و فدراسیون روسیه به نوعی نقش وارث حقوقی شوروی را بر عهده گرفت. این سرزمین‌های نوظهور در حاشیه دریای بالتیک عبارت بودند از: استونی، لتونی، لیتوانی. در اروپای شرقی: بلاروس، اوکراین، مولداوی. در قفقاز: گرجستان، آذربایجان ارمنستان و در آسیای مرکزی: ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان. اما چه شد که کار به اینجا کشید؟ شاید از همان نقطه آغاز! شکست‌ امپراتوری روسیه در جنگ جهانی اول، بلشویک‌ها را که موافق ورود روسیه به صحنه این نبرد بین‌المللی نبودند برای ابراز مخالفت عریان با حکومت تزار نیکلای دوم دلیر کرد. فعالیت بلشویک‌ها، کارگران، دهقانان و نظامیان را نیز به عرصه مبارزه با حکومت نیکلای دوم کشاند که نتیجه غایی آن انقلاب کمونیستی اکتبر 1917، سرنگونی دو قرن حکومت تزاری و به قدرت رسیدن بلشویک‌ها بود. سرخ‌ها از 1917 تا 1922 میلادی حفظ دستاوردهای انقلاب سوسیالیستی، مبارزه با دشمنان داخلی و خارجی و سرکوب مدعیان و رقیبان سیاسی را در دستور کار خود قرار دادند. سال 1922 با تثبیت حکومت بلشویکی، نام «حزب بلشویک» به «حزب کمونیست» تغییر یافت و تاسیس اتحاد جماهیر شوروی به شکل رسمی اعلام شد. لنین، استالین، خروشچف، برژنف، آندروپف، چرنینکو و نهایتا گورباچف افرادی بودند که نزدیک به 70 سال ریاست یکی از آخرین امپراتوری‌های جهان معاصر را بر عهده داشتند و به عنوان زعیم بلوک شرق در برابر امپریالیسم ایالات متحده قد برافراشتند. جنگ‌ جهانی دوم، جنگ کره، جنگ ویتنام، جنگ سرد، بحران موشکی کوبا و نهایتا اشغال نظامی افغانستان را باید از جمله مهم‌ترین مقاطع تاریخ سیاسی جهان به شمار آورد که یک سوی آن ابرقدرت شرق قرار داشت. میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی که سرزمینی غرق در مشکلات اقتصادی را از اسلاف خود به ارث برده بود، با اعمال سیاست‌های نوین اقتصادی سعی کرد نفس‌های به شمار افتاده امپراتوری شرق را به حالت عادی برگرداند، اما موفق نشد و هنگامی که 25 دسامبر 1991 بیانیه انحلال شوروی را در رسانه‌های دیداری و شنیداری می‌خواند نتوانست ناراحتی خود را پنهان کرده و زمزمه نکند: «با انحلال شوروی به این صورت نمی‌توانم موافق باشم اما چون در برابر عمل انجام شده قرار گرفته‌ام، چاره دیگری ندارم.»