[ملیحه محمودخواه- شهروند] «وقتی به کتابخانه می‌رویم کمتر کتابی مناسب خودمان در قفسه کتاب‌ها پیدا می‌کنیم. کتاب هست، اما بسیاری از کتاب‌ها یا مناسب بچه‌های کوچک‌تر از ما است یا اینکه برای بزرگ‌ترهاست و ما که دوران نوجوانی را به سر می‌بریم، نه آنقدر کوچک هستیم که کتاب‌ها و قصه‌های کودکان را بخوانیم و نه آنقدر بزرگ که برخی از مفاهیم کتاب‌های بزرگسالان را متوجه شویم، به همین دلیل جای خالی کتاب‌های نوجوانان بسیار احساس می‌شود.»
اینها گفته‌های دانش‌آموزی است که دلش می‌خواهد کتاب بخواند، اما معتقد است آنچه که امروزه در حوزه کتاب برای دانش‌آموزان پانزده تا هجده ساله در کتابفروشی‌ها پیدا می‌شود، انواع کتاب‌های کمک‌درسی و آموزشی است که نه‌تنها مفید نیست، بلکه خلاقیت را نیز از بچه‌ها می‌گیرد.
حرکت مثبت برای دانش‌آموزان در حوزه کتاب
این نیاز را تنها دانش‌آموزان احساس نکرده‌اند، انجمن اسلامی دانش‌آموزی نیز به این نتیجه رسیده که باید حرکتی مثبت برای دانش‌آموزان در حوزه کتاب انجام شود و با کمک خانواده عقیق تلاش کرده‌اند دری به روی دنیای هزار توی نوجوانی باز کنند.
کیانوش فاطمی، دانش‌آموز دوره دوم متوسطه به «شهروندآنلاین» می‌گوید که بارها به دنبال کتاب گشته، اما نتوانسته آنچه که نیاز روحی‌اش را اغنا کند، پیدا کند.
او می‌گوید: «بچه‌تر که بودم، مدام کتاب داستان به دست داشتم و از اینکه ساعت‌ها خودم را به جای شخصیت‌های داستان‌های مختلف می‌گذاشتم و ساعت‌ها با آنها زندگی می‌کردم، لذت می‌بردم.»
او ادامه می‌دهد: «در خانه ما دیدن تلویزیون برنامه دارد و تنها چند ساعت آن هم برنامه‌های مربوط به خودمان را می‌بینیم و به همین دلیل فرصت برای کتابخوانی بیشتر وجود دارد.»
کیانوش که حالا حسرت آن روزها را می‌خورد و با آنکه بزرگ‌تر شده نیاز بیشتری به کتاب احساس می‌کند، ادامه می دهد: «اما در حال حاضر با وجود آنکه تشنه کتاب هستم، احساس می‌کنم که توی کتاب‌های اطرافم نمی‌توانم حرف‌هایم را پیدا کنم، باید برای پیدا کردن یک کتاب ایرانی متناسب با روحیه خودم ساعت‌ها بین راهروهای کتابفروشی‌های بزرگ شهر با پدرم بگردم.»
این مشکل کیانوش و همه همسن‌وسال‌های او است که هر روز تکرار می‌شود و حالا سال‌هاست تنها راه علاجش ترجمه است.
ظرفیتی که ناشناخته مانده است
به اعتقاد علی جانباز، معاون فرهنگی و تربیتی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزی ادبیات نوجوان نتوانسته است از گنجینه عظیم ادبیات فارسی به‌درستی استفاده و آن را فرآوری کند.
آن‌طور که او می‌گوید امروز در کتابفروشی‌ها حتی در حد یک قفسه کامل مستقل هم کتاب ادبی حوزه نوجوان وجود ندارد و کتاب‌هایی هم که وجود دارد مجموعه‌ای از کتاب‌های ادبیات کودک و نوجوان مقطع اول و دوم است و بیشتر نمونه‌های موجود هم مربوط به سنین مقطع اول نوجوانی است و به قدر لازم کتاب نوجوان مقطع سنی ۱۵ تا ۱۸ نداریم.
به اعتقاد او ضعف نبود ادبیات داستانی برای نوجوانان و سرگرم‌شدن دانش‌آموزان به کنکور در مقطع دوم متوسطه دانش‌آموزان را از ادبیات دور و دورتر کرده است.
نوجوان و نیازی که دیده نمی‌شود
او معتقد است علاوه بر اینکه در حوزه کتاب در این بخش ضعف وجود دارد، همان میزان کتابی نیز که وجود دارد، محتوای کاملی برای نوجوان ندارد، به‌طوری‌که بسیاری از کتاب‌های نوجوان به لحاظ زبانی و نوع محتوا معمولا سطح بچه‌ها را به‌شدت پایین نگه‌داشته است و معمولا فضای فانتزی دارد و به همین خاطر معمولا بچه‌ها کتاب‌های ژانر دیگری را انتخاب می‌کنند.
به اعتقاد معاون فرهنگی و تربیتی اتحادیه انجمن‌های اسلامی در عمده کتاب‌های ادبیات نوجوان به تناسب هم سعی نشده است که ذائقه‌سازی برای بچه‌ها بشود.
نبود کتاب و انتخاب سخت آن برای دانش‌آموزان
بچه‌ها معمولا کتاب‌های سن خودشان را انتخاب نمی‌کنند و ورودشان به عرصه سن بالاتر خیلی جدی‌تر است، به این طریق که معمولا کتاب‌های بزرگسال را انتخاب می‌کنند، درحالی‌که در ادبیات غرب یا ادبیات اروپا اصلا این مسأله حاکم نیست.
ادبیات اروپا نیاز دانش‌آموز را فهمیده است
او توضیح می‌دهد که در ادبیات اروپا وضعیت متفاوت است و کتاب‌ها حالت فانتزی ندارد و مسأله‌های تخیل، آینده و ژانر ترس و وحشت خیلی مورد توجه است. البته این به معنای مناسب‌بودن این موضوعات برای نوجوانان نیست، اما به‌هرحال در غرب توانسته‌اند ذائقه نوجوان خود را شناسایی کرده و متناسب با آن تولید محتوا انجام داده‌اند.
جانباز معتقد است که ادبیات برای نوجوان اروپایی نقشش را پیدا کرده و ماجراجویی و کنجکاوی در اکثر داستان‌هایی که برای دانش‌آموزان نقل می‌شود، حضور پررنگ دارد.درصورتی‌که ما در حد انگشت‌های یک دست هم در این حوزه‌ها کتاب نداریم و عموما محتواها حول محور یک اتفاق می‌چرخد، اتفاقاتی که فانتزی‌بودنش باعث شده نوجوان با آن ارتباط برقرار نکند، چون سن نوجوانی، سنی است که اساسا بچه‌ها دوست دارند به سمت بزرگسالی و آینده فکر کنند.اینها نشان می‌دهد که ناشر و نویسنده مخاطبش را نشناخته است و آنچه به آن بی‌توجه بوده‌اند، ذائقه و سلیقه نویسنده است.
سفر به هزارتوی دنیای نوجوانی
تأمین کتاب برای دانش‌آموزان به دغدغه خانواده عقیق و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان تبدیل شده است و به همین دلیل برای آنکه نویسندگان به نوشتن کتاب برای نوجوانان ترغیب شوند، فراخوان داده‌اند تا بخشی از این خلأهای فضای ادبیات نوجوان را پرکنند. به این طریق که با میدان دادن به نویسندگان جوانی که فرصت انتشار کتاب نداشته‌اند، زمینه‌های رونق ادبیات نوجوان را هم فراهم کنند.
مهدی شریفی، دبیرفراخوان هزارتو در این‌باره به «شهروندآنلاین» می‌گوید: «هزارتو می‌تواند به‌عنوان یک حلقه وصل بین نویسندگان جوان بااستعداد و صحنه‌گردانان ادبیات نوجوان عمل کند و به این طریق علاوه بر تلاش برای رفع بخشی از ضعف موجود در ادبیات نوجوان زمینه را برای نیروسازی در این عرصه هم فراهم کند.»
تمرکز امکانات در تهران
شریفی که خود از نویسندگان جوانی است که سابقه انتشار رمان «تنها» توسط نشر چشمه و چندین داستان دیگر را در کارنامه دارد، معتقد است که می‌توان از ظرفیت همه نویسندگان در این بخش استفاده کرد، اما از آنجا که همه امکانات در پایتخت متمرکز شده است، استعدادهای زیادی در سراسر کشور حضور دارند که نتوانسته‌اند استعداد خود را در این بخش شکوفا کنند.
به همین دلیل ما در فراخوان هزارتو تلاش می‌کنیم طی یک دوره زمانی شش ماهه تا یک‌ساله امکان حمایت‌های آموزشی توسط استادان داستان‌نویسی را فراهم کنیم که نویسندگان جوان بتوانند ضمن آموزش بیشتر اثر خود را هم تولید کنند.
نوجوانان هم پای کارند
سن و جنس برای نویسنده‌شدن بهانه خوبی نیست و در فراخوان هزار تو حتی دانش‌آموزان خلاق نیز می‌توانند به عرصه بیایند و در کنار نویسندگان بزرگ قرار گرفته و آموزش‌ها را ببینند و کتاب بنویسند.
مدیر خانواده عقیق به این موضوع اشاره می‌کند که بسیاری از نویسندگان با یک مشکل بزرگ روبه‌رو هستند که آن هم دسترسی به سیستم نشر است، این مشکل نیز در طرح هزار تو دیده شده است.
درصورتی‌که بعد از طی این دوره حداکثر یک‌ساله اثر نهایی استانداردهای لازم را داشته باشد، توسط انتشارات آینده‌سازان منتشر خواهد شد.
به گفته مدیر فراخوان هزارتو علاقه‌مندان به شرکت در این فراخوان باید تا سی‌ام آذرماه طرح‌های خود را به دبیرخانه فراخوان هزارتو ارسال کنند، تا بیستم دی‌ماه داوری طرح‌ها انجام خواهد شد و نهایتا صاحبان ۱۰ طرح برتر وارد کارگاه شتاب‌دهی می‌شوند و اثرشان را تولید می‌کنند و درنهایت هم علاوه بر دریافت حق تألیف مبلغ ۱۰ میلیون تومان به‌عنوان هدیه دریافت می‌کنند.