وضع حمل‌ونقل عمومی پایتخت از مرز هشدار گذشت. مرزی که حمل‌ونقل عمومی دوسالی است که از آن عبور کرده. حال سیستم حمل‌ونقل عمومی خوش نیست، هرچند محسن هاشمی از هشدارهای لازم به مسئولان و رسانه‌ای‌کردن این مشکل در همان برهه خبر می‌دهد. حالا رئیس شورای شهر تهران سیستم حمل‌ونقل عمومی را در آستانه فروپاشی می‌داند. ناوگانی که 10سال از نوسازی‌اش گذشته و 80درصد اتوبوس‌هایش که خیابان‌های شهر را بالا و پایین می‌کنند، در فهرست فرسوده‌‌ها قرار دارند؛ درصدهایی روایتگر این مسأله‌اند که به جای 9هزار دستگاه حدود 5هزار و 500 دستگاه فعال‌اند. در دوران ناخوشی سیستم حمل‌ونقل عمومی، حمل‌ونقل زیرزمینی تهران هم از کمبودها نالان است.
اتوبوسهای 5ساله‌ای که 11ساله شده‌اند
اضافه‌شدن خط مترو، نوسازی اتوبوسهای شهری، واگن‌هایی که به کمک مترو می‌آمدند، خبرهایی بودند که سعی داشتند وضع ناوگان شهری را خوش نشان دهند.
رتبه پانزده متروی تهران در رنکینگ جهانی یکی از این خبرها بود. رتبه‌ای که بهروز حناچی در شهریور 98 از آن گفت.
کمی قبل از آن، یعنی شهریور 95 هم معاون شهردار تهران به تهرانی‌ها از اضافه‌شدن 58 واگن مترو، 44 اتوبوس برقی و 50 دستگاه اتوبوس تک‌کابین به ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت گفته بود.
مهر 99 رئیس شورای شهر از فروپاشی ناوگان شهر تهران می‌گوید. تهرانی که نمی‌تواند ادعا کند در پوشش حمل‌ونقل عمومی ایده‌آل ظاهر شده است. کمبودها همیشه وصله ناجور این سیستم بوده‌اند.
محدودیت منابع قصه تکراری ناوگان عمومی است، هرچند طراحی نادرست شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی هم بی‌تأثیر نبوده است.
اتوبوسهای شهری، اتوبوسهای تندرو، مترو، تاکسی و ون‌ها دست‌به‌دست هم داده‌اند تا تهران از سیستم حمل‌ونقل عمومی در میان کلانشهرها در قامت یکی از پایتخت‌های جهان بگوید.
ناوگانی که قانون مدیریت مصرف سوخت و توسعه حمل‌ونقل عمومی از سهم 75درصدی آن می‌گوید.درصدی که از دهه80 هدف‌گذاری شد، اگرچه هر‌سال در پایان برنامه توسعه از محقق‌نشدن این سهم می‌شنویم. سهمی که شکل ایده‌آل را مدنظر قرار داده است.اگرچه پیش‌بینی‌های واقع‌بینانه این سهم را در پایان برنامه سوم توسعه کمتر از 60درصد تعیین می‌کند، درصدی که بنابر گزارش‌ها و گفته‌های صاحب‌نظران و مسئولان به نظر می‌رسد محقق نشده است. گزارش‌هایی که همچنان بر وجود کمبودها پافشاری می‌کنند.
عمر اتوبوسهای شرکت واحد در این دولت از 5سال به 11سال افزایش پیدا کرده
در هفت سال یک اتوبوس تحویل داده نشده
«در طول سه‌سال اخیر حتی یک‌کیلومتر مترو در پایتخت ساخته نشده و در طول هفت‌سال گذشته هم حتی یک دستگاه اتوبوس به ناوگان حمل‌ونقل عمومی پایتخت اضافه نشده است.» واقعیتی که همین اواخر محسن هاشمی از آن گفته بود.
او از دستگاه‌های حفاری مدرنی گفته بود که برای کندن تونل‌های مترو و ساخت سازه تونل در دوره گذشته وارد کشور شده بودند.«الان سه‌سال است بیکار افتاده و در این سه‌سال حتی یک‌کیلومتر مترو در تهران ساخته نشده است، درحالی که اصولا ساخت تونل مترو بسیار کم‌هزینه است و مشکل مالی یا اجرایی ندارد.»
او وضع اتوبوسهای تهران را هم دست‌کمی از بحران مترو ندانسته بود: «در هفت‌سال سپری‌شده از این دولت، حتی یک اتوبوس هم به تهران تحویل داده نشده است. عمر اتوبوسهای شرکت واحد در این دولت از 5سال به 11سال افزایش پیدا کرده و تعداد آنها از حدود هفت‌هزار به پنج‌هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است. به همین خاطر حجم مسافر جابه‌جا‌شده با اتوبوس در تهران به دو‌میلیون نفر رسیده است و وسایل نقلیه شخصی عمدتا جایگزین آن شده‌اند.»
نونواری مترو با 12.5میلیارد دلار
تکمیل شبکه مترو تهران نیاز به ساخته‌شدن 250کیلومتر دیگر دارد؛ یعنی برای توسعه کامل شبکه متروی تهران حدود 12.5میلیارد دلار بودجه نیاز است.
ناوگانی که حالا عمرش به بالای 25سال رسیده و دچار فرسودگی است.
دست تحریم‌ها هم راه نفس‌کشیدن مترو را بسته تا ناتوانی در تأمین قطعات یدکی واگن‌ها و تجهیزات کارگاهی با مشکل روبه‌رو باشند؛ مشکلاتی که توسعه شهر زیرزمین را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کرده است.
شهر زیرزمین تهران به گفته علی امام، مدیرعامل شرکت مترو تهران به 40 تا 60 میلیون دلار هزینه برای هر کیلومتر نیاز دارد، البته با باور او هفت‌میلیارد دلار سرمایه بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی می‌تواند بخش قابل ملاحظه‌ای از شبکه جامع مترو تهران را تکمیل کند.
مدیرعامل شرکت مترو تهران از 1500 واگن مورد نیاز در تهران خبر داده بود: «تهران به ۱۵۰۰ واگن نیاز دارد که برای تأمین این تعداد واگن، حدود 1.5میلیارد دلار بودجه لازم است تا واگن‌های مورد نیاز کشور تا سه‌سال آینده تأمین شود.»
40درصدی که دولت تقبل کرده
در همین تابستان، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران هزینه‌های شرکت واحد در شرایط کرونا را سنگین و سرسام‌آور خواند.
او معتقد بود درآمدهای این شرکت به دلیل کاهش مسافر به شکل بی‌سابقه‌ای کم شده است. «شهرداری تهران با رویکرد مثبت در زمینه کمک به سلامتی شهروندان، تاکنون همه هزینه‌های خرید مواد ضدعفونی‌کننده ناوگان اتوبوسرانی پایتخت و تجهیزات مورد نیاز آن را تأمین کرده است.»
محمود ترفع در زمینه افزایش هزینه‌های بهداشتی به اتوبوسرانی تهران خبر داده بود: «فقط یک قلم درخصوص ماسک مورد استفاده روزانه، با توجه به 6هزار و 300 پرسنل شرکت واحد اعم از رانندگان و نیروهای عملیاتی و ستادی و پنج‌هزار راننده و پرسنل بخش خصوصی، هر روز به 11هزار و 300 ماسک نیاز داریم.»
«درصددیم هزار دستگاه اتوبوس وارد کنیم و 120 دستگاه اتوبوس موجود در کارخانه‌های ایران را جذب ناوگان اتوبوسرانی تهران کنیم.» این خبر را اما سیدمناف هاشمی، معاون حمل‌ونقل شهرداری تهران رسانه‌ای کرد. «قرار شده دولت ۴۰درصد قیمت را بپردازد.»
او از مذاکره با کارخانه‌های ایرانی گفته بود: «برای معامله با ایران‌خودرو ۴۰۰میلیارد نیاز داریم و در مذاکرات بعدی با دولت و ورود اتوبوس از بخش خصوصی خارجی اختیارات ما بیشتر می‌شود، وگرنه همان 400میلیارد هم فعلا کافی است.»