[ مرضیه موسوی ] بچه‌های روستاهای خراسان جنوبی ملارضا و ماه سلطان و خاله کوکب را در همین سن و‌سال پیری به خاطر دارند؛ با صورت‌های سرخ و سوخته از آفتاب خراسان و دست‌هایی که از روزگار تر و فرزیشان سال‌ها است می‌گذرد و خشک و کم جان شده‌اند. با این حال زمین و باغشان هنوز آباد است و فصل برداشت دست تنها. بچه‌هایشان بعد از خشکسالی، روستا را ترک کرده‌اند و تنها عایدی آنها هم همین پنبه و عناب و زرشک و زعفران است که اگر زمین خساست نکند و محصولی بدهد، باید کسی کمک حالشان باشد تا آن را بچینند. اعضای کانون‌های روستایی خراسان جنوبی در سال‌های گذشته کمک حال بزرگی برای این کشاورزان دست تنها بوده‌اند و حالا که پاییز از راه رسیده باغ‌های عناب از هیاهوی جوانان داوطلب پر شده است.
هزار‌هزار عناب سرخ
«ملا رضا» پیر شده . رگ‌های دستش می‌خواهد از پس پوست بیرون بزند. شبیه شاخه‌های درختانی که 80سال است آب و کود به پایشان می‌ریزد و حواسش پیش‌شان است. هزار‌هزار عناب سرخ روی درختان باغش هنوز منتظر چیده شدن هستند. بچه‌هایش نیستند تا شاخه‌های درخت را برایش تکان دهند، تا باران عناب تازه ببارد روی زیرانداز پارچه‌ای و آنها را در کیسه و جعبه جمع کنند. جانش را ندارد چوب بلندِ گوشه باغ را لابه‌لای شاخه‌ها تکان دهد. مندیل چرکتابش را دور پیشانی می‌پیچد تا باد پاییز کار دستش ندهد. جوان‌تر که بود تا قبل از رسیدن طوفان‌های فصلی عناب‌ها را از شاخه می‌چید. این سال‌ها نه زور و بازویش را دارد، نه پولی برای مزد کارگر. بچه‌های روستای نصرآباد قول داده‌اند امروز به کمکش بروند تا عناب‌ها را قبل از خشک شدن روی شاخه، قبل از طوفان‌زدگی، بچینند. ملارضا با زبان محلی‌اش می‌گوید: «عناب‌ها رسیده‌اند. اگر بیشتر از این سر شاخه بمانند خشک می‌شوند و با یک باد بلند، به زمین می‌ریزند. عناب روی زمین ریخته هم دیگر نصیب باغدار نمی‌شود و هرکسی از باغ رد می‌شود آن را جمع می‌کند. یا لگدمال می‌شود و دیگر خریدار ندارد.»
درختان سبک می‌شوند
هنوز تیغ آفتاب به وسط آسمان نرسیده. جوان‌های روستا یکی‌یکی از راه می‌رسند. باغ از صدایشان پر می‌شود. یکی بالای درخت، شاخه‌ها را می‌تکاند و بقیه بچه‌ها عناب‌ها را جمع می‌کنند. میوه‌های درختان کوتاه‌تر هم میان مشت بچه‌های روستا جمع می‌شوند و پر شالشان را پر می‌کنند. به غروب نکشیده درختان از میوه سبک می‌شوند. ملارضا بساط نان و چایش را راه انداخته. سیب زمینی‌های داغ تازه از آتش درآمده را دست بچه‌ها می‌دهد و «خیر بینی» نثارشان می‌کند. «زهرا قلی‌زاده» بچه همین روستا است و حالا که کانون روستایی نصرآباد سر و شکلی گرفته، دبیر این کانون. او می‌گوید: «مردم روستا اغلب کشاورز هستند و در سال‌های گذشته که خراسان جنوبی دچار خشکسالی شده بسیاری از آنها دچار مشکل شده‌اند. جوان‌ها برای پیدا کردن کار، روستا را ترک می‌کنند و سالمندان از پس نگهداری از باغ برنمی‌آیند. تأمین هزینه‌های کارگر برای بسیاری از آنها مشکل است و به همین دلیل برای چیدن محصولشان نیاز به کمک دارند.» تا قبل از شکل گرفتن کانون روستایی هلال‌احمر هم بچه‌های روستا به کمک هم محلی‌های خود می‌رفتند، اما کانون که 5سال پیش تشکیل شد، این کمک‌ها سر و سامان بهتری پیدا کرد. قلی‌زاده می‌گوید: «اهالی روستا در زمان فراغت داوطلبانه به هم کمک می‌کنند. این‌جا همه همدیگر را می‌شناسیم و با یک دسته‌بندی مختصر، افرادی که به انواع کمک‌ها نیاز دارند را شناسایی کرده‌ایم. حالا که فصل عناب‌چینی است به سراغشان می‌رویم تا در کارها کمکشان کنیم.»
خستگی از تنمان بیرون می‌رود
کمک به کشاورزان و روستاییان تنها مختص روستای نصرآباد نیست و 26 کانون روستایی فعال در خراسان جنوبی مشغول فعالیت است. «جلاله امینی» مسئول خانه هلال گزیک می‌گوید: «150 نفر از اهالی گزیک عضو داوطلب هستند و در برنامه‌های مختلف مشارکت می‌کنند. البته تعدادی از این افراد فعال‌تر هستند و وقت بیشتری برای کارهای داوطلبانه می‌گذارند. اردیبهشت‌ماه بود که اعضای ما برای برداشت پیاز زعفران به کمک اهالی روستاهای گزیک رفتند. کاری که یک کشاورز به تنهایی باید یک هفته تا ده روز برای آن وقت بگذارد، جوان‌ها با کمک هم در عرض یکی دو ساعت انجام می‌دهند و بار بزرگی از روی دوش کشاورزان برداشته می‌شود. افرادی که خودشان توان برداشت محصول را به تنهایی ندارند ممکن است زمان مناسب برداشت را از دست بدهند. اینجاست که کمک جوانان داوطلب به دادشان می‌رسد و نجاتشان می‌دهد. دعای خیر مادران و پدران روستایی بدرقه راه ما می‌شود و خستگی یک روز سخت را از تن ما دور می‌کند.»
قنات روستای القار
خراسان جنوبی در سال‌های گذشته فعال‌ترین کانون‌های روستایی را از آن خود کرده است. 26 کانون روستایی درحال حاضر در این استان فعالیت می‌کنند. به گفته معاون جوانان هلال‌احمر خراسان جنوبی کمک به کشاورزان و باغداران تنها فعالیت داوطلبانه اعضای این کانون‌ها نیست. فائزه موهبتی می‌گوید: «در سال‌های گذشته اعضای کانون‌های روستایی فعالیت‌های زیادی انجام داده‌اند و مشکلات مختلفی در روستاهای خراسان جنوبی به کمک اهالی روستاها برطرف شده اند. کمک به کشاورزان هم بخشی از این فعالیت‌ها است.» احیای قنات روستای القار گوشه‌ای از این فعالیت‌ها است: «سال گذشته اعضای کانون روستایی توانستند قنات فروریخته روستای القار را که برای مردم این منطقه اهمیت زیادی داشت، بازسازی کنند. بچه‌های این کانون‌ها، هر کدام مهارت و تخصصی دارند که از آن برای حل کردن مشکلات روستایی استفاده می‌کنند. در بازه‌های زمانی مشخص اردوهای جهادی در روستاهای مختلف برگزار می‌شود و از آرایشگر و دندانپزشک گرفته تا تعمیرکار کولر و افراد متخصص دیگر به کمک مردم روستا می‌روند.» شیوع ویروس کرونا در کشور ماموریت تازه‌ای برای داوطلبان کانون‌های روستایی دست وپا کرده است؛ جوانان با ماسک و وسایل بهداشتی به روستاهای محروم سر می‌زنند و علاوه بر ضدعفونی هفتگی خانه‌های روستایی، به آنها که اغلب به رسانه‌ها هم دسترسی ندارند نکات بهداشتی را آموزش می‌دهند.