[پولاد امین] و بالاخره بعد از 447 روز، یعنی حدود 15 ماه دومین نشست خبری رئیس سازمان سینمایی برگزار شد. سکوتی طولانی برای سازمانی که شعار اصلی خود را «شفاف‌سازی» عنوان کرده- آن‌هم در سالی که شاید بشود گفت یکی از پرحادثه‌ترین سال‌های سینمایی ما در تمام 40سال اخیر بوده است. در واقع از سی‌ام اردیبهشت پارسال- که رئیس سازمان سینمایی برای اولین‌بار پیش‌روی خبرنگاران قرار گرفت- تا همین دیروز که دومین نشست خبری حسین انتظامی برگزار شد، اتفاقات پرشماری در سینمای ایران رخ داده: کرونا سینما را تا آستانه ورشکستگی و تعطیلی برده؛ جشنواره‌ها به دوراهی‌بودن یا نبودن رسیده‌اند؛ نمایش خانگی به‌عنوان یکی از موفق‌ترین بخش‌های صنعت نمایش ما از دست سازمان سینمایی خارج و به دست صداوسیما سپرده شده؛ اکران آنلاین به‌عنوان امکانی جدید برای بازگشت سرمایه و گسترش دایره مخاطبان سینما به یاری سینما آمده؛ زمزمه‌های انحلال شورای پروانه ساخت سینماگران را امیدوار کرده؛ و تعطیلی سینماها صف همیشه شلوغ اکران را شلوغ‌تر از همیشه کرده است. بگذریم از موضوع همیشه جنجالی و همیشه جذاب سانسور و توقیف که در این یک‌سال هم مثل تمام سال‌های دهه‌های اخیر ادامه داشته و انتقادات و اعتراضات رسانه‌ها و سینماگران را موجب شده است. حالا در این روزهای پرحاشیه و کرونازده سینما، حسین انتظامی دومین نشست رسانه‌ای خود را درحوالی دومین‌سال ریاستش بر سازمان سینمایی برگزار کرد. یک نشست مجازی و آنلاین که در آن رئیس سازمان سینمایی به پرسش‌های مکتوب و تلفنی خبرنگاران پاسخ داد.
در دومین نشست خبری رئیس سازمان سینمایی موضوعات زیادی عنوان شد و رئیس سازمان سینمایی به پرسش‌ها و ابهامات زیادی پاسخ داد، با این حال ابهامات زیادی هم بی‌پاسخ ماند. حسین انتظامی در این نشست درباره نظارت صداوسیما بر فضای مجازی پاسخ قطعی نداد و گفت که در این زمینه منتظر تصمیم مراجع بالادستی هستند، درباره شایعه لغو جشنواره‌های سینمایی به‌خصوص جشنواره فجر امسال گفت که هنوز چیزی مشخص نشده و وضع کرونا برگزاری جشنواره به صورت معمول یا آنلاین را مشخص خواهد کرد، درباره امکان اکران آنلاین فیلم بلاتکلیف «رستاخیز» ساخته احمدرضا درویش توپ را به زمین صاحبان فیلم انداخت و گفت که باید مالکان رستاخیز درباره عرضه آن تصمیم‌گیری کنند، درباره رفع توقیف فیلم‌هایی مانند «گزارش یک جشن» یا «ارادتمند، تینا، بهاره، نازنین» گفت که این موضوع به سازمان سینمایی ربطی ندارد و وظیفه شورای نظارت و ارزشیابی است و درباره تشدید سانسور فیلم‌ها در اکران آنلاین هم گفت که اگر ادعایی در زمینه تشدید ممیزی فیلم‌ها برای اکران آنلاین وجود دارد، بهتر است به صورت مصداقی مطرح شود.
سینمای کرونازده
بیراه نیست اگر بگوییم که مهم‌ترین اتفاق سینمایی یک‌سال اخیر «کرونا» بوده. ویروسی که سینما را نیز مثل سایر جوانب زندگی اجتماعی و اقتصادی مردمان سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار داده و آسیب‌های فراوانی به بار آورده است. شاید بتوان فروش یک‌میلیارد و نیمی فیلم «خوب، بد، جلف» را جلوه تمام‌عیاری از آسیب‌های کرونا برای سینمای ایران عنوان کرد. فیلمی که در زمان نمایش جشنواره‌ای‌اش اغلب اهالی رسانه پیش‌بینی می‌کردند بیش از 30میلیارد تومان فروش خواهد کرد؛ اما حالا در شرایطی که دو‌میلیارد تومان نیز نفروخته، زمزمه‌های پایان نمایش‌اش شنیده می‌شود. چنین شرایطی برای دیگر فیلم‌ها نیز وجود دارد و همین هم لزوم حمایت از فیلم‌ها و سینماها را یادآوری می‌کند. اتفاقی که اگر نیفتد، باید به زمزمه‌های تعطیلی سینما جدی‌تر فکر کرد!
انتظامی در نشست دیروز ضمن تشریح سیاست‌های حمایتی این سازمان از سینماها و فیلم‌ها در شرایط کرونایی گفت که دولت در این روزها فرقی بین دولتی‌ها و غیردولتی‌ها نگذاشته و با توجه به امکانات موجود از هر دو گروه حمایت کرده است. رئیس سازمان سینمایی همچنین با اشاره به اینکه «اصل اول برای همه ما این است که تولید انجام شود» از عوامل فیلم‌ها خواست تخطی برخی پروژه‌ها از پروتکل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا را اطلاع‌رسانی کنند: «اصل اول برای همه ما این است که تولید انجام شود و اصل دیگر این است که به سلامتی انسان‌ها توجه شود. سلامتی جزو حقوق اعضای پروژه است و اعضای گروه باید حقوق خود را بدانند و درصورت خطا به ما اعلام کنند تا رسیدگی شود».
انتظامی درباره سیاست‌های سازمان سینمایی برای عبور از بحران کرونا گفت: «باید ببینیم تولید و نمایش در عصر جدید یعنی چه و بودجه‌ها به همان سمت هدایت شود. اگر مدیرانی باشیم که به شیوه سنتی عمل کنیم و جهان به سمت دیگری برود، محکوم به شکست می‌شویم.»
جشنواره‌ها
موضوع برگزاری جشنواره‌های سینمایی در روزگار کرونا از دیگر مسائل حساس سینمای ایران- و جهان- در ماه‌های اخیر بوده است. بعد از لغو جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حالا شایعاتی درباره لغو احتمالی جشنواره فیلم فجر نیز شنیده می‌شود؛ یعنی کرونا می‌تواند برای اولین‌بار باعث تعطیلی جشنواره فیلم فجر در چهاردهه اخیر شود. رئیس سازمان سینمایی در این زمینه ضمن اشاره به اینکه «تولید درجریان است و فیلم به اندازه کافی برای برگزاری جشنواره داریم» برگزارشدن یا نشدن جشنواره را منوط به شرایط کشور در ماه‌های آتی کرد: «درباره جشنواره فیلم فجر فعلا بنای ما بر برگزاری است. اما برای شرایط دشوار هم فکرهایی شده و مثلا با پنج دبیر جشنواره‌های سینمایی جلساتی داشته‌ایم و سناریوهای مختلفی را برای برگزاری جشنواره‌ها بررسی کرده‌ایم؛ یعنی باید منتظر باشیم و با مشاهده وضع کرونا تصمیم بگیریم چقدر از جشنواره را به صورت معمول و چقدر را به صورت مکمل و آنلاین برگزار کنیم». حسین انتظامی امکان برگزاری آنلاین جشنواره فجر را منتفی ندانست اما گفت این امر دشواری‌هایی دارد: «شاید بتوان جشنواره‌هایی مثل فیلم کوتاه و مستند یا جشنواره فیلم کودک را که فیلمسازان تلاش می‌کنند کارهای‌شان دیده شود آنلاین برگزار کرد، ولی برای جشنواره‌های تجاری که امکان دزدیده شدن آثار وجود دارد، شاید باید به‌دنبال راهکارهای دیگری باشیم. چون در نمایش آنلاین آثار سرقت می‌روند. اگر نتوانیم پلتفرم‌هایی داشته باشیم و امنیت آنها تأمین نباشد امکان برگزاری آنلاین نداریم.»
صداوسیما و شبکه نمایش خانگی
در ماه‌های اخیر واگذاری وظیفه صدور مجوز محتوای فضای مجازی از ارشاد به صداوسیما بحث‌ها و انتقادهای زیادی را موجب شده. حسین انتظامی اما همچنان از موضع‌گیری در این مورد خودداری می‌کند: «منتظر تعیین تکلیف مراجع بالادستی هستیم تا تکلیف دستگاه ازجمله وزارت ارشاد را روشن کند.»
حمایت از فیلم‌های فرهنگی
در ماه‌های اخیر سازمان سینمایی به دلیل اکران پرشمار فیلم‌های تجاری و کمدی‌های نازل بازاری زیر تیغ انتقاد بوده. رئیس سازمان سینمایی اما در پاسخ سیاست سازمان سینمایی را حمایت از فیلم‌های فرهنگی می‌داند: «سیاست‌ها خودشان را در برنامه‌ها و اقدامات هر دستگاه که مدعی آن است، نشان می‌دهند. اگر سازمان سینمایی ادعا می‌کند توجه من به فیلم‌های فرهنگی است، باید ببینیم این سیاست‌ها در زمینه حمایت‌ها چگونه خود را نشان می‌دهد. ما‌سال گذشته در مرکز گسترش بحث تولید فیلم‌های کم بودجه را مطرح کردیم که امسال هم این موضوع با جدیت پیگیری می‌شود و 300میلیون به 10فیلم داده می‌شود. در انجمن سینمای جوان هم در‌سال ۹۸ نسبت به ۹۷ رشد هفت برابری داشته‌ایم.»
مجوزهای کارگردانی
صدور مجوز کارگردانی برای کارگردان جوانی که یکی از فعالان اینستاگرام بود، در هفته‌های اخیر حواشی و جنجال‌های زیادی را موجب شد و در این میان کسانی بودند که به رد درخواست کارگردانی دستیاران کارگردانی که رزومه بسیار پربارتری داشتند، اشاره کرده و این امر را مبین تناقض سیاست‌های سازمان سینمایی عنوان کردند. حسین انتظامی دراین‌باره گفت: «من نیز مطلع شدم برخی سوابق دستیار کارگردانی داشته‌اند اما رد شده‌اند. از همین جا اعلام می‌کنم دوباره تقاضا بدهند. ما باید سیاست‌هایمان را بر همین اساس تنظیم کنیم و به جوانان بها بدهیم.»
حرف آخر
انتظامی درباره صف فیلم‌های متقاضی اکران این را هم از تبعات کرونا می‌داند: «باید متوجه آثار درازمدت اکران باشیم. چون وقتی اکران وجود ندارد و ظرفیت جایگزینی نداریم، خیل تولیدات متعدد ترافیک ایجاد می‌کنند و این موضوع مورد توجه ما بوده است. خوشبختانه ظرفیت نمایش مکمل و بدیل وجود دارد که برای مثال بخشی از فیلم‌ها می‌توانند اکران آنلاین شوند.» درباره اصرار بر باز بودن سینماها نیز رئیس سازمان سینمایی گفت:«اکران آنلاین یک ظرفیت جایگزین است. اصراری که انجمن سینماداران دارند به خاطر این است که بخشی از نیروی انسانی در این زیرساخت‌ها کار می‌کنند و اگر اکران متوقف شود در این بخش‌ها آسیب خواهیم داشت، ضمن اینکه مطابق مصوبه ستاد کرونا بازگشایی سینما کاملاً داوطلبانه است.» همچنین رئیس سازمان سینمایی درباره درخواست رسانه‌ها مبنی بر صرف هزینه‌های جشنواره‌های سینمایی به حمایت از معیشت سینماگران آسیب‌دیده از کرونا این امر را ناممکن دانست: «اجازه جابه‌جایی ردیف‌های بودجه‌ای را نداریم. این یک قاعده است و جابه‌جا کرد ردیف‌ها تخلف است. یعنی حتی اگر فرض بر این باشد که جشنواره‌هایی برگزار نشود، نمی‌توانیم بودجه آن را جای دیگر خرج کنیم. مگر اینکه توافقی با دیوان محاسبات صورت بگیرد.»و چشم‌انداز آینده از نگاه رئیس سازمان سینمایی:«سهم دستگاه‌های دولتی در تولید و سینما نسبت به دهه‌های گذشته کمتر شده است. جمع سرمایه‌گذاری همه دستگاه‌های دولتی حداکثر ۲۰درصد است درحالی‌که دو دهه قبل بیشتر بوده و حالا امکان اینکه بخش خصوصی فعال‌تر شود بیشتر شده و از این جهت افق خوبی داریم.»