[راضیه زرگری] این بسته‌ها قرار است به دست کودکان شهری برسد که بزرگ‌ترین ذخیره گندمش در چند لحظه منفجر شد. دود شد و تلی از خاکستر از آن باقی ماند. بسته‌های معیشتی کمک‌های بشردوستانه جمعیت هلال‌احمر ایران می‌رود تا برسد به دست صدها هزار مادر لبنانی که معلوم نیست دیگر کی بتوانند اجاق خانه را روشن کنند؛ تا سفره‌هایشان خالی نماند. لبنان بحران‌زده در روزهایی که شرایط از هر نظر وخیم و فاجعه‌بار است، تنها نیست. کمک‌های بشردوستانه معیشتی و دارویی جمعیت‌های ملی و نهادهای بین‌المللی در حمایت از صدها هزار آواره و چند‌هزار مجروح در بیروت و کمک به جبران خسارت‌های اقتصادی و زیرساختی لبنان روانه می‌شود، تا مرهمی کوچک بر زخم عمیق عروس خاورمیانه باشد. محموله‌ها بسته‌هایی است که روی آن نوشته شده «کمک‌های مردمی» از سوی جمعیت هلال‌احمر ایران. فرودگاه مهرآباد عصر دیروز میزبان این کار خیر بود؛ خودروهای هلال‌احمر سرتاسر محوطه ایستاده‌اند، پر از بسته‌هایی که باید نور امید را در دل تاریک‌ترین روزهای بیروت روشن کند. خودروها آماده تخلیه بسته‌های غذایی و دارویی به هواپیما هستند؛ آب، حبوبات، رب و داروها و اقلام درمانی مورد نیاز. مردم بیروت دیروز با بهت آنچه بر سر شهرشان رفته، بیدار شدند؛ اگر سه‌شنبه‌شب خواب به چشمشان آمده باشد. هرآنچه بر سرشان آمد، مثل کابوس وحشتناک و ناباورانه بود؛ اما خواب نبود. غروب سه‌شنبه چهارم آگوست ۲۰۲۰ دو انفجار سهمگین و پیاپی بیروت را به لرزه درآورد. موقعیت انفجار بندر بیروت در منطقه اشرفیه بود؛ مخزن نگهداری بزرگ‌ترین انبارهای غله و ذخایر غذایی و معیشتی لبنان. بندر بیروت حالا ویران شده و گندم‌هایی که قرار بود نان برای کودکان شود، در آتش سوخته. تیم‌های امدادی جمعیت هلال‌احمر ایران هم قرار است با این هواپیما به بیروت بروند؛ تیم‌های ارزیابی و پزشکی که برای بررسی میزان خسارت‌ها و نیازهای دارویی- درمانی مردم حادثه‌دیده بیروت اعزام می‌شود و درصورت اعلام نیاز که تقریبا قطعی است، پشتیبانی توسط تیم‌های تخصصی درمانی جمعیت هلال‌احمر ادامه خواهد داشت.
نیمی از شهر آسیب جدی دیده؛ تصاویر و ویدیوهای انفجار بیروت تکان‌دهنده است و هر بیننده‌ای را یاد تصاویر دلخراش از سال‌های دور می‌اندازد؛ انفجار هیروشما و ناکازاکی. شهر هنوز در شوک و ناباوری است. همه چیز انگار زیرورو شده؛ عروس خاورمیانه پیش از این با بحران غریب نبوده. بمب باران، انفجار و درگیری کم ندیده اما از این تاریخ به بعد بیروت یک زخم عمیق و ابدی بر تن خواهد داشت؛ زخمی که شاید هیچ‌وقت التیام نیابد. همان‌طور که زخم فجایع انسانی دهه‌های گذشته بر جای‌جای زمین باقی ماند؛ امروز سالروز بمباران اتمی هیروشیماست و دو روز دیگر سالروز فاجعه ناکازاکی؛ 75سال پیش بود که بمب‌افکن آمریکایی، هیروشیمای ژاپن را بمباران اتمی کرد و با انرژی معادل 16هزار تن تی‌ان‌تی، خورشید دیگری در آسمان این شهر ایجاد کرد و درچند ثانیه صدها هزارنفر از غیرنظامیان را درحرارت مهیب ذوب کرد. حادثه مهیب بیروت به اذعان شاهدان عینی یادآور آن روزهای ژاپن است. مروان عبود، فرماندار بیروت در خرابه‌های بندر راه می‌رود، بغض می‌کند و از ویرانی نیمی از شهر می‌گوید: «انفجار بیروت شبیه به انفجار هیروشیما و ناکازاکی بود. تا الان خرابی به این عمق و شدت ندیده بودم. این یک فاجعه ملی است؛ برای لبنان». به اینجا که می‌رسد، گریه امانش نمی‌دهد: «نمی‌دانیم چطور باید از این مهلکه خارج شویم. پیش از این نیز به سختی می‌توانستیم زنده بمانیم و اکنون با این فاجعه مواجهیم، باید قوی باشیم. باید همبستگی‌مان را حفظ کنیم و شجاع باشیم. تاب‌آوردن این فاجعه برای مردم سخت است.»
شدت انفجار به حدی بوده که صدای آن تا جزیره قبرس در ٢٠٠کیلومتری بیروت رسیده است. مرکز زلزله‌نگاری در سرزمین‌های اشغالی اعلام کرد پس از این انفجار زلزله‌ای در حدود ۴ ریشتر ثبت شده است. مقامات لبنان انفجار دوم را ناشی از احتراق حدود ٢٧۵٠ تُن نیترات آمونیوم عنوان کرده‌اند که بدون رعایت مسائل ایمنی از 6سال پیش در این محل انبار شده بود. صلیب‌سرخ لبنان آمار کشته‌‌شدگان این انفجار را تا عصر دیروز دست‌کم ۱۰۰نفر و تعداد مجروحان را بیش از ۴هزار نفر اعلام کرده است. اما نکته مبهم تعداد مفقودان این انفجار مهیب است که قطعا از قربانیان بسیار بیشتر خواهد بود. رسیدن به آمار دقیق تلفات شاید روزها زمان ببرد. گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی از مشاهدات عینی مردم گزارش می‌دهند؛ از پیکر بسیاری از قربانیان که نزدیک محل انفجار بودند، چیزی باقی نمانده است. این درحالی است که تعداد زیادی هنوز زیر آوار سیلوی گندمی هستند که کنار محل انفجار قرار داشت. یک شاهد عینی از بیروت در توضیحاتی در مورد موقعیت این انفجار و وضع فعلی بیروت به «شهروند» می‌گوید: «وضعیت خیلی وحشتناک است؛ انفجار واقعا بدی بود. دفتر کار من با محل انفجار 4کیلومتر فاصله دارد. انگار یک زلزله رخ داده باشد، همه شهر لرزید. هیچ‌کس باور نمی‌کرد بیروت با این فاجعه مواجه شده باشد. تیم‌های امداد و اورژانس همچنان دنبال پیداکردن بقایای اجساد قربانیان انفجار از میان آوار و خرابه‌های ساختمان‌های اطراف و خود بندرگاه هستند.» او در مورد تبعات این انفجار توضیح می‌دهد: «یکی از بزرگ‌ترین سیلوهای نگهداری گندم لبنان در همین بندر بیروت بود که در انفجار سه‌شنبه کاملا تخریب و همه گندم‌هایش سوخته است.»
اعزام تیم 30نفره امدادی پزشکی و محموله دارویی 150هزار دلاری به بیروت
جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران نخستین کشوری است که پس از اعلام آمادگی برای ارسال کمک‌های فوری دارویی و غذایی، تیم پزشکی و درمانی نیز برای کمک به مجروحان، به لبنان اعزام می‌کند. رئیس جمعیت هلال‌احمر از اعزام تیم 30نفره پزشکی هلال‌احمر به همراه بیمارستان صحرایی به‌عنوان نخستین کشور دوست و برادر برای خدمات‌رسانی به مجروحان و حادثه‌دیدگان از انفجار هولناک بندر بیروت لبنان خبر داد. همتی گفت: «پس از وقوع حادثه انفجار (سه‌شنبه) در لبنان و گفت‌وگو با رئیس صلیب‌سرخ لبنان و رئیس منطقه شمال آفریقا (منا)، بلافاصله هماهنگی‌های لازم با سفیر کشورمان در لبنان برای ارسال کمک‌های فوری هلال‌احمر شامل کمک‌های دارویی و غذایی انجام شده است.»
رئیس جمعیت هلال‌احمر در حاشیه بارگیری محموله حمایتی از حادثه بیروت گفت: «با توجه به اتفاق تلخی که در بیروت رخ داده و به دنبال دستور ریاست‌جمهوری، محموله 95 تنی به شهر بیروت ارسال شد. این محموله شامل اقلام دارویی، اقلام معیشتی و تجهیزات پزشکی و یک بیمارستان صحرایی به همراه یک تیم 30نفره به بیروت اعزام شدند. این تیم قرار است در بیروت مستقر شوند؛ ارزیابی‌های محیطی و نیازهای صلیب‌سرخ لبنان باعث می‌شود کمک‌های بیشتری هم داشته باشیم.» همتی ارزش ریالی محموله دارویی جمعیت هلال‌احمر ایران را بیش از 150هزار دلار اعلام کرد. 15 تن مواد خوراکی در این مرحله و 40 تن مواد خوراکی در روزهای آینده به بیروت ارسال می‌شود.
همه ارزیابی‌ها می‌گوید، شدت آسیب‌ها در بیروت زیاد است و احتمال ماندگاری تیم درمانی هلال‌احمر در بیروت زیاد است. به‌علاوه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی و تیم‌های پزشکی درصورت نیاز اعزام خواهند شد. همتی با عنوان‌کردن این موضوع از اعلام آمادگی وزارت بهداشت برای پذیرش مجروحان حادثه انفجار بیروت خبر داد. همه شرایط نشان‌دهنده شدت بسیار زیاد بحران است و محموله‌های بعدی حمایتی از ایران ارسال می‌شود. همتی توضیح داد: «با ارسال محموله از ایران با توجه به اصول بنیادین صلیب‌سرخ و هلال‌احمر ایراد و تداخلی در محموله‌های حمایتی با دیگر کشورها به وجود نمی‌آید؛ به‌علاوه ما هماهنگی‌های محیطی را انجام داده‌ایم. کار ما براساس اهداف انسان‌دوستانه است؛ ما علیرغم همه مشکلاتی که در داخل به واسطه تحریم‌ها داریم، به کمک انسان‌های گرفتار در بحران‌ها می‌رویم و انتظار داریم این اصول بنیادین در همه جای دنیا رعایت شود.»رئیس جمعیت هلال‌احمر در پاسخ به سوال «شهروند» درباره همزمانی این بحران با همه‌گیری کرونا و اینکه آیا اقلام محافظتی هم شامل داروها و اقلام بهداشتی هلال‌احمر ایران می‌شود، گفت: «بله، اقلام حفاظت شخصی هم برای پرسنل اعزامی و هم برای افراد درگیر در درمان، دارو و تجهیزات پزشکی و اقلام زیستی با این تیم اعزام شده اند.» اما شدت خسارت‌ها در بیروت زیاد بوده است، همتی گفت: «پیش‌بینی ما از تعداد افراد آسیب‌دیده زیاد است و به احتمال زیاد تیم ما در این شهر مدت زمان زیادی خواهد ماند ولی بررسی شرایط موردی از امروز توسط این تیم انجام می‌شود و براساس ارزیابی همکاران و اعلام نیاز دولت لبنان کمک‌های انسان‌دوستانه ما ادامه خواهد داشت.» وزیر خارجه ایران نیز از حمایت‌های کشورمان از حادثه‌دیدگان لبنان خبر داده است «ایران در حال ارسال بیمارستان صحرایی و دارو به لبنان برای کمک به امدادرسانی در برابر فاجعه انفجار است» محمدجواد ظریف این خبر را در توییتی اعلام می‌کند: «در تماس با آقای شربل وهبه، وزیر امور خارجه لبنان، همبستگی قاطع و راسخ ایران با لبنان را تکرار کردم. ایران در حال ارسال بیمارستان صحرایی و دارو برای کمک به امدادرسانی در برابر این فاجعه است. ایران در کنار لبنان می‌ایستد.»
300هزار بی‌خانمان در بیروت
مقامات کشور از خسارت 3میلیارد دلاری ناشی از انفجار مهیب بیروت خبر می‌دهند. فرماندار بیروت می‌گوید: «انفجار حدود 300هزار نفر را در پایتخت لبنان بی‌خانمان کرده است؛ عمق فاجعه زمانی مشخص می‌شود که وزیر اقتصاد این کشور اعلام می‌کند: «فقط برای کمتر از یک ماه آذوقه و غلات داریم و هم اکنون به دنبال فضاهایی برای اختصاص به ذخایر بیشتر هستیم.» دلایل انفجار هنوز مشخص نیست و تحقیقات برای مشخص‌شدن علت دقیق آن ادامه دارد. میشل عون، رئیس‌جمهوری این کشور، از کشورهای دیگر خواست به لبنان کمک فوری بفرستند مخصوصا که این کشور پیش از انفجار هم با بحران اقتصادی سنگینی دست به گریبان بود. بر همین اساس بسیاری از کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی متمرکز بر ارایه بسته‌های غذایی به آسیب‌دیدگان این حادثه است. صلیب سرخ لبنان نیاز اضطراری به اهدای خون را اعلام کرده است؛ به همه گروه‌های خونی در بیروت نیاز اساسی وجود دارد. رئیس صلیب سرخ لبنان اعلام کرده است: «به کمک‌های انسان‌دوستانه دولت و هلال احمر ایران برای ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان و مجروحان حادثه انفجار بندر بیروت نیازمند هستیم.» جرج کتانه، رئیس صلیب سرخ لبنان، در گفت‌‌وگوی تلفنی با کریم همتی، رئیس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، گفته است: «در حال حاضر ارزیابی‌های اولیه انجام و کمک‌های اولیه ارایه شده و بخش بهداشت و درمان در حال ارزیابی بیمارستان‌هاست.» او با قدردانی و تشکر از اعلام آمادگی فوری جمعیت هلال احمر ایران برای امدادرسانی به حادثه‌دیدگان انفجار مهیب و هولناک در بندر بیروت گفت: «در حال حاضر در مرحله اسکان اضطراری و توزیع غذا بین آسیب‌دیدگان هستیم.»
شرایط درمانی مجروحان پیچیده و بحرانی است
حادثه غمبار بیروت در شرایط تداوم اپیدمی ویروس کرونا رخ داده و وضع کاملا فاجعه‌بار است. شرایط درمان و رسیدگی به بیش از 4هزار مجروح انفجار بیروت نیز به تعبیر وزیر بهداشت لبنان بحرانی و پیچیده است. انفجار صدها ساختمان را متضرر کرده و بسیاری از مجروحان به دلیل عدم توانایی پذیرش در بیمارستان‌های نزدیک به بیروت و حتی دورتر از آن، بدون مداوا مانده‌اند. به گفته حسن حمد چهار بیمارستان در بیروت به طور کامل آسیب دیده و بیماران بستری در آنها به بیمارستان‌های دیگر منتقل شده‌اند؛ این مسأله مشکل را پیچیده‌تر و بحران را به یک فاجعه همه‌گیر بهداشتی تبدیل کرده است. وزیر بهداشت لبنان ضمن اذعان به متضررشدن قابل توجه ذخایر وزارت بهداشت تأکید می‌کند: «علیرغم کمبود امکانات و اقلام پزشکی در امدادرسانی به بیماران و نجات آنها برای بقا می‌جنگیم.»
برپایی بیمارستان صحرایی در لبنان
رئیس جمعیت هلال احمر توضیح می‌دهد: «کمک‌های بشردوستانه هلال احمر به ظرفیت ۹۵ تن مواد غذایی و دارویی به همراه یک بیمارستان صحرایی آماده برای کمک به آسیب‌دیدگان حادثه، روز گذشته به وسیله دو هواپیمای باری به بیروت ارسال شد.» به گفته همتی بیشتر داروهای ارسالی ویژه این‌گونه حوادث و شامل داروهای سوختگی، تروما، شکستگی و نظایر آن است. به علاوه تیم امدادی و درمانی هلال احمر در لبنان مستقر می‌شود و با احصاء نیازها و مشکلات موجود ارسال محموله‌های امدادی به این کشور ادامه خواهد داشت.
تیم 30 نفره درمانی جمعیت هلال احمر ایران شامل پزشکان متخصص و جراح، ارتوپد و بیهوشی است. همتی می‌گوید: «تیم پزشکی ما اقدامات اولیه درمانی و عمل‌های جراحی انجام خواهند داد و علاوه بر آن اقلام زیستی با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و گرمای هوا و تجربه‌های امدادرسانی در این کشور ارسال خواهد شد. علاوه بر این اگر امکان درمان مجروحان و مصدومان حادثه به دلیل کمبود امکانات در لبنان میسر نباشد، تعدادی از بیماران برای ادامه روند درمان به ایران منتقل می‌شوند.»
به گفته همتی بیشترین کمک‌ها اقلام دارویی و زیستی خواهد بود. با این حال اگر در منطقه حادثه‌دیده نیاز به اسکان اضطراری وجود داشته باشد جمعیت هلال احمر ایران آماده کمک‌رسانی و اعزام امدادگران متخصص به این کشور است. امروز نیز یک تا دو محموله اقلام دارویی و زیستی و کمک‌های غذایی ۷۲ ساعته به کشور لبنان ارسال می‌شود.
همتی با بیان اینکه هماهنگی‌های لازم برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی انجام‌شده می‌گوید: «در این زمینه فراخوان عمومی نداریم و فقط شماره حساب جمعیت هلال احمر به اعضا و خیران جمعیت داده شده است. به محض جمع آوری کمک‌های خیران و اعضای هلال احمر که در شهرهای مذهبی اعلام آمادگی کرده‌اند، کمک‌ها در قالب یک پرواز به لبنان ارسال خواهد شد.»
رئیس جمعیت هلال احمر می‌گوید: «با توجه به تعداد زیاد مجروحان، حضور تیم درمانی هلال احمر به مدت طولانی‌تر در لبنان بستگی به نظر وزارت بهداشت آن کشور دارد و امیدواریم با حضور پررنگ هلال احمر به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران باری از دوش مردم آسیب‌دیده لبنان برداشته شود.»
ارسال محموله‌هایی از دیگر کشورها؛ روسیه پنج هواپیما و فرانسه دو هواپیما
وزارت شرایط اضطراری روسیه از ارسال پنج هواپیما حامل کمک‌های بشردوستانه ازجمله نجاتگران، پزشکان و کمک‌های آزمایشگاهی به لبنان خبر داده است و دولت فرانسه نیز از ارسال دو هواپیما شامل چندین امدادگر، تیم پزشکی و ۱۵ تن کمک‌های بهداشتی درمانی خبر داد. دفتر امانوئل مکرون اعلام کرد که این میزان کمک برای معالجه حدود پانصد آسیب‌دیده است. به علاوه دو کشور مصر و اردن نیز برای برپایی دو بیمارستان صحرایی در بیروت اعلام آمادگی کرده‌اند. جمهوری چک نیز گفته است که با موافقت دولت لبنان ۳۷ امدادگر همراه با سگ‌های زنده‌یاب به بیروت ارسال خواهد کرد.
سخنگوی جمعیت هلال احمر نیز از ارسال دوهزار بسته غذایی ۷۲ ساعته به وزن ۹ تُن مواد غذایی، دارو و ملزومات پزشکی برای توزیع در میان حادثه‌دیدگان از انفجار اخیر در بندر بیروت به لبنان خبر داد. به گفته محمد نصیری، جمعیت هلال احمر در مرحله اول دوهزار بسته غذایی ۷۲ ساعته به وزن ۹ تُن مواد غذایی و همچنین دارو و ملزومات پزشکی به لبنان ارسال می‌شود.به گفته او جمعیت هلال احمر نسبت به برپایی بیمارستان RDH، اعزام تیم پزشکی شامل متخصصان عمومی، ارتوپد، بیهوشی و اتاق عمل، اطفال، مغز و اعصاب، متخصص پرستاری، کارشناس اتاق عمل و کارشناس بیمارستان صحرایی به لبنان اقدام خواهد کرد.سخنگوی جمعیت هلال احمر اعلام کرد: «این تیم پزشکی شامل ۲۲ کادر درمانی است که عصر دیروز با یک فروند هواپیما عازم بیروت پایتخت لبنان شدند.»نصیری اضافه کرد: «این محموله کمک‌های بشردوستانه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در پی استمداد و درخواست جرج کتانه، رئیس صلیب سرخ لبنان، مبنی بر نیاز به کمک‌های انسان‌دوستانه دولت و هلال احمر ایران برای ارایه خدمات به آسیب‌دیدگان و مجروحان حادثه انفجار بندر بیروت به لبنان ارسال می‌شود.»