[یاسمن طاهریان ] با بالاگرفتن حاشیه‌ها پیرامون دو حادثه‌ای که اخیرا در رودخانه هریرود واقع در مرز ایران و افغانستان و در یزد اتفاق افتاد که در آنها تعدادی از شهروندان افغانستانی جان خود را از دست دادند، حنیف اتمر، سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی افغانستان، در رأس هیأتی چهل‌وپنج نفره متشکل از وزرا و مقامات بلندپایه افغانستان برای دیدار رسمی دو روزه به دعوت محمدجواد ظریف وارد ایران شد.
روز گذشته وزارت امور خارجه ایران در واکنش به ادعاهای رابرت دسترو، معاون وزیر خارجه آمریکا، مبنی بر اینکه ایران باید خشونت علیه پناهجویان را متوقف کند با اشاره به اینکه ایران و افغانستان روابط مستحکم و ریشه‌داری دارند، در توییتر اعلام کرد: «ایران برای چندین دهه میزبان پناهجویان افغانستانی بوده که از جنگ و درگیری‌هایی فرار کرده‌اند که به واسطه مداخله و تهاجم ایالات متحده
ایجاد شده است. ما همچنان به پشتیبانی از برادران و خواهران افغانستانی خود در دوران دشواری‌های آنها ادامه خواهیم داد و بار دیگر ایالات متحده را به پایان‌دادن به حضور بی‌ثبات‌کننده‌اش در منطقه فرا می‌خوانیم.»
از جمله موضوعات مورد بررسی در این سفر دو روزه سند همکاری‌های جامع ایران و افغانستان بود که مذاکره بر سر آن از 5 سال پیش آغاز شده و قرار است تا سه ماه دیگر نهایی و به وسیله روسای‌جمهوری دو کشور امضا شود. ایران و افغانستان به‌عنوان دو همسایه قدیمی در زمینه فراهم‌کردن حضور قانونی شهروندان افغانستانی و دسترسی به بازار کار ایران، همکاری‌های سیاسی، امنیتی، مرزی و فرهنگی گفت‌وگو کردند. این هیأت در اقامت دو روزه خود با وزرای کشور، کار و نیرو و همچنین دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کردند.
توافق برای بهبود کیفیت مراقبت‌های مرزی
در نخستین دیدار هیأت افغانستانی با ایران، ظریف با اشاره به اینکه ایران در طی 4 دهه گذشته میزبان بیش از 3میلیون نفر از شهروندان افغانستان بوده، بیش از 520هزار دانش‌آموز افغانستانی در مدارس ایران از امکان تحصیل رایگان و بیش از 22هزار دانشجوی افغانستانی در دانشگاه‌های ایران پذیرش شده‌اند، تأکید کرد که تخلیه پاسگاه‌ها مرزی افغانستان مسئولیت بیشتری را روی دوش مرزبانان ایران گذاشته است. ظریف علت اصلی وقوع حوادثی مانند هریرود و یزد را سوءاستفاده قاچاقچیان انسان از نظارت ناکافی بر مرزها دانست. وزرای خارجه ایران و افغانستان توافق کردند که برای بهبود سطح و کیفیت مراقبت‌های مرزی همکاری کنند.
ظریف همچنین در این دیدار اعلام کرد که ایران به حمایت از دولت افغانستان در مواردی مانند گفت‌وگوهای بین‌الافغانی، حفاظت از قانون اساسی و رعایت حقوق تأکیدشده در قانون اساسی و جمهوریت نظام سیاسی ادامه خواهد داد.
تسهیل تردد قانونی
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، پس از دیدار با حنیف اتمر که به گفت‌وگو درباره مسأله حضور شهروندان افغانستانی در ایران پرداختند، اعلام کرد: «در این دیدار مقرر شد دولت‌های هر دو کشور تلاش کنند همه موانعی که در مسیر تردد قانونی است، برداشته شود و تردد قانونی تسهیل شود که برادران افغانستانی ما بتوانند از طریق مسیرهای کاملا قانونی و حمایت‌شده در کشورمان حضور یابند.» سرپرست وزارت خارجه افغانستان نیز ضمن تشکر از همبستگی و حمایت ایران از برادران افغانستانی اظهار داشت که در این دیدار با پرداختن به مسائل ریشه‌ای و بنیادی، در زمینه نگرانی‌های مشترک پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است. به گفته اتمر در این دیدار وزیر کشور ایران پیشنهادهایی درباره همکاری‌های اقتصادی و توسعه‌ای مطرح کرد که با استقبال افغانستان روبه‌رو شده است.
اولویت اصلی قانونی‌کردن وضع پناهجویان افغانستانی
در این دیدار معاونان وزیر امورخارجه دو کشور نیز دیدار و گفت‌وگو کردند. میرویس ناب بعد از دیدار با عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران، در پیامی توییتری نوشت: «گفت‌وگویی سازنده با عراقچی درباره توافق‌نامه همکاری جامع که شامل امور اقتصادی، ترانزیت، سیاسی و مرزی می‌شود، داشتم. قانونی‌کردن وضع افغانستانی‌‌ها در ایران اولویت اصلی ماست. همچنین از ایران به خاطر حمایت از جمهوری اسلامی افغانستان در جریان تلاش‌های صلح سپاسگزاریم.»
فعالیت بیش از 30هزار کارفرمای افغانستانی در ایران
در این سفر دو روزه، سرپرست وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان، در دیدار با محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز بر مشخص‌شدن وضع مسائل کاری میان دو کشور تأکید کردند. شریعتمداری در این دیدار اعلام کرد: «استقلال و رابطه مرزها با یکدیگر خیلی مهم است. ایجاد هویت برای مهاجران افغانستانی حایز اهمیت است و باید شرایط مطلوب‌تری را برای مهاجران افغانستانی ایجاد کنیم.» او در ادامه با اشاره به اینکه پیشتر نیز تفاهم‌نامه‌ای میان ایران و افغانستان امضا شده گفت که در سند جدید «به تمام همکاری‌های دوجانبه در تمامی حوزه‌ها پرداخته و به زمینه‌های متقابل همکاری در این سند اشاره شده است.»
شریعتمداری افزود: «شرایط کار مهاجران افغانستانی در ایران رو به رشد است و بیش از ۳۰هزار کارفرمای افغانستانی در ایران داریم که فعالیت می‌کنند و نظم بخشیدن به این روند خواسته ماست و تقسیم کار باید صورت بگیرد، اگر این مسیر را طی کنیم به نتایج خوبی می‌رسیم.»
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی این وزارتخانه نیز اعلام کرد که برای 1400 نفر از متخصصان افغانستانی پروانه کار صادر شده و 15 نفر از آنها که پزشک و پرستار بودند در مراکز خصوصی کار می‌کنند و بقیه در حوزه‌های مختلفی کار می‌کنند که 60درصد آن در حوزه ساختمانی و 40درصد در حوزه خدماتی است. محسن ابراهیمی همچنین اشاره کرد که دومیلیون و پانصد نفر از اتباع افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند که در نتیجه ایران بزرگ‌ترین میزبان مهاجران و پناهجویان افغانستانی در جهان است.
هیأت افغانستانی در این سفر با وزیر نیرو نیز دیدار کردند. یکی از موضوعاتی که همیشه میان ایران و افغانستان مطرح بوده، موضوع حق‌آبه هیرمند است. ایران و افغانستان همواره سعی داشتند تا از طریق دیپلماسی مسأله آب میان دو کشور را حل کنند؛ اما افغانستان تا کنون تمایلی به همکاری در این زمینه نداشته و باید دید نتیجه مذاکرات به چه سمتی خواهد رفت.
در اردیبهشت‌ماه امسال تعدادی از مهاجران افغانستانی که سعی داشتند از رودخانه هریرود به طور غیر قانونی وارد ایران شوند، دچار حادثه شدند، تعدادی جان خود را از دست دادند و تعدادی نیز ناپدید شدند. برخی از رسانه‌ها ادعا کردند که مرزبانی ایران باعث غرق‌شدن این شهروندان شده‌اند؛ موضوعی که ایران بارها آن را تکذیب کرده و با توافق افغانستان هیأتی را برای تحقیق و بررسی این موضوع مشخص کرد. هیأتی افغانستانی نیز به همین منظور تشکیل شد که تاکنون به نتیجه‌گیری خاصی نرسیده است. در حادثه یزد نیز خودرویی که حامل 13 نفر از مهاجران افغانستانی بود، بعد از توجه‌نکردن به ایست مأموران انتظامی و فرار از محل، با شلیک مأموران به لاستیک خودرو و بعد از طی‌کردن چند کیلومتر دچار حریق شد و تعدادی جان خود را از دست دادند.