[الناز محمدی] مردان دور هم جمع شدند و گفتند زنان را به محل ورزشی چندین ساله‌شان راه نمی‌دهند؛ تجمعی اعتراضی در گود زورخانه. خبر از لابه‌لای خبرها سرک کشیده است: «جمعی از پیشکسوتان ورزش‌های زورخانه‌ای و طلاب با تجمع در زورخانه شهید عراقی، نسبت به حمایت فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای از حضور زنان در این رشته ورزشی، اعتراض کردند.» آنها در بیانیه پایانی‌شان به مسئولان فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای به‌دلیل حمایت از حضور زنان در رشته‌های زورخانه‌ای، درباره «هرگونه برنامه‌ریزی برای حضور زنان در این رشته کهن که ریشه در فرهنگ و آیین این مرز و بوم دارد»، هشدار دادند؛ این مردان، حمایت از حضور زنان در این رشته را امری مذموم و ناپسند دانستند؛ «لکه‌ننگی بر کارنامه مسئولان فدراسیون». معترضان اجازه نواختن زنگ زورخانه به اعضای هیأت رئیسه فدراسیون و اعطای نشان و حکم پهلوانی به زنان را به سخره گرفتن تمامی آداب و رسوم ورزش زورخانه‌ای دانستند.
اعتراض این افراد که در بیانیه‌شان از آنها به‌عنوان اعضای «جامعه طلاب قم» و «نمایندگان نیروهای مسلح» یاد شده، چند روز پس از آن است که مجتبی جوهری، رئیس فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای گفت زنان علاقه‌مند به ورزش زورخانه‌ای پیگیر آنند و از نظر شرعی هم فتوای مراجع را برای حضور در این رشته گرفته‌اند: «افراد مخالف هم می‌گویند صرفا این ورزش مردانه است که شامل تعداد محدودی می‌شود. همه پیشکسوتان و باسابقه‌های ما با حضور زنان مخالف نیستند. مشکلی از نظر شناخت خانواده‌ها نسبت به این رشته وجود ندارد. نظر مراجع حول این محور بوده که این رشته با ورزش‌های دیگر تفاوتی ندارد و اگر فعالیت در آن ایجاد مشکل نکند، مسأله‌ای ندارد. به نوعی می‌توان گفت مخالفتی ندارند. ما هم درحال پیگیری این موضوع هستیم.»
صحبت درباره ورزش باستانی زنان و حضورشان در گود زورخانه در سال‌های گذشته، کم و بیش راهش را میان سخنان تعدادی از مسئولان هم باز کرده است؛ سال 92 بود که اسماعیل نجار، استاندار وقت کرمان، گفت وقتی ورزشی با این معنویت و در محیط بسته وجود دارد، حیف است زنان از آن محروم باشند و گود زورخانه برای زنان مناسب است.» محسن مهرعلیزاده، رئیس پیشین سازمان تربیت بدنی و رئیس فدراسیون جهانی پهلوانی و زورخانه‌ای، هم چند روز پیش به «برنا» گفت که اگر بتوانیم مسائل شرعی را طوری در نظر بگیریم که قابل رعایت باشد، نباید حضور زنان در این رشته مشکلی داشته باشد.
منظور رئیس فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای از زنانی که پیگیر ورزش زورخانه‌ای‌اند، گروهی است که امسال دور هم جمع شده‌اند و برای شناساندن حق زنان برای ورزش زورخانه‌ای تلاش می‌کنند؛ حدود 40 زن ورزشکار، فعال در کارزار «زن و زورخانه». این زنان می‌گویند برای ورزش زنان در زورخانه هیچ منع قانونی وجود ندارد و ورزش پهلوانی، مردانه نیست. تلاش آنها 22سال پس از آن است که زنی به نام سيمين مويدی از فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای خواست برای راه‌اندازی زورخانه زنان، مجوز صادر کند؛ اتفاقی که هرگز نیفتاد، با اینکه منع قانونی برای این درخواست وجود نداشت و بعدها فتوای مراجع تقلید درباره بدون اشکال بودن حضور زنان در گود زورخانه، آن را تایید کرد. رایحه مظفریان، موسس کارزار «زن و زورخانه» یکی از کسانی است که دراین‌باره از مقام معظم رهبری و آیات عظام مکارم شیرازی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی، شبیری زنجانی و ... فتوا گرفته است؛ در این فتواها آمده که اگر پوشش مناسب باشد، حضور زنان در زورخانه مشکلی ندارد. مظفریان دراین‌باره میگوید: «ما نه بی‌حجابیم نه حرمت جایی را شکسته‌ایم. بیشتر اوقات ما در زورخانه‌های خالی ورزش می‌کنیم. از طرف دیگر این هم مثل ورزش کشتی، زنان دوبنده که نمی‌پوشند، پوشش مناسب اسلامی دارند.» مظفریان از‌سال 91 شروع به ورزش باستانی کرد؛ آن زمان، رئیس هیأت ورزش‌های زورخانه‌ای فارس به او گفت که زنان اجازه ورود به زورخانه را ندارند و همین موضوع باعث شد که این ورزش نتواند بین‌المللی شود: «آن زمان خبردار شدم که زنی در ورزشگاه آزادی، کباده کشیده و بارها درخواست داده اما به نتیجه نرسیده است. او دلش می‌خواست وارد این ورزش شود. او را دیدم و با هم رفتیم زورخانه یاسوج، آنجا هم مدیر زورخانه اجازه نداد که ما وارد شویم، ما گفتیم هیچ بند و قانونی حضور ما را در زورخانه منع نکرده است. بعد از آن با هیأت در تماس بودم و به زورخانه تیم می‌بردم. در مراجعه‌های زیادم به فدراسیون می‌گفتم که تعداد زیادی از زنان دوست دارند در زورخانه ورزش کنند اما مخالفت‌های زیادی می‌کردند. آن زمان یکی از زنان در زورخانه‌ای در قم داوری کرده بود و برخورد شدیدی با او شده بود و ... . یک جایی به خودم گفتم شروع به کار جدی کن و منتظر بقیه نمان. »
مخالفان می‌گویند حضور زنان در زورخانه، تقدس این مکان را از بین می‌برد. مظفریان اما میگوید که تقدس، امری انتسابی است توسط مردان به گود زورخانه داده شده است: «آنها هیچ دلیل منطقی نمی‌آورند. می‌گویند گود، مقدس است. ورزش، مردانه است و حضور زنان در زورخانه به فرهنگ آن لطمه می‌زند. برای بررسی این موضوع باید تاریخچه ورزش زورخانه‌ای را بررسی کنیم. اساس این ورزش از آیین مهر می‌آید؛ یعنی جای پرستش و بعد به رزمگاه تبدیل شده، محلی برای پرورش سرباز. اگر به تفسیر شاهنامه هم برگردیم که می‌گویند مردانه است، ما می‌گوییم چرا زنان شاهنامه را درنظر نمی‌گیرند، گردآفرید و بانو گشسب و.... اینجا هم ما سوال داریم؛ آیا زنان از جهاد منع شده‌اند؟ اگر منع شده بودند، پس زنان در هشت‌سال دفاع مقدس چه می‌کردند؟ ما زنانی را داشته‌ایم که تانک می‌رانده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «این تقدس برمی‌گردد به لقبی که خود مردان به آن داده‌اند. من از آیات عظام کمالی حیدری و مکارم شیرازی این را پرسیده‌ام که وقتی زن اجازه ورود به مسجد و خانه خدا را دارد، آیا زورخانه مقدس‌تر و مهم‌تر است؟ آنها گفتند خیر. می‌گویند ضربی که توسط زنان زده می‌شود، صدایش بیرون نرود؛ درحالی که از مقام معظم رهبری فتوا در این‌باره وجود دارد که ضرب زورخانه لهوی نیست. یا مخالفان می‌گویند این ورزش ملی و مذهبی است؛ اول اینکه زنان نیمی از جمعیتند و نیمی از سهم ملیت را دارند، مذهبی‌بودن هم مثل هزار موضوع دیگری؛ زنان مگر سینه نمی‌زنند یا روضه نمی‌روند؟ زورخانه هم مثل همان است، چون موضوع لهوی ندارد.»
منع، وجود ندارد
در آیین‌نامه‌های داخلی فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای است که برای ترویج این ورزش‌ها تدوین شده، ورود زنان به زورخانه‌ها و آموزش به آنها ممنوع نیست. براساس اساسنامه فدراسیون‌های آماتوری جمهوری اسلامی ایران هم که مجلس تصویب کرده و برای همه فدراسیون‌ها مشترک است، دو بند وجود دارد که در یکی از آنها آمده تمام هیأت‌ها موظفند یک نایب‌رئیس زن انتخاب کنند و هیأت‌ها باید در جلسات‌شان حتما از رئیس انجمن ورزشکاران زن استفاده کنند. اتفاقی که هنوز برای ورزش‌های زورخانه‌ای نیفتاده است. رایحه مظفریان، ورزشکار باستانی میگوید، مسأله بعدی برمی‌گردد به اساسنامه فدراسیون‌های بین‌المللی که پنج بند دارد: «در بند اول آمده است که تبعیض مذهبی، سیاسی، جنسیتی و نژادی برای ورزش‌ها نباید وجود داشته باشد و حالا تبعیض جنسیتی درباره ورزش‌های زورخانه‌ای، باعث شده زنان نتوانند تیم داشته باشند و امکان بین‌المللی‌شدن را هم از دست داده‌اند، چون تبعیض جنسیتی وجود دارد.» موضوع دیگر، حرف‌وحدیث‌ها درباره مفهوم پهلوانی است؛ تعدادی از پیشکسوتان ورزش زورخانه‌ای می‌گویند زن که پهلوان نمی‌شود. قدمت آیین پهلوانی به دوره ایران باستان برمی‌گردد. این ورزش در قرن هشتم هجری قمری در هندوستان، پاکستان، عراق و آسیای میانه گسترش یافت و اکنون در بیش از ۶۰ کشور جهان ورزشکارانی دارد. در این کشورها زنان هم در این زمینه فعالیت می‌کنند.
زنان ورزشکار باستانی در ایران می‌گویند با مشکل دیگری هم روبه‌رو هستند؛ آنها می‌گویند مردان زیادی مسخره‌شان می‌کنند و می‌گویند، به زنان نمی‌شود گفت پهلوان: «می‌گویند یعنی زنان بیایند ورزش کنند و آنها را پهلوان مریم و پهلوان الناز خطاب کنیم؟ از سر تمسخر می‌گویند ولی وقتی کسانی مثل پهلوانان شاهنامه و شیرزنانی در تاریخ ایران وجود دارند قطعا گرفتن لقب پهلوانی در برابر خدمتی که می‌کنند حق مسلم آنان است. مسأله پهلوانی معرفتی است. در قدیم پهلوان در زبان فارسی یک ورزشکار بود. یکی از بهانه‌های مخالفت این است که چطور برای زنی که در این ورزش جایگاهی ندارد لقب پهلوان بدهیم؟»
پهلوانی در جنوب شرق
الهه رزم‌خواه و خواهرش از بچگی «میل‌های» ورزش باستانی را در دستان پدرشان دیدند و بعدها که برادرشان هم باستانیکار شد و معلم این ورزش، هر روزشان با حال و هوای این ورزش گذشت. او یک سال قبل علاقه بچگی‌اش را به صورت حرفه‌ای شروع کرد و میل‌های باستانی را در خانه به دست گرفت. برادر و پدرش هم مشتاق شدند و حامی. او ساکن زاهدان است و در شهرشان چند زن دیگر را هم می‌شناسد که دوست دارند باستانیکار شوند اما در همه این سال‌ها پای هیچ‌کدام‌شان به گود زورخانه نرسیده است. به آنها گفته‌اند که گود مقدس است: «مگر مسجد مقدس نیست؟ چطور زنان می‌توانند در آن حاضر شوند و دعا بخوانند اما در گود نمی‌توانند؟» آنها جایی برای تمرین ندارند و نمی‌توانند جز مراسم رسمی که همه به آن دعوت می‌شوند رنگ گود زورخانه را ببینند. مربی هم برای زنان وجود ندارد و برای همین هم برادر الهه به آنها یاد داده چطور تمرین کنند و چه کنند اما گودی برایشان نبوده که پا به آن بگذارند و تمرین‌هایشان را آنجا رسمی انجام دهند: «موافقان و مخالفان حضور زنان در ورزش باستانی زیادند و البته خیلی از موافقان معتقدند اگر زنان وارد این ورزش شوند این ورزش می‌تواند به المپیک راه پیدا کند.» الهه از زنان شهرهای دیگری مثل کرمان، تهران و اصفهان خبر داد که خودشان در خانه تمرین می‌کنند و نمی‌توانند به گود وارد شوند و در این سال‌ها تلاش و حمایت پدر و برادر الهه هم عاملی نبوده تا درهای زورخانه به روی او و خواهرش باز شود: «این ورزش آرامش خاصی دارد. ورزش باستانی کشور است و کسی حق ندارد زنان را از انجامش منع کند.» برای او راه مقابله با این روزها و مخالفان «صبر» است و معتقد است اگر صبر کنند می‌توانند در آینده روزهای بهتری را با حضورشان برای ورزش باستانی کشور رقم بزنند.