[شهروند] «برای اینکه شانس‌مان در قرعه‌کشی ایران‌خودرو بیشتر شود، هر چهارنفر عضو خانواده‌ام ثبت‌نام کردیم اما برنده نشدیم.»؛ این جمله را سعید که کارمند یک شرکت خصوصی است، می‌گوید. او ماهیانه 3.5میلیون تومان حقوق می‌گیرد و به گفته خودش، برای حفظ سرمایه‌اش در طرح پیش‌فروش 15هزار دستگاه خودروی شرکت ایران‌خودرو ثبت‌نام کرده و سه‌نفر دیگر از اعضای خانواده‌اش هم این کار را انجام دادند تا شانس‌شان در بین حدود 4میلیون و 360هزار نفر شرکت‌کننده، بیشتر شود اما درنهایت به نام هیچ‌کدام‌شان قرعه نیفتاده است: «پس‌انداز من آن‌قدر نیست که بتوانم یک خودروی مناسب از بازار تهیه کنم، چون قیمت‌ها تقریبا دوبرابر قیمت کارخانه‌های خودروسازی شده است. هر روز هم که می‌گذرد، گرانی بیشتر می‌شود و پولم کم‌ارزش می‌شود. من در دور بعدی پیش‌فروش‌ها هم شرکت می‌کنم، چون راه دیگری برای خرید خودروی مناسب و حفظ پولم ندارم.»
شرکت‌های سایپا و ایران‌خودرو برای رفع بحران نقدینگی و افزایش تولید، محور برنامه‌های خود را بر پیش‌فروش خودرو گذاشته‌اند اما چون میزان تولید کاهش داشته، مجبور شده‌اند از قرعه‌کشی برای انتخاب مشتری‌ها استفاده کنند. آمارهای رسمی می‌گوید در مجموع 4میلیون و 360هزار و 153 نفر واجد شرایط قرعه‌کشی در طرح پیش‌فروش ویژه عید فطر ایران‌خودرو بودند که از این تعداد حدود 54درصد برای خرید پژوپارس و حدود 25درصد برای خرید پژو206 معمولی ثبت‌نام کرده بودند. کمترین متقاضی با 7.5درصد برای رانا و پس از آن 13.5درصد برای پژو 405 اس‌ال‌ایکس بود. قرعه‌کشی ایران‌خودرو دیروز انجام شد و حالا برنده‌ها تا دوشنبه هفته جاری فرصت دارند تا مبلغ مورد نظر خودروی انتخاب‌شده را واریز کنند. حداکثر زمان اعلام‌شده برای تحویل این خودروها سه‌ماه است که مدیرعامل ایران‌خودرو مدعی است که زودتر از این تاریخ خودروها را تحویل خواهند داد. برخی فعالان حوزه خودرو معتقدند به دلیل کاهش تولید، احتمال تأخیر دور از انتظار نیست. قرار است امروز یکشنبه، شرکت سایپا هم قرعه‌کشی 10هزار دستگاه خودروی پیش‌فروش‌شده را انجام دهد. حدود یک‌میلیون و 500هزار نفر در طرح سایپا شرکت کرده‌اند.
ذخیره‌ها چه کسانی هستند؟
ایران‌خودرو اعلام کرده است 10درصد بیش از ظرفیت ثبت‌نام 15هزار دستگاه به‌عنوان ظرفیت ذخیره درنظر گرفته است تا اگر برخی از پذیرفته‌شده‌ها نسبت به پرداخت وجه در زمان مقرر اقدام نکردند، با افراد ذخیره جایگزین شوند. معنایش این است که ایران‌خودرو پیش‌بینی کرده حدود 10درصد از برگزیده‌شده‌ها توان پرداخت مبلغ مورد نظر را ندارند. داود یکی از آنهاست. می‌گوید: «آن‌زمان که در قرعه‌کشی شرکت کردم، پول کافی نداشتم اما دیدم هیچ جوری نمی‌توانم صاحب خودروی صفر شوم، برای همین ثبت‌نام کردم. حالا که برنده شده‌ام، پول کافی ندارم و مجبورم طلاهای همسرم را بفروشم، یا اینکه از دوست و آشنا قرض بگیرم.» برخی شهروندان معتقدند، عدم دریافت پول از همه ثبت‌نام‌کننده‌ها باعث شد تا تعداد شرکت‌کننده‌ها افزایش پیدا کند و شانس آنهایی که پول کافی داشتند، پایین بیاید. این درحالی است که سعید مدنی، مدیرعامل اسبق سایپا معتقد است دریافت پول قبل از قرعه‌کشی از همه شرکت‌کننده‌ها وجهه مناسبی ندارد، چون این شائبه را ایجاد می‌کند که خودروسازها می‌خواهند با این پول‌ها چه کار کنند؟
دلالی در پیش‌فروش‌ها
«دلالی در پیش‌فروش خودروها همیشه وجود داشته است.» این جمله را سعید مدنی، مدیرعامل سابق شرکت سایپا گفته است اما همزمان تأکید دارد با قواعد جدیدی که در طرح‌های اخیر به اجرا گذاشته شده، احتمال دلالی کمتر می‌شود. با وجود این، برخی از شهروندان از دلالانی گفته‌اند که در ازای پرداخت پول، کارت ملی آنها را اجاره کرده‌اند تا در قرعه‌کشی ثبت‌نام کنند. همچنین برخی دیگر توانسته‌اند حدود 10 ثبت‌نام انجام دهند و گفته‌اند در ازای هر برنده، مبلغی در اختیار صاحب کارت ملی خواهند گذاشت. یکی از شهروندان به تجارت‌نیوز گفته است: «آدم می‌شناسم کارت ملی 10نفر را گرفته و به نام همه‌شان ثبت‌نام کرده است. شرط هم گذاشته اگر اسم‌شان دربیاید، به هرکدام 4میلیون تومان می‌دهد و بقیه‌اش را به‌عنوان سود خودش می‌گیرد.»
مردم دوباره شرکت می‌کنند؟
تحویل‌دادن به موقع خودروها، دغدغه اصلی افرادی است که در طرح‌های پیش‌فروش شرکت می‌کنند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد مجموع تولید خودروسازها طی سال‌های 97 و 98 به ترتیب 37.8 و 15درصد کاهش داشته و احتمالا به دلیل تداوم بحران نقدینگی و تأمین مواد اولیه، این افت تولید در سال‌جاری هم ادامه داشته باشد. ناهید که در قرعه‌کشی نامش درنیامده، می‌گوید: «اگر این سری برنده می‌شدم، خیلی خوب بود؛ چون فکر می‌کنم ایران‌خودرو برای اعتمادسازی هم که شده، خودروهای پیش‌فروش‌شده این دفعه را به موقع تحویل می‌داد.» ناهید می‌گوید دوباره در طرح‌های بعدی هم شرکت می‌کند، چون راه دیگری برای حفظ پول و خرید خودروی صفر ندارد. سجاد هم که در قرعه‌کشی اخیر برنده نشده است، همین نظر را دارد: «خودرویی که الان دارم، شرایط مناسبی ندارد و باید آن را عوض کنم. قیمت‌های بازار خیلی گران است و برای اینکه بتوانم خودروی مناسب تهیه کنم، باید در طرح‌های پیش‌فروش شرکت کنم.» ایران‌خودرو دیروز تأکید کرد همزمان به تعهدات معوق خود عمل می‌کند و به زودی تعداد آنها را به صفر می‌رساند. چندی پیش یک نماینده مجلس اعلام کرد که خودروسازها 400هزار دستگاه تعهد معوق دارند. البته ایران‌خودرو اخیرا تعداد تعهدات معوق خود را 30هزار دستگاه اعلام کرده و گفته است این تعداد به زودی به صفر خواهد رسید.
پیش‌فروش‌ها ادامه دارد
پیش‌فروش خودرو از برنامه‌های اصلی خودروسازها برای جبران بحران نقدینگی و تولید است. قرار است تا پایان سال حدود 400هزار دستگاه خودرو به شکل پیش‌فروش در اختیار شهروندان قرار بگیرد. ایران‌خودرو از هجدهم خردادماه امسال (امروز) طرح پیش‌فروش 45هزار دستگاه خودرو را کلید خواهد زد و قصد دارد 12 مدل خودرو را به فروش برساند. زمان تحویل خودروهای این طرح بین 4 تا 12ماه اعلام شده و فرآیند قرعه‌کشی و قواعد آن هم مشابه طرح پیش‌فروش عید فطر است. همچنین شرکت سایپا از امروز یکشنبه به مدت سه‌روز، پیش‌فروش یک‌ساله محصولات خود را آغاز خواهد کرد. ظرفیت ثبت‌نام در روش پیش‌فروش یک‌ساله متناسب با برنامه تولید سایپا اعلام شده است. خودروسازها امیدوارند با پیش‌فروش‌ها بتوانند بر بحران نقدینگی خود غلبه کنند اما کارشناسان می‌گویند تا زمانی که قیمت‌گذاری دستوری و مشکلات واردات قطعه حل نشود، چالش‌های بازار خودرو پابرجا خواهد بود.
مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو: تولید و عرضه خودرو بیشتر می‌شود
مدیرعامل ایران‌خودرو از ترخیص قطعاتی که در گمرکات موجود بود، خبر داد و گفت: «با ترخیص این قطعات، تعداد زیادی از خودروها تکمیل شده و میزان عرضه و تولید را از حال حاضر که به ۲هزار دستگاه رسیده است، بیشتر خواهیم کرد.» فرشاد مقیمی به فرآیند قرعه‌کشی دیروز اشاره کرد و افزود: «بلافاصله از یکشنبه فرآیند فروش ما آغاز خواهد شد. تمام تلاش ما نیز بر این است که طبق زمان تعیین‌شده، شاید قدری هم زودتر خودروی مشتریان را تحویل دهیم.» او با بیان اینکه عمل به تعهدات قبلی در وضع خوبی قرار دارد، گفت: «اگرچه تعدادی از تعهدات باقی مانده است، ظرف چندماه آینده به صفر خواهیم رساند. درحال حاضر تولید روزانه ٢هزار دستگاه را داریم. ضمن اینکه بخشی از قطعاتی که در گمرکات مانده بود، ترخیص خواهند شد. با ترخیص این قطعات عرضه بیشتر خودرو خواهیم داشت.»