[ملیحه محمودخواه] جمعیت هلال‌احمر با حضور داوطلبان هویت پیدا می‌کند. این داوطلبان در هر حادثه و ماجرایی این نهاد را تنها نگذاشته و همراهی کرده‌اند. سال گذشته حضور داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، فعالیت‌های این نهاد مردمی و امدادرسان را بیش از گذشته پُررنگ کرد. سیلاب‌های بهار، طرح‌های مختلفی مانند نذر آب، همای رحمت، نیابت و در این اواخر نیز بحث کرونا نشان داد داوطلبان درس‌هایی را که در مکتب این جمعیت آموخته‌اند به‌خوبی پس داده‌اند. رئیس سازمان داوطلبان و سخنگوی جمعیت هلال‌احمر درباره فعالیت‌های این سازمان و جمعیت هلال‌احمر در سال گذشته، با «شهروند» گفت‌وگو کرد.
به گفته محمد نصیری، با وجود اینکه بسیاری از افراد مبلغ کفاره و فطریه‌شان را به نیازمندانی که در اطراف خود می‌شناسند، می‌دهند، اما امسال با طرحی که جمعیت هلال‌احمر برای تأمین نان داد، نزدیک به یک‌میلیارد تومان کفاره جمع‌آوری شد که بناست این پول صرف خرید نان برای بیش از 10هزار خانواده در دهک‌های پایین درآمدی جامعه شود. او ادامه داد: «با توجه به مشکلات اقتصادی که در پی شیوع ویروس کرونا برای طبقات کمتر برخوردار جامعه به وجود آمد، امسال برای اولین‌بار با اخذ موافقت نماینده محترم ولی فقیه در جمعیت هلال‌احمر، طرح جمع‌آوری کفاره در جمعیت هلال‌احمر آغاز شد. پیش از این بهزیستی و کمیته امداد مسئولیت جمع‌آوری فطریه و کفاره را بر عهده داشتند، اما امسال با توجه به وضع موجود، هلال‌احمر به بحث جمع‌آوری کفاره روزه نیز ورود کرد.
در مورد فطریه با توجه به مسائل شرعی که پیرامون نحوه دریافت و زمان هزینه‌کرد آن وجود دارد، جمعیت هلال‌احمر ورود نکرد.»رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر گفت: «در همین راستا، با معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هماهنگی کردیم و ظرفیتی ایجاد شد تا شماره حساب یارانه دهک‌های پایین درآمدی را دریافت کنیم. همچنین با توجه به اینکه بخشی از این افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی یا کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار داشتند، اولویت‌مان معطوف به خانوارهایی شد که تحت پوشش این دو نهاد نیستند، اما جزو دهک‌های پایین محسوب می‌شوند و در دوران شیوع کرونا با مشکلات عدیده اقتصادی مواجه شده‌اند.»
در مورد کفاره از نظر شرعی حساسیت زیادی وجود دارد و برای جمع‌آوری کفاره نیز باید مواردی رعایت شود؛ ازجمله اینکه این مبلغ حتما باید صرف خرید قوت غالب یعنی نان شود. جمعیت هلال‌احمر برای نخستین‌بار در کشور شرایطی فراهم کرد که مبلغ واریزی به حساب این خانواده‌ها فقط صرف خرید نان شود. به همین دلیل با هماهنگی‌های انجام‌شده و با توجه به توسعه و تکمیل بسیاری از زیرساخت‌ها در بانکداری الکترونیک، شرایطی فراهم شد تا با این مبلغ تنها بتوان از دستگاه کارتخوان نانوایی خرید کرد. با این کار، دیگر مسائل مربوط به خرید نان نیز حل‌وفصل شد، چرا که افراد می‌توانند مبلغ مذکور را صرفا برای خرید نان با استفاده از عابر بانک و دستگاه کارتخوان مغازه نانوایی هزینه کنند.
به گفته نصیری، جمعیت هلال‌احمر حدود 10میلیارد ریال یا همان یک‌میلیارد تومان از ابتدای خرداد تا هفتم خرداد جمع‌آوری کرده و در حال حاضر نیز فرآیند دریافت کفاره روزه در هلال‌احمر متوقف شده است، اما قرار است حدود 100هزار تومان به حساب سرپرستان 10هزار خانواده واریز شود تا بتوانند نان مورد نیاز خود را برای دو ماه تأمین کنند.
در کرونا جمعیت هلال‌احمر پشتیبان خط مقدم بود
جنس کرونا با بقیه حوادث و اتفاقات پیش آمده در کشور متفاوت بود. ستاد بحران کرونا در وزارت بهداشت تشکیل شد و جمعیت هلال‌احمر نقش پشتیبان را بر عهده گرفت. تهیه ماسک، گان، دستکش، خدمات اولیه و تأمین دستگاه‌های اکسیژن‌ساز مرحله اولیه فعالیت جمعیت هلال‌احمر در ماجرای کرونا بود. در این مرحله برخلاف سایر مأموریت‌های این جمعیت، مواد غذایی و چادر اولویت جمعیت هلال‌احمر نبود، بلکه این جمعیت به دنبال این بود که سنگر اول مبارزه با کرونا را حفظ کند. زمان که پیش رفت، نوع نیازها تغییر کرد و موضوعاتی مانند ضدعفونی‌کننده و معیشت پیش آمد. در این مرحله نیز جمعیت هلال‌احمر پرچم پشتیبانی‌اش را برافراشت و نقش خود را به‌عنوان حامی و همراه مردم تثبیت کرد.
همراهی با تشکل‌های مردم‌نهاد
سازمان داوطلبان امسال برای نخستین‌بار از طریق امضای تفاهم‌نامه به‌طور سازماندهی‌شده وارد مشارکت مستقیم با تشکل‌های مردم‌نهاد در شرایط عادی و حادثه شد که این مشارکت برکات زیادی به همراه داشت. این اتفاق سبب شد هم‌افزایی در ارایه خدمات اجتماعی به مردم آسیب‌پذیر بیشتر شود و کمک‌های مردمی در حوادث و بلایا سر و سامان بهتری گیرد. جذب مشارکت ایرانیان خارج از کشور، توزیع عادلانه‌تر کمک‌های مردمی در حوادث و بلایا، کاهش هزینه‌های جمعیت هلال‌احمر و اجرایی‌شدن ماده 10 احکام برنامه پنج‌ساله جمعیت از دیگر اتفاقاتی است که همراهی با تشکل‌های مردم‌نهاد آن را رقم زده است.
هلال سال پُرکاری پشت سر گذاشت
سیلاب‌های بهاری از روزهای پایانی سال 97 پای امدادگران و داوطلبان هلال‌احمر را به استانهای درگیر کشاند، اما همین سیلاب‌های بهاری بسیاری از مردم را در برابر این حادثه طبیعی متحد کرد.
به گفته رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، بیش از دو هزار پایگاه جمع‌آوری کمک‌های مردمی تشکیل و 2430 صندوق ثابت و سیار در استانهای مختلف بر پا شد. 47 موسسه و تشکل مردم‌نهاد نیز با هلال‌احمر همراه شدند و این همراهی سبب شد بیش از 2هزار و 600میلیارد ریال کمک نقدی و بیش از 1788میلیارد ریال کمک غیرنقدی جمع‌آوری شود که این میزان در تاریخ کمک‌های مردمی بی‌سابقه بوده است. 14هزار و 288 داوطلب به مدت
697 هزار 871 نفر ساعت در این حادثه حضور پیدا کردند و 179 هزار و 271 بسته غذایی و بهداشتی تهیه، بسته‌بندی و بین سیل‌زدگان توزیع شد. 469 شرکت و بنگاه اقتصادی نیز برای کمک به سیل‌زدگان مشارکت کردند.
نصیری توضیح داد: «هر حادثه مدل و جنس خاص خودش را دارد و نمی‌توانیم کمک‌های مردمی را در بحث سیلاب با هیچ حادثه دیگری مقایسه کنیم. در حادثه سیل رکوردی در کمک‌های مردمی ثبت و درغالب کمک‌های نقدی و غیرنقدی چیزی حدود 400میلیارد تومان جمع‌آوری شد. اما شاید تعطیلات و زمان بروز این حادثه در جمع‌آوری کمک‌ها بی‌تأثیر نبود. در تعطیلات جمعیت هلال‌احمر به سرعت وارد عمل شد. دوره زمانی این حادثه کمی طولانی شد و حدود سه ماه درگیر این ماجرا بودیم. تعداد زیادی از استان‌ها درگیر شدند و تعطیلات عید سبب شده بود دستگاه‌های موازی ما نیز حضورشان کمرنگ‌تر باشد و همین موضوع فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر را پر رنگ‌تر می‌کرد و این مسائل در کنار هم سبب شد میزان جمع‌آوری کمک‌های مردمی در جمعیت هلال‌احمر از همه نهادها و تشکل‌های دیگر بسیار بیشتر باشد.»
اما سیل سیستان‌وبلوچستان نیز به صورت مجزا قابل بررسی است. پس از وقوع این سیل 1219 پایگاه جمع‌آوری کمک‌های مردمی تشکیل شد و 1389 صندوق ثابت و سیار در سطح کشور استقرار یافت.200میلیارد ریال کمک نقدی و 389میلیارد ریال کمک‌های غیرنقدی جمع‌آوری شد و بیش از 5660داوطلب به مدت 69325 نفر ساعت در بحث کمک و امدادرسانی به مردم این خطه حضور پیدا کردند و 57 موسسه و تشکل مردم‌نهاد نیز با جمعیت هلال‌احمر همراه شدند و 469 شرکت و بنگاه اقتصادی برای کمک به سیل‌زدگان حضور یافتند.
اجرای برنامه نذر آب
نذر آب از جمله طرح‌های موفقی بود که به اعتقاد نصیری امسال نیز باید با قوت و همراهی داوطلبان ادامه پیدا کند. سال گذشته در این طرح از توان و تخصص 277پزشک فوق‌تخصص، متخصص، عمومی، دندانپزشک و پیراپزشک و 140نیروی پشتیبانی استفاده شد و 350 قلم دارو به ارزش بیش از 5میلیارد و 740میلیون ریال تهیه شد و در اختیار مردم مناطق محروم استانهای جنوبی کشور قرار گرفت. در کنار آن پوشاک مورد نیاز مردم نیز در مناطق کم برخوردار به ارزش 6میلیارد و 72میلیون ریال تهیه و در بین آنها توزیع شد.
اجرای پروژه‌های حمایتی و بهداشتی، ساخت سرویس بهداشتی، تعمیر مدرسه، ساخت منزل مسکونی به ارزش بیش از 4میلیارد و 165میلیون ریال، توزیع بیش از 4800 بسته غذایی به ارزش 7میلیارد و 72میلیون ریال و توزیع 6500 بسته بهداشتی نیز با حمایت جمعیت هلال‌احمر در این طرح انجام شد. راه‌اندازی کمپین ملی مقابله با تغییرات اقلیمی، تأمین 878 تانکر آب در ظرفیت هزار، 2هزار،3هزار و 5هزار به ارزش 7میلیارد و 61میلیون ریال، توزیع 115300 شل آب معدنی به ارزش 2میلیارد و 255میلیون ریال و انتقال آب آشامیدنی به مناطق بحرانی خشکسالی در استانهای محروم نتیجه طرح نذر آب بود.
نصیری تأکید کرد: «بیش از 1100کاروان سلامت در‌سال 1398 به مناطق محروم اعزام شدند و بیش از 9هزار نفر از داوطلبان پزشک، متخصص عمومی و پیراپزشک در انجام این کاروان‌ها مشارکت داشتند. چادرهای سلامت نیز به منظور ارایه خدمات درمانی شامل ویزیت رایگان، تست قند خون و فشار خون، مشاوره‌های درمانی و به مناسبت‌های مختلف همانند هفته سلامت، هفته هلال‌احمر، هفته کاهش بلایای طبیعی، روز جهانی داوطلبان و سایر ایام سال برپا شدند. به طوری‌که در سالی که گذشت، حوزه داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، 4500 چادر سلامت را با مشارکت بیش از 14هزار پزشک و پیراپزشک و سایر داوطلبان به میزان بیش از 93هزار نفر ساعت برپا کرد. »
برنامه‌های نوروزی فرشتگان رحمت و نیابت
در نوروز 1398 بیش از 87هزار بسته غذایی به ارزشی بالغ بر 90میلیارد ریال در بین افراد کم برخوردار توزیع شد. این را هم نصیری اعلام کرد و گفت: «برنامه نیابت نیز با مشارکت داوطلبان علاقه‌مند و خیّر در مناسبت‌های مختلف در طول‌سال به‌ویژه ایام نوروز و روز جهانی سالمند در استانهای سراسر کشور برگزار شد. در این طرح داوطلبان در سرای سالمندان، منازل خانواده شهدا، افراد سالخورده و بی‌فرزند و ... حضور یافتند و با همدردی با این افراد به آنها خدمات بهداشتی- درمانی و معیشتی و رفاهی ارایه کردند. در‌سال 1398 بیش از 40هزار نفر از اجرای این طرح بهره‌مند شدند.»
او ادامه داد: «با توجه به استقرار مراکزی به‌عنوان بانک امانات تجهیزات پزشکی در استانهای سراسر کشور و اهدای تجهیزاتی مانند ویلچر، کپسول اکسیژن، تخت بیمارستانی و تشک طبی و مواج، عصا، واکر، تشک بادی، آمبولانس و سایر تجهیزات پزشکی توسط خیران و نیکوکاران به جمعیت هلال‌احمر در‌سال 1398 همچون سال گذشته تجهیز بانک‌های امانات انجام شده است. همایش بزرگداشت روز داوطلب و آیین نکوداشت خدمات داوطلبانه به مناسبت روز جهانی داوطلبان و مراسم تجلیل از داوطلبان برتر کشور به همراه بنگاه‌های اقتصادی برتر که در سیل همراه هلال‌احمر بودند و به‌عنوان داوطلب حقوقی با ما فعالیت کردند، برگزار شد.»
برگزاری دوره‌های آموزشی متمرکز
دوره توانمند‌سازی تشکل‌های مردم‌نهاد در آبان ماه‌سال 1398 و با حضور 45تشکل و سازمان مردم نهاد همکار با سازمان داوطلبان در محل سازمان برگزار شد. رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر تأکید کرد: «فراخوان جذب کمک‌های مردمی توسط مراکز استان‌ها و شعب جمعیت هلال‌احمر در سراسر کشور با همکاری هزارخانه هلال و مشارکت 694 هزار و 72 داوطلب به میزان
988 هزار و 216نفر ساعت برگزار شد و مبلغ 320میلیارد ریال کمک‌های غیرنقدی مردمی به ارزش 660میلیارد ریال جمع‌آوری شد که با این مبالغ 213 هزار و 167 پک و بسته بهداشتی تهیه و در بین اقشار آسیب‌پذیر توزیع شده است. تهیه 200هزار بسته و سبد حمایتی و معیشتی اهدایی مردم در بین خانواده‌های متأثر از کرونا نیز از دیگر فعالیت‌هایی بود که در‌سال گذشته با کمک داوطلبان انجام شده است.
فعالیت‌های سازمان داوطلبان با قوت ادامه پیدا می‌کند
امسال نیز هلال‌احمر برنامه‌های زیادی را در دست اجرا دارد. برگزاری هر چه منسجم‌تر و موثر‌تر انتخابات جمعیت شوراها، تیم‌سازی عملیاتی داوطلبان در حوزه‌های مرتبط با اجرای فراخوان‌های مردمی و جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی مددکاری اجتماعی در بحران از جمله فعالیت‌های این سازمان است. شبکه‌سازی خیریه‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه امدادونجات، آموزش تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه امدادونجات و مدیریت بحران و حرکت به سوی تخصصی شدن فعالیت‌های داوطلبان با رویکرد حضور موثر در برنامه در راستای اسناد بالا دستی نیز از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که هلال‌احمر در رأس کار خود دارد. حرکت در راستای اهداف نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر، جذب حداکثری اعضا و داوطلبان به‌عنوان بازوی اجرایی جمعیت هلال‌احمر و توسعه مسئولیت‌پذیری اجتماعی در کشور نیز از دیگر برنامه‌های جمعیت هلال‌احمر به شمار می‌رود.