[شهروند] ارایه خدمات حمایتی و اجتماعی به نیازمندان و آسیبپذیرترین افراد جامعه با استفاده از منابع و کمکهای داوطلبانه خیرین و داوطلبان ازجمله وظایف سازمان داوطلبان جمعیت هلالاحمر است. خدمات داوطلبانه کاملا افتخاری است و برای خدمت داوطلبانه نه وجهی دریافت میشود و نه انتظار جبران از دریافتکننده کمک وجود دارد. فعالیتهای داوطلبانه جنبه بشردوستانه، خیرخواهانه و عامالمنفعه دارد و در ارایه خدمت داوطلبانه بین افراد تبعیض قائل نمیشود، این خدمات داوطلبانه فاقد هرگونه تمایلات منفعتطلبانه است و در آن اهداف خاص سیاسی، اقتصادی و نظایر آن دنبال نمیشود، شرایط و زمان انجام خدمات داوطلبانه، طبق موقعیت و شرایط مختلف مانند زمان جنگ، صلح، بلایای طبیعی و نظایر آن تفاوت میکند. سازمان داوطلبان به تازگی آماری از فعالیتهای 9 ماهه سال 98 منتشر کرده است که نشاندهنده عزم داوطلبانه جمعیت هلالاحمر در طرحها و برنامههای انساندوستانه در سراسر کشور است. فعالیتهای داوطلبانه 9 ماهه جمعیت هلالاحمر در 15 استان شامل 490 پروژه بوده است و 2هزار و 400 داوطلب در این پروژهها مشارکت داشتهاند. معاون جذب و سازماندهی سازمان داوطلبان در اینباره به «شهروند» میگوید: «174هزار نفر از این خدمات داوطلبانه بهره بردهاند و بهطورکلی 17میلیارد و 800میلیون ریال برای اجرای این طرحها هزینه شده که سهم سازمان داوطلبان 17میلیارد و 100میلیون ریال و مشارکت جمعیت هلالاحمر 709میلیون ریال بوده است.»
وحید سلیمی در گفتوگو با «شهروند» درباره جزئیات این طرحها توضیح میدهد: «برنامههای سازمان داوطلبان چند بخش است؛ یکسری برنامهها به صورت ملی و مستمر در طول سال انجام میشود، مانند طرحهای کاروان سلامت، نیابت و اهدای خون یا حمایت ماندگار. در کاروانهای سلامت تیمهای پزشکی داوطلب در روستاهای محروم که نیازسنجی در آنها صورت گرفته باشد، حضور پیدا میکنند و در دورههای مختلف در طول سال خدمات بهداشتی- درمانی ارایه میدهند. این کاروانها در طول سال به صورت مستمر است و توسط شعب سازمان داوطلبان انجام میشود. کاروانهای سلامت علاوهبر مناطق محروم، پاسخگوی نیاز مردم آسیبدیده در بحرانها هم میتواند باشد. بهویژه بعد از بحرانهایی که رخ میدهد به واسطه لطمههایی که افراد میبینند، موضوع سلامت هم در حوزه درمان و هم بهداشت دچار خلل میشود، در هر حال یکی از رویکردهای قطعی سازمان داوطلبان در این دوران حمایتهای بهداشتی از افراد آسیبدیده است.
تابستان هر سال کاروانهای سلامت در قالب طرح نذر آب به مناطق محروم استانهای متأثر از خشکسالی اعزام میشوند، در دورههای چند روزه نیازهای سلامت و بهداشت مردم آن منطقه را مشاهده میکنند و درمان و پیگیریهای بعد را در دستور کار قرار میدهند. در ماههای اخیر نیز همزمان با دهه فجر برای کمک به دانشگاههای علوم پزشکی و به منظور ارتقای وضع درمانی در این مناطق، کاروانهای سلامت سازمان داوطلبان به مناطق آسیبدیده از سیل و زلزله اعزام شدند. به گفته نصیری، رئیس سازمان داوطلبان جمعیت هلالاحمر در ابتدای سال هم این کاروانها به استانهای لرستان، گلستان و خوزستان و همچنین بعد از زلزلهای که در آذربایجانغربی رخ داد، به مناطق متأثر اعزام شدند. متخصصان و فوقتخصصان در رشتههای زنان، کودکان، عفونی، دندانپزشکی، مامایی و عمومی و متخصصان بیماریهای قلبی-عروقی ازجمله پزشکانی بودند که در دهه فجر با کاروانهای سلامت به مناطق آسیبدیده رفتند. به گفته نصیری با توجه به گستردگی مناطق سیلزده، این طرح آخر هفتهها تا پایان سال ۹۸ ادامه دارد و اجرا میشود.
طرح نیابت، راهی برای خدمت به سالمندان
نیابت برنامهای در جهت حمایت و دلجویی از سالمندان است یا در منازل شخصی یا در سرای سالمندان. داوطلبان در طرح نیابت در سرای سالمندان یا منازل آنها حضور پیدا میکنند، موهای آنها را کوتاه و اصلاح میکنند، اگر خریدی نیاز داشته باشند، آن را انجام میدهند یا خدمات عمرانی و تعمیراتی مورد نظرشان را برای آنها انجام میدهند. سلیمی با این توضیحات ادامه میدهد: «همین دلجوییکردن و حضور داوطلبان در کنار سالمندان برای احوالپرسی هم میتواند دلگرمی و قوت قلب برای آنها باشد. طرح نیابت هم به صورت مستمر در سال انجام میشود، بر همین اساس ۶هزار و ۶۸۵ نفر در ۶ ماه ابتدایی سالجاری از خدمات سازمان داوطلبان هلالاحمر در قالب اجرای طرح نیابت بهرهمند شدند. دو ماه پیش بود که سازمان داوطلبان جمعیت با ارایه گزارشی، جزئیات اجرای طرح نیابت را در ۶ ماه ابتدایی سالجاری تشریح کرد. براساس این گزارش، ۲۰۹ مورد طرح نیابت سازمان داوطلبان هلالاحمر در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۸ در ۱۹ استان کشور اجرا شده که با مشارکت ۱۴۴۰ داوطلب و هزینهای افزونبر ۳۴۹میلیون و ۱۷۸هزار تومان، به ۶هزار و ۶۸۵ سالمند خدماترسانی شده است. طرح نیابت با هدف دلجویی و تسکین آلام سالمندان در ایام و مناسبتهای مختلف سال اجرایی میشود.
حمایت ماندگار یا همان اهدای زندگی
حمایت ماندگار، نام دیگر اهدای زندگی است؛ معاون جذب و سازماندهی سازمان داوطلبان در مورد مشارکت داوطلبان در موضوع اهدای خون که یکی از حیاتیترین برنامههای بشردوستانه در دنیاست، به «شهروند» میگوید: «تفاهمنامهای با سازمان اهدای خون داریم که براساس آن داوطلبان را به مراکز انتقال خون هدایت میکنیم تا کسانی که مایل هستند در مراکز مستقر در شعب هلالاحمر حاضر شوند و خون اهدا کنند. آمار این طرح هر سه ماه یکبار ارایه میشود و فعالیت ترویجی بسیار مثبت و تأثیرگذاری در میان مردم بوده است. بر همین اساس در سه ماه نخست سالجاری اعضای فعال و داوطلب این سازمان در اقدامی خداپسندانه 8هزار و ۵۷۹ واحد خون به بیماران نیازمند اهداکردند.»
اهدای این شمار واحد خون در راستای حمایت از سلامت و حیات انسانهای بیمار و نیازمند دریافت این مایع حیاتبخش و در راستای ارایه خدمات عامالمنفعه و بشردوستانه از سوی جمعیت هلالاحمر انجام شده است. تأمین داوطلبانه خون سالم و فرآوردههای خونی برای بیماران نیازمند یکی از برنامههای اصلی و راهبردی این سازمان است و سازمان داوطلبان در راستای تشویق مردم برای انجام مسئولیتهای اجتماعی با انجام فراخوانهای عمومی و اختصاصی (شرایط عادی و اضطرار) در قالب برنامه ملی حمایت ماندگار و ایجاد آمادگیهای لازم در بین داوطلبان نسبت به تأمین مستمر خون سالم تلاش میکند در راستای یکسانسازی میزان دسترسی مناسب بیماران در مراکز استانی با بیماران ساکن در مناطق حاشیهای و دورافتاده گام بردارد. ایران کشوری است که در آن مانند برخی کشورهای پیشرفته و صنعتی جهان اهدای خون به صورت داوطلبانه و بدون چشمداشت مادی انجام میشود.
فعالیتهای داوطلبانه، دلگرمی مردم نیازمند
یکی دیگر از برنامههای سازمان داوطلبان پروژههای داوطلبی و این پروژهها به گفته سلیمی مهمترین برنامههای داوطلبانه در طول سال هستند، به این صورت که هر شعبه براساس نیاز احساسشده در منطقه خودش، پروژههای مختلف را اجرایی میکند، ممکن است یک منطقه نیاز آموزشی و تربیتی داشته باشد و منطقهای دیگر نیاز بهداشت و درمان بر اثر شیوع بیماری خاص. مانند الان که بحث ویروس کرونا بسیار داغ است و نیازهای آموزشی برای این بیماری ضروری است. سلیمی توضیح میدهد: «داوطلبان به دنبال کشف نیازهای مناطق محروم به استانهای مختلف سفر و براساس نیازهایی که مشاهده میکنند، به مراکز استان گزارش میدهند. طرحها براساس نیازسنجی طراحیمیشود؛ از ساخت سرویس بهداشتی برای روستاهای دورافتاده سیستانوبلوچستان تا اجرای طرح آموزشی کتابخوانی برای کودکان محروم از امکانات سرگرمی آموزشی. پروژههای داوطلبانه حمایتی، آموزشی، درمانی و عمرانی است و براساس این چهار موضوع طراحی و اجرا میشود. به گفته معاون جذب و سازماندهی این سازمان گزارش عملکرد هر سه ماه یکبار به مدیران مربوطه ارایه و جمعبندی میشود.
فعالیت داوطلبی هم در کنار پروژههای داوطلبی از دیگر برنامههای این سازمان است که شاید سطح آن از پروژه کمی پایین باشد، اما قطعا تأثیرگذاریاش کمتر نیست. در مناسبتها فعالیتهای داوطلبانه را میبینیم؛ ایستگاههای سلامت در جادهها، حضور داوطلبانه در مراسم اربعین و تجمعات دیگر مثل راهپیماییها و نمازهای جمعه از جمله مواردی است که فعالیتهای داوطلبانه همراهان جمعیت هلالاحمر به نمایش گذاشته میشود. تست قند خون و فشار خون از مردم، کمک به مسیریابی و نکات ایمنی رانندگی و ارایه خدمات حمایتی دیگر در این موارد اجرا میشود. بهطورکلی هر فعالیتی که با حضور داوطلبان انجام میشود، نامش فعالیت داوطلبی است و بر این اساس در طول سال شاهد فعالیتهای بسیاری از داوطلبان هلالاحمر هستیم که بخش بزرگی از آن به بحرانهای طبیعی برمیگردد. هیچ کسی فداکاری و ایثارگری داوطلبان در سیل ماههای ابتدای سال را فراموش نمیکند؛ زمانی که ماهها خودشان را بهطور کامل وقف کمک به سیلزدگان گلستان،لرستان و خوزستان کرده بودند و با جان و دل گلولای از زندگی مردم بیرون کردند و در کنارشان بودند تا دلگرم باشند و دوباره از بار مصیبت و بلا کمر راست کنند.