پریسا اسلام زاده- شهروند| لاکچری‌بازی به بازار کتاب هم رسیده است. این موضوع را شاید در نگاه اول از بازار داغ کتاب‌های نفیس در فروشگاه‌های اینترنتی و سایت‌های فروش آنلاین مانند شیپور و دیوار متوجه شوید اما انتشاراتی‌های تهران می‌گویند که مراجعان زیادی دارند که به سراغ‌شان می‌آیند تا یک کتاب خیلی گرانقیمت آن هم تنها برای هدیه‌دادن بخرند. به همین دلیل کتاب‌های نفیسی که جلدشان طلاکوب شده است حتی با قیمت‌های حدود 10میلیون تومان در بازار ایران به فروش می‌رسد. برخی انتشاراتی‌ها هم کتاب زندگی افراد را با قصه خودشان منتشر می‌کنند. در این میان آگهی‌های فروش کتاب در سایت‌های دیوار و شیپور هم به نوعی جالب توجه است. آگهی‌دهندگان گاهی کتاب‌های مدرسه دوره پهلوی اول را می‌فروشند که از پدربزرگ‌شان به میراث رسیده است و گاهی کتاب‌های درسی دوره نظام قدیم را؛ آنها بیشتر خاطره‌باز هستند.
در این میان خوب است که بدانید مد کتاب به کتابخانه داشتن هم رسیده است. احمدیان، دبیر سندیکای تولیدکنندگان مصنوعات چوبی به «شهروند» می‌گوید که کتابخانه چند سالی است که جزو پرفروش‌ترین کالاهای چوبی در ایران شده است که البته ناگفته پیداست با توجه به پایین‌بودن سرانه مطالعه در کشور ما، خانواده‌ها فقط کتابخانه را به خاطر جنبه دکوری‌بودن آن تهیه می‌کنند.
فروش کتاب جغرافیای دهه 20
آگهی‌های فروش کتاب در سایت‌های شیپور و دیوار در نوع خود بسیار جالب توجه است. یکی از رایج‌ترین این آگهی‌ها، آگهی فروش کتاب‌های درسی قدیمی است.
کتاب درسی جغرافیا متعلق به دهه 20 شمسی یکی از جالب‌ترین آگهی‌های شیپور است. آگهی‌دهنده آن که یک شهروند شیرازی است، با انتشار عکسی از این کتاب نوشته کتاب خود را به قیمت 250هزار تومان می‌فروشد یا با دوربین عکاسی قدیمی معاوضه می‌کند.
این شهروند شیرازی که کتاب خود را بسیار مرتب و باسلیقه نگه داشته، می‌گوید کتاب متعلق به دوران مدرسه پدربزرگش است و چون به جمع‌آوری اشیای قدیمی و نوستالژی علاقه دارد، تصمیم گرفته کتاب را با دوربین عکاسی معاوضه کند.
او علت معاوضه کتاب با دوربین را نگهداری سخت‌تر کتاب‌های قدیمی می‌داند و البته تاکید می‌کند که از دهه 20 خاطره‌ای ندارد، اما از دوربین‌های عکاسی خاطره دارد!
فروش کتاب‌های درسی نظام قدیمی‌ها
یک شهروند تبریزی هم مجموعه کتاب‌های درسی نظام قدیم را با قیمت 600هزار تومان آگهی کرده است! کتاب زیست، شیمی، معارف اسلامی، ادبیات و ... او توضیح می‌دهد که بسیاری از دهه پنجاهی‌ها و شصتی‌ها به دنبال بازسازی خاطرات‌شان هستند. تا آن‌جا که انتشارات مدرسه کتاب‌های دوره ابتدایی آنها را در قطع کوچکتر چاپ و منتشر کرده است، اما شاید برای بعضی‌ها خاطرات دبیرستان مهمتر باشد! این شهروند تبریزی البته توضیح می‌دهد که محتوای درسی کتاب‌ها تغییر چندانی نداشته است و داوطلبان کنکور هنوز هم می‌توانند از کتاب‌های درسی نظام قدیم استفاده کنند.
یک شهروند آملی هم کتاب‌های سال دوم راهنمایی را که چاپ دهه 70 هستند، برای فروش گذاشته است. مجموعه کتاب‌های او شامل 5 جلد کتاب می‌شود که با قیمت 100هزار تومان آگهی شده است. این شهروند آملی می‌گوید چون کتاب‌ها نم گرفته و لکه‌دار است، آنها را با قیمت 100هزار تومان می‌فروشد.
نسخ خطی روی دیوار و شیپور
یک کتاب شاهنامه قدیمی که در سال 1273 شمسی به صورت سنگی چاپ شده، به قیمت 4میلیون تومان برای فروش گذاشته شده است. مالک مشهدی این کتاب می‌گوید از شاهنامه او شاید به تعداد انگشتان دست در ایران وجود نداشته باشد. البته فروشنده این شاهنامه می‌گوید که کتاب به او ارث رسیده و حالا پس از انحصار وراثت تصمیم گرفته کتاب را بفروشد، زیرا دایم در سفر است و شرایط نگهداری از کتاب را ندارد.
یک کتاب کلیله و دمنه با قدمت 70سال هم به نرخ یک‌میلیون تومان برای فروش گذاشته شده است. مالک این کتاب یک شهروند زنجانی است و می‌گوید هر کتابی که عمرش به صد‌سال برسد، عتیقه می‌شود و چون کتاب‌های کلیله و دمنه جزو کتاب‌های کم‌تیراژتری نسبت به قرآن‌های تاریخی، شاهنامه و کتاب حافظ هستند، این کتاب به نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده به حساب می‌آید.
10 برگ از یک کتاب قرآن خطی هم که بنا به گفته مالکش متعلق به دوره پهلوی اول است، با قیمت 3میلیون تومان به فروش گذاشته شده است. البته این فروشنده اصالت نسخه و فروش آن را مشروط به نظر کارشناسی کرده که اجرت کارشناسی این کتاب هم برعهده خریدار است.
بازار کتاب‌های قدیمی داغ شده است
یکی از انتشاراتی‌های قدیمی تهران با اعلام این موضوع به «شهروند» می‌گوید افرادی که توانایی مالی بالایی دارند، به دنبال خرید کتاب‌های خطی و عتیقه هستند. کتاب‌هایی که دست‌کم 100سال از عمر آنها گذشته و این روزها حسابی روی بورس هستند.
این انتشاراتی درباره خرید و فروش کتاب‌های قدیمی ادامه می‌دهد: «مراجعان زیادی دارم که به دنبال نسخه‌های قدیمی و دست‌نویس کتاب‌های باارزش مثل شاهنامه، دیوان حافظ، نهج‌البلاغه و مثنوی مولانا هستند. این افراد معمولا این کتاب‌ها را برای هدیه‌دادن می‌خرند و حاضرند پول زیادی هم بابت آنها بپردازند. البته چون شناخت و تخصص کافی ندارند، سرشان کلاه هم می‌رود، اما بنا به دلایلی مثل چشم و هم‌چشمی و ادعای روشنفکری اصرار زیادی به خرید چنین کتاب‌هایی دارند، درحالی‌که هر انتشاراتی کتاب‌های قدیمی و خطی ندارد.»
این فعال باسابقه صنعت نشر توضیح می‌دهد: «برخی کلاهبرداران اینترنتی کتاب‌ها را مدتی زیر خاک نگه می‌دارند، تا کهنه و قدیمی به نظر برسند یا با شیوه‌هایی مانند پتینه کتاب‌هایشان را کهنه‌سازی می‌کنند.»
کتاب‌های اختصاصی از زندگی شما!
از کتاب‌های قدیمی که بگذریم «کتاب» هم این روزها از قافله خاص‌بودن و لاکچری‌شدن عقب نمانده است. برخی از انتشاراتی‌ها در تهران مدتی می‌شود که ایده‌های جدیدی برای منتشرکردن کتاب به مشتریان خود پیشنهاد داده‌اند.
مثلا یک انتشاراتی در تهران وجود دارد که زندگی خصوصی شما و خاطرات‌تان را تبدیل به کتاب می‌کند. این انتشاراتی هر سوژه‌ای که شما دل‌تان بخواهد از آشنایی با همسرتان گرفته تا فارغ‌التحصیل‌شدن‌تان و بقیه اتفاقات زندگی‌تان را برایتان مثل یک کتاب منتشر می‌کند.
شما به مدت یک هفته فرصت دارید تمام اطلاعاتی که می‌خواهید در کتاب شخصی‌تان منتشر شود را تایپ یا دست‌نویس کنید و همراه با عکس‌های مورد نظرتان به انتشاراتی تحویل دهید. قیمت کتاب هم بستگی به تعداد صفحات آن دارد. قیمت‌های این کتاب‌ها هم از 150هزار تومان آغاز می‌شود و بسته به تعداد صفحات، عکس‌ها و طراحی جلد بالاتر هم می‌رود.
روشنفکری لاکچری‌ها با کتاب‌های گرانقیمت
در تهران چند انتشاراتی نفیس وجود دارند که کتاب‌هایی مثل شاهنامه، دیوان حافظ، رباعیات خیام، نهج‌البلاغه، مثنوی مولانا و ... را با جلدها و طراحی‌های نفیس عرضه می‌کنند. صاحب یکی از این انتشاراتی‌ها درباره این‌که خرید و فروش کتب نفیس تبدیل به یک مد بین قشر مرفه جامعه شده است؛ می‌گوید: «بله مدتی می‌شود که انگار کتاب خریدن هم مد شده است. مشتریانی داریم که کاملا مشخص است کتابخوان نیستند، اما وقتی پای خرید هدیه به میان می‌آید، سراغ کتب نفیس می‌آیند و قیمت هم برایشان اهمیتی ندارد، چون فکر می‌کنند خرید کتاب‌های نفیس و گرانقیمت نوعی روشنفکری محسوب می‌شود.» قیمت کتاب‌های نفیس در انتشاراتی‌ها از 350هزار تومان آغاز می‌شود و به 10میلیون تومان می‌رسد. قیمت این کتاب‌ها هم بستگی به جلدشان و طراحی‌شان دارد. برخی از این کتاب‌ها که با جلدهای طلاکوب یا ابریشمی منتشر شده‌اند، قیمت‌های بالاتری دارند.
کتابخوان‌ها
سالانه 800میلیارد تومان خرج می‌کنند
با تمام این اوصاف سرانه مطالعه در ایران عددی ناامید‌کننده است. براساس آخرین آمار سرانه مطالعه در ایران 12 دقیقه در روز است که این آمار در مقایسه با دنیا ناامید‌کننده است. بنا به گزارش وزارت ارشاد، گردش مالی کتاب در ایران سالانه ۳هزار‌میلیارد تومان است که ۲هزار و ۲۰۰میلیارد تومان از گردش مالی انجام‌شده متعلق به کتاب‌های کنکور و درسی است و درواقع گردش مالی کتاب‌های غیردرسی سالانه تنها ۸۰۰میلیارد تومان است. این درحالی است که ایرانی‌ها سالانه حدود ۳هزار و ۳۳۵میلیارد تومان برای سیگار پول می‌پردازند.