زهرا جعفرزاده| دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف باشی، صبح تا شب سر کلاس‌های درس بنشینی و شب که به اتاقت برسی، یک جانور موذی با نیش‌های بازشده به انتظارت نشسته باشد. دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که ساکن خوابگاه شماره سه طرشت‌اند، سال‌هاست که همزیستی مسالمت‌آمیزی با یک جانوز موذی دارند؛ جانوری که صبح‌ها رد نیش‌هایش را می‌توان روی بدن‌ها دید. خوابگاه چهل‌وچند ساله طرشت سال‌هاست که ساس دارد: «تا به حال چند بار سمپاشی کرده‌اند، اما بی‌فایده است، از بس که ساختمان قدیمی است.» دانشجویان گلایه زیاد دارند، از فضای دانشگاه، از پله‌های زیاد و جای خالی آسانسور و نظافت و ... اما این یک مورد، بیش از همه روی اعصاب‌شان رفته: «هر جایی که درز داشته باشد، ساس را می‌توان دید، البته خیلی کوچک‌اند و وقتی خون می‌خورند، بدن‌شان قرمز می‌شود، یعنی پر از خون ما.» خوابگاه تا به حال چندین بار بازسازی شده، یک بلوک داشته و حالا دو بلوک دیگر هم به آن اضافه شده، اما با اضافه شدن بلوک‌ها، به مشکلات هم اضافه شده. یکی از دانشجویان به «شهروند» می‌گوید که دانشجویان نیاز به آرامش دارند و این موجودات آرامش را از آنها گرفته‌اند.
سینا میری، از اعضای شورای صنفی خوابگاه طرشت «سه» دانشگاه صنعتی شریف است که از وقتی عضو شورا شده، بشدت پیگیر از میان بردن این ساس‌هاست. او دانشجوی ترم پنج مهندسی مکانیک دانشگاه است و به «شهروند» می‌گوید: «بخش عمده‌ای از مشکلات بهداشتی خوابگاه دانشگاه، درگیر ساس است، این حشره، همه چیز را تحت‌الشعاع قرار داده و کاری کرده که دانشجویان نمی‌توانند به راحتی بخوابند، از همه اینها بدتر این‌که، وقتی دانشجویان می‌خواهند به شهر خودشان برگردند، این ساس‌ها با لباس و چمدان‌ها، به خانه‌شان هم منتقل می‌شود.» به گفته میری تمام تلاش مسئولان خوابگاه در چند سال گذشته برای از بین بردن این حشره بوده که ظاهرا هم خیلی موفقیت‌آمیز نبوده است: «مسئولان بهداشتی خوابگاه توجه زیادی روی مسائل بهداشتی داشته‌اند، مثل سلامت روان و جسم که البته آنها را از طریق کمیته‌هایی مثل کمیته ورزش و ... جلو برده‌اند. اما از بین بردن ساس به برنامه‌ریزی قوی‌تری نیاز دارد.» به گفته او پزشک عمومی به‌طور مرتب در دانشگاه حاضر می‌شود و روانشناس هم 6 ماه پیش، یک بار به خوابگاه آمده است.
حالا اعضای شورای صنفی خوابگاه دانشگاه به دنبال روش جدیدی برای از بین بردن این حشرات هستند، قرار است با افزایش دما ساس‌ها را از بین ببرند: «کلا ساس حشره‌ای است که در خانه‌های چوبی زیاد پیدا می‌شود، مثلا در آمریکا یا کشورهای دیگر که خانه‌ها چوبی است، این حشرات هم زیاد هستند که به آن می‌گویند بدباگ، یعنی حشره تختخواب. گاهی نمی‌شود این حشرات را با سم از بین برد، به همین دلیل از هیتر استفاده می‌شود، ساس‌ها در دمای بالای 50 درجه از بین می‌روند، به همین دلیل هم قرار است از این روش برای از بین بردن ساس استفاده شود.» البته قبلا یک بار از این روش برای از بین بردن ساس استفاده شده، اما بی‌فایده بوده، حالا قرار است با دستگاه جدیدتری این کار انجام شود.
با این‌که سال‌هاست این مشکل در خوابگاه وجود دارد، اما نزدیک به پنج سالی می‌شود که اقدامات جدی برای مبارزه با آنها انجام شده، مسئولان دانشگاه در دوره‌های مختلف قراردادهایی با پیمانکاران بسته‌اند، سمپاشی کرده‌اند و کارشناس بهداشت به ماجرا ورود پیدا کرده، اما مشکل همچنان پابرجاست.
دانشجویان از این ساس‌ها به‌عنوان خون‌آشام‌های کوچک یاد می‌کنند، حشراتی بسیار ریز که خون می‌خورند و هر بار خون خوردن‌شان، منجر به تخمگذاری می‌شود. یک وعده خون مساوی است با سه تخم ساس. دانشجویان اطلاعات‌شان درباره این حشره را از اینترنت پیدا کرده‌اند: «ساس در چوب زیاد است، در میان ترک‌های دیوار هم فراوان دیده می‌شود، داخل رخت و لباس‌ها هم می‌رود، البته تخت‌های خوابگاه فلزی است، قبلا لایه زیرینش چوبی بود که با مسئولان دانشگاه صحبت کردیم و تمام تخته‌ها را رنگ زدیم، تا ساس خانه نکند.» میری می‌گوید کمتر دانشجویی در این خوابگاه از حمله ساس در امان مانده است: «تعداد زیادی از اتاق‌ها آلوده به ساس است، شاید بالای 20 اتاق. بچه‌ها اغلب صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند، روی بدن‌شان جای گزش این حشره را که به صورت یک جوش است، می‌بینند. معمولا هم با خارش همراه است، غیر از این، مشکل دیگری برای فرد ایجاد نمی‌کند، اما به‌هرحال اتفاق آزاردهنده‌ای است.» میری خودش هم یکی از قربانیان این حشره است، او همراه با چند دانشجوی دیگر به تازگی به یکی از اتاق‌ها نقل مکان کرده و حالا آثاری از ساس دیده است: «البته ساکنان اتاق هم در گسترش این حشرات خیلی موثرند. یکسری از بچه‌ها بی‌توجهی می‌کنند که البته کار اشتباهی است، باید جلوی رشد آنها را گرفت. گروهی برای مقابله با این ساس‌ها مقاومت می‌کنند، حوصله دردسرهای سمپاشی را ندارند.» ساختمان خوابگاه‌های دیگر، این مشکل را ندارند، مثل خوابگاه طرشت دو که مخصوص دختران است و احمدی‌روشن در خیابان تیموری. هر چند خبر رسیده در خوابگاه دختران هم ساس دیده شده، اما خیلی همه‌گیر نبوده است: «وجود حشره در محل زندگی آدم اتفاق استرس‌آوری است.»
امنیت نداریم
ماجرای خوابگاه طرشت اما تنها به زندگی این موجودات در کنار دانشجویان محدود نمی‌شود، با این‌که این خوابگاه با اسکان بیش از یک‌هزار دانشجو بیشترین جمعیت دانشجویان خوابگاهی این دانشگاه را به خود اختصاص داده، اما دانشجویان مشکل امنیت دارند، آنها سال‌هاست که نگران زورگیران این منطقه‌اند. به گفته یکی از دانشجویان که ساکن این خوابگاه است، این منطقه در کنار کيف‌قاپي، چاقوکشی و ... سگ‌های ولگرد هم زیاد دارد. آخرین مورد زورگیری از دانشجویان این خوابگاه مربوط به چند روز پیش بود: «زورگیران یکی از بچه‌های ما را که مقاومت کرده بود، اول حسابی کتک و بعد با چاقو زده بودند.»
سال‌ها پیش زمانی که مرتضی طلایی، فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ بود، از این منطقه بازدید کرد و در واکنش به زورگیری‌هایی که در این منطقه اتفاق می‌افتد، یک واحد گشت در مسیر خوابگاه مستقر کرد، با این حال، هنوز هم دانشجویان از تردد شبانه در اطراف خوابگاه وحشت دارند.
دانشجویان می‌گویند که امنیت منطقه اعتراض همیشگی‌شان است، موضوع را به گوش رئیس دانشگاه هم رسانده‌اند، اما هیچ خبری نشده است. به گفته این دانشجو، بچه‌های خوابگاه معمولا لپ‌تاپ همراه شان است و زورگیران از وجود این تجهیزات باخبرند. دانشجویان می‌گویند که موقعیت شهری خوابگاه خوب نیست و همین مسأله شرایط را ناامن کرده است. آنها می‌گویند دانشجویان خوابگاه طرشت دو هم با مشکل امنیت مواجه‌اند، اما مسیر آنها به دانشگاه کوتاه‌تر است و راهی که به خوابگاه می‌رسد، معمولا شلوغ است، اما ساختمان طرشت سه در کوچه‌پس‌کوچه‌های طرشت است.
اداره برق، برخی از معابر را روشن کرد
محمدمهدی سخایی، دبیر شورای صنفی این خوابگاه اما توضیحات دیگری به «شهروند» می‌دهد. او می‌گوید که زورگیری در این منطقه قبلا خیلی بیشتر بوده، اما حالا با اقداماتی که صورت گرفته، کمتر شده است: «ما با کلانتری 118 ستارخان گفت‌وگو کردیم و آنها هم طرح‌هایی برای افزایش امنیت این منطقه انجام دادند، مثل بالا بردن میزان روشنایی برخی از معابر و گشتزنی ماموران کلانتری در منطقه.» او می‌گوید که کوچه‌پس‌کوچه‌های طرشت از نظر روشنایی مشکل داشت، با مسئولان اداره برق صحبت شد و آنها هم مشکل را حل کردند. به گفته او محله طرشت بافت قدیمی دارد و پر از کوچه‌پس‌کوچه است، زورگیران خیلی راحت می‌توانند کارشان را انجام دهند، معمولا هم از بچه‌های دانشگاه چیزی گیرشان می‌آید، چون دانشجویان حداقل یک موبایل را همراه دارند.
ماموران کلانتری ستارخان در اطراف دانشگاه گشتزنی می‌کنند
سخایی می‌گوید ماجرای زورگیری‌ها از سال گذشته تحت‌تاثیر شرایط اقتصادی شدت گرفت و تا پایان بهمن ماه هم ادامه داشت: «خوابگاه طرشت سه، به ترمینال غرب بسیار نزدیک است و همین باعث شده آمار بزهکاری بالا برود، از سوی دیگر، باغ‌های زیادی در این منطقه وجود دارد و در کنار تردد معتادان، شرایط را ناامن کرده است، همین هم شد تا سال گذشته نسبت به این موضوع ورود پیدا کردیم و با کلانتری 118 ستارخان برای بالا بردن امنیت این منطقه مخصوصا برای دانشجویان اقدام کنیم.» براساس اعلام سخایی، ماموران کلانتری 118 ستارخان هر شب در این منطقه گشتزنی می‌کنند. البته خواسته اعضای شورای صنفی خوابگاه نصب دوربین‌های مداربسته است: «ما درحال پیگیری هستیم تا دوربین مداربسته در دانشگاه نصب شود، حتی می‌خواستیم مسیر امنی را هم تعریف کنیم، تا مشکل دانشجویان در این زمینه حل شود، اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد، دلیل اصلی آن هم نبود بودجه از سوی دانشگاه بود، چراکه این دوربین‌ها را دانشگاه باید می‌خرید. در تلاشیم تا این بودجه تامین شود.» اعضای شورای صنفی خوابگاه برای نصب دو کانکس هم تلاش‌هایی کرده‌اند؛ کانکس‌هایی که با هماهنگی دادستانی و کلانتری ستارخان در دو نقطه قرار گرفته و قرار است محل استقرار ماموران کلانتری شود.
حالا شرایط طوری شده که در دو سه ماه اخیر، تنها یک مورد زورگیری برای یکی از دانشجویان اتفاق افتاد: «چند نفر که ظاهرا در شرایط عادی نبودند، به یکی از دانشجویان با قمه حمله کردند و گوشی‌اش را دزدیدند.» سخایی می‌گوید که خوابگاه‌های دیگر دانشگاه صنعتی شریف، این میزان از مشکلات را ندارند، مثل خوابگاه احمدی‌روشن. خوابگاه طرشت دو هم همین‌طور است، آن‌جا یک کانکس پلیس دارد و مسیر خوابگاه تا دانشگاه هم دور نیست.
مدیر امور خوابگاه‌های دانشگاه صنعتی‌شریف در گفت‌وگو با «شهروند»: دانشجویان هم در انتقال ساس نقش دارند
ساکنان خوابگاه‌ها از جاهای مختلف کشور می‌آیند و شرایط اقلیمی متنوعی دارند و ممکن است انتقال به این شکل باشد
شهروند| «مهدی سلطانی‌پویا»، مدیر امور خوابگاه‌های دانشگاه صنعتی شریف درباره شرایط زندگی دانشجویان در خوابگاه‌ها توضیحاتی به «شهروند» می‌دهد. او برخلاف دانشجویان تأکید می‌کند که این ساس‌ها را خود دانشجویان منتقل می‌کنند.
دانشجویان خوابگاه طرشت سه، بشدت از وضع ساس در خوابگاهشان گلایه دارند و دیگر نمیدانند چه باید بکنند، مشکل از کجاست؟
ببینید این مشکل جدیدی نیست، در خیلی از خوابگاه‌ها یا جاهای عمومی مثل هتل‌ها و ... ساس وجود دارد، در جاهای پرتردد می‌شود این حشرات را دید، ممکن است این مشکل به صورت مقطعی حل شود، اما چون در خوابگاه‌ها افراد درحال جابه‌جایی‌اند، این آلودگی سرجای خود می‌ماند. در خوابگاه‌های ما، شرایط در کنترل است. کارشناسان به صورت مستمر حضور دارند، اما خب هنوز مشکل ریشه کن نشده و البته کار سختی هم است.
چرا می‌گویید سخت؟
چون هر ترم و هر سال، افراد جدیدی به خوابگاه اضافه می‌شوند، گاهی دانشجویان از جاهای دیگر به صورت میهمان می‌آیند و ناخواسته ممکن است انتقال حشره صورت بگیرد. نمی‌توان گفت یک عامل در ایجاد این شرایط نقش داشته، اما به‌طورکلی دانشجویان هم در انتقال این حشرات نقش دارند. مثلا وقتی با قطار سفر می کنند، ممکن است از قطار این حشره وارد وسایل‌شان شده باشد. ساکنان خوابگاه‌ها از جاهای مختلف کشور می‌آیند و شرایط اقلیمی متنوعی دارند و ممکن است انتقال به این شکل باشد. حتی گاهی خود دانشجویان فکر می‌کنند پشه آنها را نیش زده است.
یعنی می‌گویید این حشرات را خود دانشجویان منتقل کرده‌اند؟
به هر حال، این اتفاق مثل بیماری آنفلوآنزاست، اگر مراقبت نشود، همه گیر می‌شود. یکسری اقدامات باید توسط خود افراد انجام شود تا جلوی همه گیری گرفته شود. وقتی سمپاشی می‌کنیم باید خود دانشجویان همکاری کنند. تا پروتکل سمپاشی به‌طور کامل انجام نشود، ساس هم از بین نمی‌رود.
دانشجویان می‌گویند بخشی از مشکل به قدیمی بودن ساختمان و وجود درزهای زیاد بر می‌گردد. یعنی همه‌اش هم عامل انسانی نیست.
ساس، مثل پشه خونخوار است یعنی در جاهایی زندگی می‌کند که آدم باشد و معمولا هم در محل خواب پیدا می‌شود. شما الان به خوابگاه بیایید، در راهروها، در آشپزخانه و کتابخانه، ساس نمی‌بینید، فقط در اتاق خواب هستند. البته درز و شکاف‌ها هم بی‌تأثیر نیستند. اما این‌که بگوییم به دلیل قدمت ساختمان است، این طور نیست.
این سم‌هایی که برای از بین بردن ساس استفاده می‌کنید ضرر ندارند؟ به‌ویژه که آن‌جا محل خواب دانشجویان است.
تمام سم‌هایی که به کار می‌بریم پایه گیاهی دارند و دارای مجوز وزارت بهداشت‌اند. ما هر سمی را مجاز نیستیم که استفاده کنیم. این کار زیر نظر کارشناس بهداشت انجام می‌شود و به استناد فرمولی که سازمان بهداشت جهانی تأیید کرده، کار انجام می‌شود.
از خود دانشجویان شنیده‌ایم که قرار است از روش بالا بردن دما برای از بین بردن ساس‌ها استفاده شود. این روش چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد؟
بله، این هم به‌عنوان یک طرح پیشنهادی قرار است انجام شود. یعنی حرارت بالای 50 درجه به محل برسد. گفته می‌شود ساس در دمای بالای 50 درجه و زیر 10 درجه از بین می‌رود. البته مسأله‌ای هم هست که در این دما، احتمال سوختن وسایل وجود دارد که احتمالش کم است. اگر این طرح جواب داد، این مسأله تا حد زیادی حل می‌شود.
خوابگاه‌های دیگر هم این مشکل را دارند؟
برخی از خوابگاه‌ها دارند، اما نوسان دارد. مثلا مواردی در خوابگاه دختران گزارش شده، اما همه گیر نشده بود. در بعضی از خوابگاه‌ها که مقطع کارشناسی ارشد هستند، این مورد کمتر است، اما وقتی ارتباط با خوابگاه زیاد باشد، انتقال هم زیاد است. البته ما نمی‌توانیم یک فاکتور را اعلام کنیم که دلیل وجود این حشره در خوابگاه طرشت است.
مسأله دیگری که دانشجویان خوابگاه طرشت با آن مشکل دارند، وضع امنیتی منطقه است، هر چند گفته می‌شود اوضاع نسبت به قبل بهتر شده، اما هنوز هم از تردد در اطراف دانشگاه هراس دارند.
بله، این اتفاق ممکن است هر جایی بیفتد. اما چون منطقه طرشت جرم‌خیز است و براساس اعلام پلیس، به دلیل بافت منطقه، میزان زورگیری و خفت‌گیری بالاست، موارد بیشتری هم دیده می‌شود. ما رایزنی‌های زیادی با پلیس داشته‌ایم. آنها حالا گشت‌زنی‌های زیادی در منطقه دارند، به همین دلیل هم موارد زورگیری کم شده است، اما از آن طرف خود دانشجویان هم باید رعایت کنند و از جاهای خلوت تردد نکنند و به صورت گروهی بروند.
به‌طور کلی، وضع بهداشتی خوابگاه‌های دانشگاه صنعتی شریف چطور است؟
ما تنها دانشگاهی در ایران هستیم که سه کارشناس بهداشتی دارد، دو مرد و یک زن که هر روز به خوابگاه‌ها سرکشی و مشکلات بهداشتی را پیگیری می‌کنند. البته در دانشگاه هم پزشک عمومی مستقر داریم و مرکز مشاوره‌ای هم فعال است. از بعد از ساعت کاری تا ساعت 11 شب هم اگر دانشجویی دچار مشکل حاد شد، برایش آمبولانس اعزام می‌کنند.