به نظر ميرسد كه مسائل جاري و فوري ما چنان زياد و مهم است كه كمتر به آينده بلندمدت فكر ميكنيم. آيندههايی كه وقوع آن به نسبت حتميتر از احتمالات موجود براي كوتاهمدت ماست. يكي از اين مسائل مهم، تحولات جمعيتي در منطقه است كه ميتواند فرصت و درعين حال تهديد جدي براي ايران باشد. رشد جمعيت در سه كشور مهم همسايه ايران يعني پاكستان، افغانستان و عراق بسيار بالاست. اگر رشد جمعيت را در هندوستان نيز مورد توجه قرار دهيم، متوجه فشارهاي جمعيتي ناشي از افزايش آن از پاكستان و افغانستان به سوي ايران خواهيم شد. سناريوهاي جمعيتي سازمان ملل نشان ميدهد كه توازن جمعيتي در دودهه آينده در اين منطقه به كلي تغيير خواهد كرد. ما به هيچوجه نميتوانيم رشد جميعت خود را افزايش دهيم. شايد بتوانيم تا حدي روند كاهشي آن را مانع شويم، ولي به علل گوناگون قادر به افزايش رشد جمعيت يا حتي حفظ رشد فعلي نيز نيستيم. درحالي كه هر سه كشور همسايه ما با جمعيتي نزديك به 300 ميليون نفر رشد جمعيتي سالانه حدود 2.5درصد دارند كه خيلي بالاست؛ يعني طي 10سال آينده به اندازه جمعيت فعلي ايران بر جمعيت اين سه كشور افزوده خواهد شد. عراق به دليل منابع نفتي ظرفيت جذب اين جمعيت را دارد و به دلايل فرهنگي نيز سرريز جمعيت آن ميتواند به سوي مناطق غرب و جنوب عراق باشد؛ هرچند بحران سوريه و تنش با كشورهاي ديگر عربي مانع از اين است، ولي مهمتر از همه اينكه اگر وضعيت امنيتي عراق دچار بحران جدي شود، حتي توان جذب اين حد از رشد جمعيت را نخواهد داشت.
افغانستان نيز با وجود شرايط کنوني بعيد است كه بتواند افزايش جمعيت خود را در درون مرزهايش جذب كند، بنابراين دير يا زود با امواج جديد مهاجرتي آنان مواجه خواهيم بود. پاكستان نيز اين حد از رشد جمعيت را نميتواند تحمل كند، ضمن آنكه در شرق آن هندوستان است كه خودش با مشكل مشابهي درگير خواهد بود. لذا امواج مهاجرت پاكستانيها نيز شكل خواهد گرفت، گو اينكه طليعه آن آغاز شده است.
اين وضعيت براي ايران ميتواند فرصت تلقي شود، چون در اطراف خود هرچه با بازاري بزرگتر مواجه باشیم ، از نظر اقتصادي به سود ايران است؛ حتي مهاجرت نيروي كار عادي و متخصص به این کشورها نيز ميتواند فرصت خوبي براي رشد اقتصادي ايران تلقي شود. ولي وجه تهديدآميز ماجرا آنجاست كه بحرانهاي سياسي و امنيتي در اين كشورها و بهطور مشخص افغانستان و عراق حل نشود. پاكستان هم كه هميشه آبستن چنين بحرانهايي هست. در اين صورت با سيل مهاجران و پناهندگان مواجه خواهيم شد كه عوارض بدي دارند. اين به شرطي است كه ايران همچنان بهعنوان منطقه امن عمل كند. اين مسأله نشان ميدهد كه نه فقط براي امنيت ايران، بلكه بايد امنيت كل منطقه را بهعنوان يك راهبرد كلي درنظر گرفت؛ بدون حل مشكلات منطقهاي، مشكلات ملي و كشوري نيز حل نخواهد شد.