شهروند| اینبار قاضی خوش ذوق در آبادان، سردمدار صدور احکام جایگزین حبس در دادگستری شد. دکتر سعید فریدونی قاضی شعبه 103 دادگاه کیفری دو شهرستان آبادان، از سال 97 تا الان بالغ بر 200 حکم جایگزین صادر کرده و در اقدامی جالب‌تر متهمان جرم اولی‌اش را به مجازات‌هایی مثل، نظافت بازار ماهی آبادان و زیباسازی شهر و آزادسازی بچه ماهی‌ها محکوم کرد. او در آخرین احکامش، سه مجرم را در پرونده های جداگانه به آزادسازی بچه‌ماهی‌ها در رودخانه بهمنشیر و نظافت رایگان بازار ماهی فروشان آبادان محکوم کرد. دکتر فریدونی با صدور این احکام جالب هم توانست به زیباسازی شهرستان آبادان کمک کند و هم مورد تقدیر رئیس زندان آبادان و ریاست دادگستری شهرستان آبادان قرار گرفت. او که صدور این احکام را گامی مثبت در بازدارندگی جرم و افزایش رضایت مردم می داند، در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» از ماجرای جالب پرونده هایش گفت.
از چه زمانی صدور احکام جایگزین را شروع کردید؟
تقریبا از آبان ماه سال گذشته بود که نخستین مجازات جایگزین را صادر کردم.
نخستین مجازات جایگزینی که صادر کردید چه بود؟
آن زمان یک کارمند بود که جرمی محیط زیستی را مرتکب شده بود. من او را به 100 ساعت نظافت رایگان بازار ماهی فروشان در آبادان محکوم کردم.
این حکم اجرا هم شد؟
بله زیر نظر قاضی اجرای احکام و هیات نظارت تقریبا یک ماه بعد از صدور حکم، در بازار ماهی‌فروشان اجرا شد و مجرم هم گواهی اجرای حکم را به دادگاه تحویل داد و ضمیمه پرونده اش شد.
تا الان چند مجازات جایگزین صادر کرده‌اید؟
حدوداً بالغ بر 200 حکم جایگزین حبس صادر کرده ام. من هر روز یک رأی خدمات عمومی رایگان برای جاهای مختلف دارم. و عموما هم برای زیباسازی شهر و نظافت است. چرا که همراه ریاست محترم دادگستری آبادان و دادستان محترم آبادان طی یک بررسی میدانی در شهرستان آبادان متوجه کمبودهایی شدم. و سعی کردم از مجازات جایگزین حبس و مجازات تکمیلی در رفع این کاستی‌ها استفاده کنم. از محوطه بازار ماهی هم شروع کردم اما به آنجا ختم نشد. نصب تابلو و رنگ آمیزی جدول و برخی از احکامی که به زیباسازی شهرستان آبادان هم کمک می کرد.
آخرین مجازات چه بود؟
همین الان که دارم با شما صحبت می کنم، دو مجرم را در دو پرونده جداگانه به آزاد سازی بچه‌ماهی‌ها در رودخانه بهمنشیر محکوم کردم. به این صورت که ریاست سازمان محیط زیست هر چند وقت یک بار بچه ماهی خریداری می کنند و آن را در رودخانه بهمنشیر آبادان رها می کنند. طبق این حکم، متهمان باید با محیط زیست و شهرداری همکاری کرده و این ماهی ها را آزاد کنند. این دو متهم هم به جرم حمل اسلحه شکاری غیرمجاز دستگیر شده بودند و چون جرم اولی بودند آنها را به این مجازات محکوم کردم.
به نظر شما این مجازات های جایگزین تا چه اندازه می تواند بازدارنده باشد؟
قطعا در خصوص عده ای از مجرمان دارای سطح بالای حالت خطرناک برای ایمن نگه داشتن جامعه، زندان می‌تواند بهترین نوع مجازات محسوب می‌شود. با این حال اگرچه زندان مزایایی دارد اما در خصوص برخی از مجرمان، آسیب ها و لطمه هایی هم دارد. آسیب های این نوع از مجازات ها بر کسی پوشیده نیست و همه مردم جامعه بر تبعات در زندان بودن یک سرپرست خانوار، آگاهند. تبعاتی که بعد از خود مجرم شامل اطرافیان و محدوده زندگی خانوادگی و اقتصادی و مملکت می شود. حالا از آسیب های اخلاقی ناشی از زندان بگذریم. در این میان مجازات های جایگزین حبس مدت‌ها بود موضوع مباحثات قرار می گرفت. تا اینکه در سال 92 با تأکیدات مقام معظم رهبری در راستای استفادهٔ حداقلی از زندان و پشتوانه سیاست های کلی و کلان قضائی توسط مسئولان قوه قضائیه باعث شد این نهاد حقوقی در قانون مجازات به تصویب برسد. در حال حاضر با تاکیدات و صدور بخشنامه ها و آیین نامه های اجرایی و تشویقات از سوی ریاست قوه قضائیه بحث جایگزین های حبس در بین قضات در برخی از جرائمی که می‌توانند مشمول قواعد جایگزین حبس قرار بگیرند مورد استفاده قرار گرفت. در این خصوص تشویق ریاست کل دادگستری خوزستان و حمایت های ریاست دادگستری شهرستان آبادان و دادستان آبادان من را در صدد این قرار داد که با شناسایی نقاط ضعفی که می شد از مجرمین در قالب خدمات عمومی رایگان به عنوان مجازات جایگزین حبس های کوتاه مدت استفاده کنم، احکامی در این خصوص صادر کنم.
استقبال در این مورد چطور بود؟
استقبال خیلی خوب بود. هم مردم از خدمات عمومی بهره مند شدند و هم ادارات و سازمان هایی که مجری این احکام هستند و هم خود متهم از زندان رفتن نجات می یابد. زندان آبادان هم طی جلسات شفاهی از من تشکر می کند. چراکه فضای زندان به شدت محدود و ناکافی است.
معمولا برای چه جرم هایی مجازات جایگزین صادر می کنید؟
صدور این احکام قواعد خاصی دارد. مهم ترین آن سابقه کیفری و میزان مجازات حبس مقرر قانونی است. جرائم مشمول جایگزین های حبس معمولا جرم اولی هستند. عموما در اینگونه پرونده ها تا سه ماه حبس صدور حکم جایگزین الزامی است. تا 6 ماه حبس هم اگر سابقه کیفری نداشته باشد صدور حکم جایگزین الزامی است و تا یک سال هم بر اساس نظر قاضی صورت می گیرد. قاضی شرایط متهم و نوع جرم را می سنجد و بر اساس آن حکم جایگزین صادر می کند. از طرف دیگر در جرائم غیر عمد هم تا دو سال حبس مشمول مجازات جایگزین می شود و دو سال به بالا هم باز به نظر قاضی بستگی دارد.