آیت وکیلیان| سفر شینزوآبه میتواند نقطه عطفی در روابط بین ایران و ژاپن باشد. این سفر همچنین میتواند مسیر بهتری را برای این حضور ترسیم کند تا اهداف و منافع ژاپن بهویژه در تأمین انرژی و کاهش تنش در جهت منافع اقتصادی ژاپن در کنار اهداف اعلامشده دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد. ایران و ژاپن همواره ارتباطاتی توأم با احترام متقابل، علاقهمندی مردم دو کشور به یکدیگر و همچنین مبتنی بر روابط فرهنگی و تاریخی طولانی داشتهاند و ژاپن همواره در ردیف اولینهای دوستی و ارتباطات با ایران قرار داشته است. برخی تحلیلگران حوزه بینالملل معتقدند که سفر آبه در قالب استراتژی کلان نگاه به شرق که مد نظر مقام معظم رهبری بوده و به لحاظ عملی هم از سوی رئیسجمهوری و وزیر امورخارجه دنبال میشود، قابل ارزیابی است. هر چند در طول چهل سال گذشته سفری در این سطح از ژاپن به ایران انجام نشده است؛ اما این به معنای کمرنگبودن روابط دو کشور نیست؛ ایران و ژاپن دارای مناسباتی مبتنی بر حدود ۱۳۰۰سال روابط فرهنگی و تاریخی، اشتراکات و علاقهمندیهای فرهنگی فراوانی بوده و هستند و در طول چهل سال گذشته نیز در زمینههای مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، علمی، فناوری و... همکاریهای جدی داشتهاند. با توجه به اشراف و شناخت دقیق ایران در موضوعات منطقهای، سفر نخستوزیر ژاپن میتواند مسیر بهتری را برای این حضور ترسیم و طراحی کند تا اهداف و منافع ژاپن بهویژه در تأمین مطمئن انرژی و کاهش تنش در جهت منافع اقتصادی ژاپن در کنار اهداف اعلامشده دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد. حسن هانیزاده، کارشناس مسائل بینالملل، در ارتباط با سفر نخستوزیر ژاپن، نتایج و ماحصل این سفر و همچنین انتظاراتی که تهران از او به عنوان میانجی مطمئن میان ایران و آمریکا خواهد داشت، برای «شهروند» نوشت:
ژاپن میانجی متفاوتی خواهد بود
نخستوزیر ژاپن میتواند حامل پیام آمریکا به ایران باشد و بین دو کشور وساطت کند. این سفر همچنین میتواند تأثیر مثبتی در کاهش تنش میان ایران و آمریکا داشته باشد. با توجه به اینکه ژاپن نقش سیاسی تأثیرگذاری در مسائل منطقهای و جهانی ندارد و به عنوان یک کشوری اقتصادی شناخته میشود، شاید تأثیر سیاسی چندانی در روابط ایران و آمریکا نداشته باشد؛ اما انتظار میرود اینبار ژاپن نقش متفاوتی ایفا کند. با توجه به نزدیکی ژاپن به آمریکا و با عنایت به اینکه ترامپ در سفر به ژاپن از آبه درخواست وساطت کرد و نخستوزیر ژاپن هم پذیرفت، احتمالا پیامهایی را به ایران خواهد آورد. اگر درخصوص نقش انتقال این پیامها به مقامات ایران بیندیشیم، شاید بتوانیم بگوییم که در این خصوص ژاپن بتواند کمکی به حل مشکلات بین ایران و آمریکا کند. سفر آبه به ایران نخستین سفر یک نخستوزیر ژاپنی به ایران در حوزه سیاسی تلقی میشود. تا کنون روابط ایران و ژاپن در حوزه اقتصادی پررنگتر بوده و سفر آبه به ایران میتواند درواقع پیام بسیار مثبتی در رابطه با حل مشکلات تهران و واشنگتن باشد. این سفر از این جهات حایز اهمیت بسیاری است و به همین دلیل مورد توجه رسانههای جهانی قرار دارد. با توجه به تمام این نکات بیانشده آقای آبه سعی خواهد کرد با میانجیگری کمکی به کاهش تنشها بین ایران و آمریکا بکند. ایران معتقد است که مسائل بین تهران و واشنگتن نیاز به میانجیگری ندارد اما توکیو میتواند نقش دیگری برای کاهش این تنشها بازی کند. ممکن است ژاپن بتواند مواضع ایران را بهتر از دیگر واسطهها به آمریکا یادآوری کند و انتظار درک این مواضع پس از سفر آبه به تهران بیشتر میشود. از این نکته نباید غافل بود که ترامپ و دولت جدید آمریکا از هر ابزاری برای زانوزدن ایران و کشاندن آن به پای میز مذاکره و گرفتن امتیازات بیشتر استفاده کرد، اما ایران استوار و محکم در برابر زورگویی و زیادهخواهیهای آمریکا ایستاد. اکنون که انتخابات 2020 آمریکا نزدیک و دست ترامپ برای پیروزی دوباره خالی شده است، ژاپن را گزینه مناسبی برای حل این مناقشه دیده است؛ به این دلیل که آمریکا عجز و درماندگی خود را در تقابل با ایران به عنوان یک ابرقدرت در خاورمیانه دید. لذا سفر آبه از این منظر میتواند حامل پیامهای مهمی برای طــرفین بـاشد.