سُمیرا زمانی| محال است در مدت زمان یک سال اتفاقات دم دستی مانند سوختگی، بریدگی، مسمومیت، گزیدگی، شکستگی، حمله قلبی یا مغزی و یا بسیاری موارد دیگر را تجربه نکنید، بنابراین اینکه تنها یک نفر در خانواده با روش برخورد صحیح در زمان وقوع این اتفاقات آشنا باشد میتواند بسیار تاثیرگذار باشد. این اتفاقات اگر در تعطیلات عید و سفرهای نوروزی رخ دهند بیشتر از هر زمان دیگر ممکن است کام اعضای خانواده را تلخ کنند. به همین دلیل سعی کردیم در این روزها برایتان نکات کاربردی، ساده و مفید برای مواجهه با هر کدام از این اتفاقات را در گفتوگو با یک کارشناس جمعآوری کنیم. محمد حسین نامی، کارشناس آموزش همگانی در جمعیت هلالاحمر است، کسی که سالهاست بارها و بارها با انواع آسیبهایی که ممکن است به وجود بیایند روبهرو شده و توصیههایش میتواند در هر کدام از این موقعیتها برایتان کاربردی باشد. در شماره امروز برایتان از سوختگی، بریدگیها و کارهایی که باید در مواجهه با خونریزیها انجام دهید گفته است.
دانستنیهای امدادی برای خونریزیها
خونریزیها هم از رایجترین اتفاقاتی هستند که ممکن است در روزهای عید با آنها مواجه شوید، بنابراین بد نیست بدانید نخستین کارهایی که باید درباره این مشکل انجام دهید، چه چیزهایی هستند. بد نیست بدانید خونریزی داخلی و خارجی انواع خونریزی هستند؛ خونریزی خارجی شامل سه دسته خونریزی سرخرگ، سیاهرگ و مویرگ میشود که در این بین کنترل خونریزی سرخرگ یا شریانها از همه سختتر است.
در مورد خونریزیها چیزی که بسیار مهم است این است که خونریزی را چگونه میتوان کنترل کرد؟ چرا که اگر کنترل نشود، در خونریزیهای شدید قطعا باعث مرگ بیمار خواهد شد. برای این کار نخستین قدم فشار مستقیم روی زخم است. با یک پارچه تمیز یا ترجیحا گاز استریل فشار مستقیمی بر روی قسمتی که دچار خونریزی در اندامها شده است، بیاورید. همزمان اندامی که دچار خونریزی شده است را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. بیشتر خونریزیها با همین دو کار کنترل میشوند و بعد از 10 دقیقه نگهداشتن خونریزی قطع خواهد شد.
برخی از خونریزیها بعد از این دو کار قطع نمیشوند؛ کار بعدی که تخصصیتر است، استفاده از شریانبند است. این کار برای خونریزیهای شدید مانند قطع عضوها استفاده میشود و چند اصل دارد که باید حتما رعایت شود. اول از همه اینکه این کار باید توسط نیروهای امدادی انجام شود و تنها در صورتی که دسترسی به نیروهای امدادی نبود باید این کار را انجام دهید. بالای محل زخم را با یک باند ببندید، حتما باید تایمی که میبندید را روی پیشانی مصدوم بنویسید تا اگر اتفاقی برای شما افتاد، فرد بعدی بداند چه زمانی بسته شده است. حتما هر 5 دقیقه وقتی احساس کردید عضو دارد تیره میشود باند را شل کنید تا مجدد خون به جریان بیفتد و اگر خونریزی قطع نشده بود، دوباره ببندید. فراموش نکنید این کار باید آخرین راهحل برای کنترل خونریزی باشد.
بحث بعدی پانسمان است؛ بعد از اینکه خونریزی کنترل شد، زخم ایجادشده باید پانسمان شود. نخستین کار در پانسمان این است که یک رونمایی از زخم داشته باشید؛ به عنوان مثال اگر مصدوم لباس دارد باید لباس را پاره کنید تا زخم را کامل ببینید.
شستوشوی زخم بسیار مهم است، این کار معمولا با سرم شستوشو انجام میشود. زخم باید کامل شسته و به وسیله پد الکلی یا بتادین استریل شود. نکته مهم این است که بتادین به هیچ عنوان نباید روی زخم باز زده شود، درست است که بتادین میکروبها را از بین میبرد اما سلولهای زنده را هم از بین میبرد و نباید به طور مستقیم با محل زخم برخورد داشته باشد؛ بلکه بهتر است اطراف زخم را ضد عفونی کنید. برای زدن بتادین هم باید یکبار از سمت زخم به سمت خارج کشیده شود تا عفونتی از اطراف وارد زخم نشود. بعد از این اگر به گاز استریل و باند دسترسی ندارید با یک پارچه تمیز باید زخم را پانسمان کنید.
در کمکهای اولیه بحث شوک بسیار مهم است و علایم حیاتی باید هر 5 دقیقه کنترل شوند. در مورد خونریزیها هم این کار مهم است. نخستین کار برای کنترل علایم حیاتی کنترل جریان نبض است. شریانی که از روی استخوان رد میشود را نبض مینامند. رایجترین نبض در مچ دست است، اگر امتداد انگشت شست را روی مچ بیابید و در کنار استخوان دو انگشت غیر از انگشت شست قرار دهید، کاملا میتوانید نبض را احساس کنید. مطمئنترین نبض در ناحیه گردن قرار دارد، این نبض در دو طرف ناحیه گردنی وجود دارد که البته اجازه اینکه همزمان نبض دو طرف ناحیه گردن را بگیرید، ندارید. تعداد نبض بسیار مهم است و معمولا رنجی 60 تا 80، 80 تا 110 و 110 تا 160 نبض در دقیقه از بزرگسالان تا نوزادان است؛ اگر هم 30 ثانیه بگیرید و در 2 ضرب کنید، میتوانید حساب کنید. مورد بعدی کنترل تنفس است، قدیم میگفتند دیدن، شنیدن و حسکردن برای این کار کافی است. اما امروز میگویند اگر شکم و قفسه سینه مصدوم تکان میخورد به این معناست که تنفس دارد اما برای این کار باید 6 تا 10 ثانیه وقت گذاشته شود.