آیت وکیلیان| دیروز از روزهای پرحرارت و پرسروصدای مجلس بود؛ شکست‌ها و ناکامی‌های مربوط به اردوگاه مخالفان و منتقدان دولت در مجلس به صورت اپیدمی وار تکرار می‌شود؛ آخرین آن بررسی لایحه CFT بود که همین دیروز در میان غوغاسالاری و حاشیه‌سازی‌ها با چراغ سبز بهارستان‌نشین‌ها مواجه شد. ناگفته نماند که ناکامی و شکست دیگر مخالفان را باید به ماجرای استیضاح محمدجواد ظریف نسبت داد؛ ناکامی درخواست‌کنندگان استیضاح به اندازه‌ای روشن بود که کار به رأی‌گیری هم کشیده نشد. نمایندگان مجلس برخی از ایرادات شورای نگهبان بر لایحه CFT را رفع کردند و با پافشاری بر نظر خود برخی از ایرادات دیگر را به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستادند. نمایندگان مجلس پیش از این لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم CFT را اصلاح کرده بودند تا نظر شورای نگهبان تأمین شود. این اصلاح البته تنها در یک بخش از ایرادات انجام شد و مجلسی‌ها در مورد بخش دیگری از ایرادات شورای نگهبان کوتاه نیامدند. جز ب بند ۱ ماده ۲، ماده ۷ و بندهای آن، بند ۶ ماده ۹، اطلاق استرداد در بندهای ماده ۱۱، بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۱۵ و ماده ۱۷ مواردی است که نمایندگان مجلس با اصرار بر مصوبه خود، تصمیم‌گیری در مورد آن را به مجمع تشخیص مصلحت سپردند. حاشیه‌های این جلسه نیز به سیاق و سنت گذشته کم نبود. طراحی تله «آبستراکسیون» از سوی مخالفان CFT را باید در این راستا ارزیابی کرد. در ادامه گزارش آن‌چه دیروز در خانه ملت اتفاق افتاد را می‌خوانید.
لمس و طعم شکست
همان طور که اشاره شد، کار اصلاح و رفع ایراداتی که شورای نگهبان از کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم CFTگرفته بود، حاصل جلسات کارشناسی کمیسیون‌های تخصصی و استفاده از نظریات کارشناسان زبده بوده است؛ رفع ایرادات اما برای مخالفان CFT گران بود و غیرقابل پذیرش. البته همچنانکه از پیش مشخص بود، ولایی‌ها از هیچ تلاشی برای ناکامی و بایکوت کردن آن دریغ نخواهند کرد. در یکی از این اقداماتی که تلاش برای شکست موافقان CFT تعبیر می‌شد، «محمد دهقانی»، عضو فراکسیون ولایی اصرار داشت این شائبه را به‌عنوان حقیقت جا دهد که «کمیسیون امنیت ملی در زمان رفع ایرادات به حد نصاب نرسیده بود است.» وی همچنین مخالف مصوبه کمیسیون بود و در این مورد گفت: «گروه مالی ویژه اقدام مالی، شرط و شروط ایران را قبول ندارد.» دهقانی موضعی شبیه مواضع کریمی قدوسی در مورد مسائل امنیتی و دیپلماتیک را مطرح کرد و گفت: «در تبصره ماده واحده این لایحه نوشته شده که دولت جمهوری اسلامی ایران صرفاً پس از خارج شدن از لیست سیاه FATF می‌تواند سند الحاق را نزد شورا نگه دارد و نسبت به این مصوبه ایرادی نگرفته و فقط خواسته عبارت «لیست سیاه» از ابهام درآید. فقط در داخل کشور عبارت لیست سیاه مطرح است که باید به کشورهای غیرهمکار تغییر کند زیرا عبارت لیست سیاه وجود ندارد.»
ارجاع به نوار ضبط شده
حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی، اما در پاسخ به یکی از ادعاهای او مبنی بر به حدنصاب نرسیدن جلسه در زمان رفع ایرادات را توهین به کمیسیون دانست و دهقانی را به نوار ضبط شده موجود ارجاع داد. فلاحت پیشه همچنین در دفاع از مصوبه کمیسیون گفت که «ایرادات با اجماع افرادی از مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان برطرف شد؛ جناب آقای شاهرودی به آقای لاریجانی نامه‌ای نوشت که 2 نفر از مجمع تشخیص مصلحت در کارگروه بررسی ایرادات CFT حضور داشته باشند. با نظر تمامی افراد کارگروه در جلسه 6 ساعته به اجماع رسیدیم؛ همچنین در شرط دوم در این لایحه بیان شده به شرطی ماده 6 اعمال می‌شود که مخالف قوانین جمهوری اسلامی ایران نباشد، بنابراین CFT ایرادی ندارد.»
سنت اتهام زنی
اتهام‌زنی‌ها و پرونده‌سازی‌های مخالفان مصوبات با مضامین داخلی یا بین‌المللی به یک سنت تبدیل شده است؛ آن هم به شکلی غیرحرفه‌ای از جایگاه، سخنان و منزلت مقام معظم رهبری سوءاستفاده می‌کنند. موردی که اتفاقا رهبری معظم انقلاب بارها نسبت به تکرار آن تذکر داده‌اند، دیروز علیه رئیس مجلس اتفاق افتاد. لاریجانی به شکلی عجیب بارها و بارها توسط برخی از اصولگرایان مجلس نواخته می‌شود. جالب اینجاست که در اکثر مواقع از رهبر معظم انقلاب مایه می‌گذارند. مخالفان CFT اصرار داشتند که علی لاریجانی توصیه‌ها و فرمایشات رهبری را دراین‌باره نادیده گرفته است. برای همین هم حاجی دلیگانی در اخطاری با استناد به اصل ۱۱۰ گفت که «بعد از فرمایشات رهبری درباره قانون ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان به آقای جلالی دستور رسیدگی داد. سوال ما این است که چطور این روند درباره CFT نشد یعنی آن زمانی که رهبری صحبت‌هایی پیرامون معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی مطرح کردند، شما چطور آن موقع این دستور را ندادید.» رئیس مجلس در پاسخ به او گفت که «آقای حاجی دلیگانی، بحث‌های شما مربوط به زمان بررسی لایحه CFT است. اکنون ما درحال بررسی ایرادات شورای نگهبان هستیم که باید دراین‌باره اخطار دهید.» وی افزود: «این نظرات به مقام معظم رهبری منعکس شد با این مضمون که با توجه به صحبت‌های شما تدبیر چیست؟ ایشان عنوان کردند بیاناتشان مربوط به کنوانسیون‌ها به صورت عام و نه مشخصا این کنوانسیون است. لذا مخالفتی با بررسی در مجلس نداشته و سیر قانونی باید طی شود. این آخرین دستور رهبری معظم است.»
سه تاکتیک مخالفان
یک پای جلسات رسیدگی مجلس به استیضاح یا جلسات مربوط به تصویب کنوانسیون‌ها یا معاهدات بین‌المللی با جدال لفظی نمایندگان همراه خواهد بود که بعضا به بیان برخی از واقعیات نیز کمک می‌کند. بگومگوی نادر قاضی‌پور و مسعود پزشکیان، نایب‌رئیس مجلس نیز ازجمله این اتفاقات بود. قاضی‌پور در اخطاری مستند به اصل ۱۵۳ قانون اساسی و در جریان بررسی لایحه الحاق ایران به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تأمین مالی تروریسم گفت که «هرگونه قراردادی که موجب سلطه بیگانه بر شئون کشور شود، ممنوع است. من از زحمات شما (لاریجانی) درباره آمریکاستیزی تشکر می‌کنم، ولی در این مورد خاص اجازه دهید مخالفان و موافقان به اندازه حرف بزنند تا ملت بدانند و بشنوند تا نترس‌ها و مردان شجاع چه کسانی هستند و افراد ضعیف‌النفس هم مشخص شوند.» لاریجانی در پاسخ به او گفت: «تذکر و اخطار باید مستند باشد. در حرف‌هایتان به بقیه تعریضی نداشته باشید.» همزمان پروانه مافی، نماینده تهران نیز در تذکری مستند به ماده ۷۵ آیین‌نامه داخلی مجلس گفت که «آقای قاضی‌پور! با چه اجازه‌ای بیش از نیمی از نمایندگان مجلس اعم از زن و مرد را به بی‌شجاعتی، ترسویی و صفاتی که در نطقتان داشتید، متهم می‌کنید؟»
مسعود پزشکیان، عضو فراکسیون امید مجلس هم در اخطاری با استناد بر اصل ۷۵ قانون اساسی اظهارات قاضی‌پور را توهین به نمایندگان دانست و گفت: «این‌که فکر کنیم ما نترس هستیم و دیگران می‌ترسند، سابقه‌ها و گذشته افراد مشخص می‌کند که چه کسانی در جبهه بودند و شهید دادند و چه کسانی در خواب بودند و بیان چنین ادبیاتی در مجلس مسخره است.»
آبستراکسیون سلاح بدون تیر
تعدادی از اعضای فراکسیون ولایی در زمان رأی‌گیری برای ایرادات شورای نگهبان به لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) تلاش کردند با خروج از مجلس زمان رأی‌گیری را مختل کنند که تلاش آنها ناکام ماند. نمایندگان مخالف CFT قصد آبستراکسیون مجلس را داشتند، اما درنهایت به نتیجه‌ای نرسیدند. نمایندگان مخالف CFT مقابل درِ خروج تجمع کردند و خواستند از جلسه خارج شوند یا به اصطلاح دست به آبستراکسیون بزنند تا مجلس از حد نصاب بیفتد. این اقدام مخالفان با تذکرات متعدد لاریجانی مواجه شد و نهایتا تصمیم کمیسیون به رأی گذاشته و البته تصویب شد.
آیا «در خدمتشان خواهم بود» سبب عقب‌نشینی مخالفان شد؟
از ابتدا مشخص بود که وزن و عیار سیاسی و دیپلماتیک ظریف درخواست‌کنندگان استیضاح را مقهور خود خواهد کرد؛ این‌گونه نیز شد؛ با پس گرفتن برخی امضاها، این استیضاح از حد نصاب افتاد و عملا منتفی شد. ظریف دیروز درباره حضورش در جلسه کمیسیون امنیت ملی و تصمیم نمایندگان گفته بود که «اگر تصمیم گرفتند که استیضاح را ادامه دهند، حتما در خدمتشان خواهم بود و اگر تصمیم گرفتند که آن را منتفی کنند باز هم به تصمیم آنها احترام خواهم گذاشت.» ظاهرا از عبارت «در خدمتشان خواهم بود» ظریف نوعی تلقی تهدیدآمیز از سوی مخالفان صورت گرفته است. با پس‌گرفتن برخی امضاهای استیضاح ظریف، این استیضاح از حد نصاب افتاد و عملا منتفی شد. یک عضو هیأت‌رئیسه مجلس از کاهش امضاهای استیضاح محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه خبر داد و گفت امضاهای این استیضاح از حد نصاب افتاد و دیگر قابل طرح در مجلس نیست و به گفته رحیمی تعداد امضاها به 9 عدد رسیده بود.
عبدالرضا هاشم‌زایی عضو فراکسیون امید در گفت‌وگو با «شهروند»: آبستراکسیونی در کار نبود!
موضوع استیضاح ظریف کاملا سیاسی بود و استیضاح‌کنندگان می‌دانستند که این استیضاح در مجلس رأی نمی‌آورد و حتما رأی پایینی خواهد داشت. بنابراین در ابتدا مشخص بود که با توپ پر به میدان آمده بودند. آنها سعی داشتند که با حاشیه‌سازی صدای بلند خود را تبدیل به حقیقت کنند. مخالفان همیشه تعدادی اندک و صدایی بلند دارند. تحلیلگران هم از ابتدا این گمانه را مطرح کردند که استیضاح ظریف چنانچه به صحن علنی مجلس بیاید احتمالا تعداد امضاهای آن از حد نصاب می‌افتد. این گروه که نوعا مخالف با ملحق شدن ایران با کنوانسیون FATF هستند، بیشتر می‌خواهند CFT در مجلس و بیرون از مجلس به تصویب نرسد. برای همین کار خود، تصمیم گرفتند که حاشیه‌های اثرگذاری را انجام دهند. هنگام ورودشان به مجلس سروصدا کردند. چون می‌دانستند که رأی‌شان اندک است، ناامیدانه اقدامات خلاف عرف پارلمان انجام می‌دادند. اما نطق‌های منطقی که موافقان انجام دادند، برخلاف گذشته توانست آنها را مجاب کند که شرایط را بپذیرند. در عین حال نطق‌های مخالفان نیز غیرمنسجم و غیرکارشناسانه بود. به همین دلیل بود که بیشتر مخالفان این نطق‌ها از میان خود اصولگرایان بود. وقتی تیر مخالفان به هدف نخورد، قصد داشتند که ترتیبی برای آبستراکسیون اتخاذ کنند، اما باز هم به دلیل عدم همراهی نمایندگان ناکام ماندند و آبستراکسیونی در کار نبود.