شهروند| «وقف برای برندگان جایزه نوبل در تهران»، « زمین برای جانوران» و «درختی که وقف گسترش اسلام شد»؛ اینها مواردی است از موقوفات متفاوت در ایران. اگر چه امروز در حدود ۱۳۰ بیمارستان موقوفه و همچنین بیش از ۱۳۰۰ الی ۱۴۰۰ مدرسه موقوفه داریم، اما نمیتوان موقوفات کشور را مختص ساخت مدرسه، بیمارستان و مسجد دانست. مطابق آمارهای سازمان اوقاف کشور، واقفان ایرانی بابیش از 700 نوع نیت، متنوعترین وقفها را در دنیا به خود اختصاص داده اند.
چند مورد وقف متفاوت
«وقف برای برندگان جایزه نوبل در تهران» خبری بود که آذر 1385 رسانهای شد؛ یک شهروند تهرانی اموالش را براي كمك به برندگان جايزه نوبل وقف كرد. اين فرد نيكوكار همچنين بخشي از اموالش را براي حمايت از مباحث علمي خاص ازجمله شيمي و فيزيك وقف كرده است. در لیست وقفهای متفاوت نام واقفی به نام«جهانبخش بهرامیان» در منطقه ماهیدان استان فارس هم دیده میشود که 14 اصله درخت گردو را با نیت نشر علوم دینی و معارف اسلامی وقف کرد تا با درآمد حاصل از فروش گردوهای این باغ، به نشر و گسترش علوم اسلامی کمک کند.
وقفهای متفاوت موضوع جدیدی نیست، حدود ۳۰۰سال قبل هم یکی از موقوفات شهر اصفهان که در یک وقفنامه این شهر هم ثبت شده، زمینی کشاورزی است که وقف غذای پرندگان شده و طي آن، بايستي هرسال در آن زمين گندم و جو كاشته شود. پس از برداشت محصول و پرداخت حق الزحمه كشاورزان، مابقي گندم و جو باید براي زمستان انبار شود و در فصل زمستان اين گندمها در بيابانهاي اطراف اصفهان كه محل زندگي و رفت و آمد پرندگان است، پاشيده شود تا پرندگان گرسنه نمانند.
کوچکترین وقف
از دیگر وقفهای جالب، دیوان حافظ است که کوچکترین موقوفه ثبت شده در استان خراسان شمالی است. یک جلد نفیس دیوان حافظ که از سوی یک شهروند شیروانی وقف شده است و اکنون در امامزاده حمزه رضا (ع) این منطقه نگهداری میشود.
بازار تهران هم وقفی است
جالب است بدانید که حدود ۵۰درصد از بازار تهران را هم موقوفات تشکیل میدهند. یکی از بزرگترین موقوفات بازار، موقوفه وزیر علیآبادی است که خیلی معروف است. این موقوفه شامل سه پاساژ است که این سه پاساژ و مغازههای کناریاش تقریبا 600رقبه میشود که این 600رقبه بیشترشان تجار فرش هستند. چهارصد تا از این تجار، تاجرهای پارچه هستند. جالب است بدانید، ترکیه، چین، ژاپن و کره وقتی قرار است جنسی بفرستند برای این حجرهها آدرس این است: ایران – تهران – سرای بازرگانان. بسیاری از موقوفات بازار ارزش تاریخی و میراث فرهنگی دارند. مثلا سرای حاج محمدعلی که معماری قاجاری عالی و دوره پهلوی اول را دارد یا موقوفه ظلالسلطان در سرای جمهوری که قسمت جلوی آن معماری قاجاری دارد و انتهای آن یک معماری صفوی عالی دارد و جالب است که هنوز نسل ششم ظلالسلطان در آنجا هستند و خودشان متولی این موقوفه هستند یا سرای سید محسن. سیدمحسن و سیدعزیزالله دو برادر بودند. سیدعزیزالله سهم خودش را مسجد ساخت و سیدمحسن موقوفهای دارد که معماری قاجاری خیلی
زیبایی دارد.
چطور واقف شویم؟
خیّران نیکاندیش میتوانند به اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان محل سکونت خود مراجعه کنند. فرد واقف با ارایه مدارک مبنی بر مالکیت هر چیزی که نیت وقف آن را دارد و محرز شدن مالکیت، فرم مشخصات فردی و مشخصات موقوفه را در دو فرم جداگانه پر میکند. برای وقف با کارشناسان مربوطه مشورت کرده و این عمل نیک را انجام دهند. درنهایت یک وقفنامه در ۴ نسخه تنظیم میشود که یک نسخه در اداره اوقاف شهرستان مربوطه، یک نسخه به فرد واقف و دو نسخه دیگر به ادارات ثبت اسناد و اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تحویل داده میشود. ضروری است تا واقفان نیکاندیش به نیازهای روز جامعه نیز توجه داشته باشند تا شاهد رونق روزافزون وقف در راستای نیازهای جامعه باشیم.
روایتی از موقوفه یک جانباز
شهید علی خوشلفظ از رزمندگان و جانبازان دوران دفاع مقدس پس از تحمل سالها درد و بیماری ناشی از جنگ تحمیلی، آذرماه سال گذشته به دیدار همرزمان شهیدش شتافت و به درجه رفیع شهادت نایل شد. شهید علی خوشلفظ از رزمندگان و جانبازان 70درصد همدانی بود که در عملیات رمضان، مسلمبن عقیل، والفجر5، کربلای4 و کربلای5 حضور داشت و سرانجام در عملیات کربلای5 بر اثر اصابت تیر به نخاع به درجه جانبازی نایل شد و سالها این درد و رنج را تحمل کرد. او راوی کتاب «وقتی مهتاب گم شد» بود که با استقبال بینظیر مردم روبهرو شد. رهبر معظم انقلاب پس از خواندن کتاب، بر این کتاب تقریظ کردند. این شهید گرانقدر که از واقفین شهر همدان بود، یک واحد آپارتمان را در شهر همدان برای کمک به بیماران صعبالعلاج وقف کرد. حجتالاسلام سید علی حسینی، رئیس اداره اوقاف شهرستان همدان در گفتوگو با «شهروند» میگوید: «شهید که جانباز شیمیایی بود و همواره از درد بیماری رنج میبرد، علاقه فراوانی داشت به احسان در حوزه درمان؛ به همین منظور در سال 1395 این واحد مسکونی را برای کمک به بیماران صعبالعلاج وقف کرد.» او ادامه داد: «شهید با وجود رنج جانبازی از درد دیگر بیماران رنج میبرد و مصداق این شعر سعدی بود: بنیآدم اعضای یکدیگرند / که در آفرینش ز یک گوهرند».